جهانی شدن، دموکراسی و جنبش‌های دموکراتیک در ایران

سیدامیرمسعود شهرام ‏نیا

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1392، ، صفحه 52-89

چکیده
  تأثیر جهانى شدن بر دموکراسى به عنوان یکى از وجوه مهم حیات بشر امروز، از موضوعات مورد توجه اندیشمندان سیاسى است. آیا جهانى شدن موجب توسعه و تقویت دموکراسى خواهد شد یا برعکس. پرسش اصلى نوشتار حاضر این است که «تأثیر جهانى شدن بر روند دموکراتیزاسیون (دموکراسی سازی) و جنبش‌هاى دموکراتیک در ایران معاصر چه بوده است؟» در این مطالعه، ...  بیشتر

تحلیل ابژکتیویتۀ ماکس وبر در پرتو فلسفۀ استعلایی کانت

سیداسماعیل مسعودی؛ سید سعید زاهد زاهدانی

دوره 18، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 53-81

چکیده
  ماکس وبر حامل مهمترین پرسش فلسفیِ مجادلات روش­شناختی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بوده است: «معنا و ماهیت ”ابژکتیویته“ در علوم فرهنگی و اجتماعی چیست؟». او با گذر از دوگانۀ پوزیتیویستیِ ”آزادی ارزشی“ و ”حکم ارزشی“ و استفاده از اصطلاحِ ”ربط ارزشیِ“ طرح شده توسطِ مکتب نوکانتی جنوب غربی آلمان توانست مسیر ...  بیشتر

گابریل تارد، تغییرات اجتماعی و ایدئولوژی

حامد طاهری کیا

دوره 15، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 54-70

چکیده
  این مقاله به بررسی مفهوم ایدئولوژی در اندیشه گابریل تارد می‌پردازد. تارد، در قرن 19، تفکر خود را در سنت فلسفی لایب‌نیتس و در رقابت با نظریه جامعه‌شناسی دورکیم دنبال می‌کرد. برونو لاتور جامعه‌شناسی تارد را «جامعه‌شناسی ترجمه» نام‌گذاری می‌کند که بر اصل پویایی و تغییرات اجتماعی دلالت دارد. این مفهوم‌ مشخص می‌سازد که جامعه‌شناسی ...  بیشتر

هنجارهای ارتباطی در ضرب المثل ها و یازده قرن اشعار فارسی

مهدی محسنیان راد

دوره 8، شماره 3 ، مهر 1386، ، صفحه 54-78

چکیده
  این مقاله، با توجه به رابطة پیچیدة فرد، جامعه و تمدن و با اتکاء به این نظریه که "فرد، به هر روش و وسیله‌ای که باشد، عناصر تمدنی خاص جامعة خویش را به طور قطع و یقین جذب و در نهاد خویش ذخیره می‌سازد" (1) ،به تحلیل محتوای اشعار ارتباطی 43 اندیشمند نظم نویس ایرانی طی یازده قرن و مجموعه ای از ضرب المثل های فارسی پرداخته و با نگاه به تحولات ادوار ...  بیشتر

فساد سیاسى و ثبات سیاسى

سعید معیدفر؛ حسین احمدى

دوره 11، شماره 4 ، آبان 1389، ، صفحه 54-79

چکیده
  در ادبیات جامعه‌شناسى سیاسى، بین فساد و ثبات سیاسى کشورها رابطه‌اى پارادکسیکال وجود دارد. عده‌اى معتقدند که فساد سیاسى زمینه بى‌ثباتى است، در نقطه مقابل دیگران معتقدند حکام فاسد با توجه به همان قاعده فساد سیاسى، ناراضیان خود را مى‌خرند. این مقاله دیدگاه متعارف را در زمینه رابطه منفى بین فساد و ثبات سیاسى مى‌پذیرد و مدعى است که ...  بیشتر

مطالعه نسبت پوشش و امر جنسی با استفاده از رویکرد کیفی (نظریه مبنایی)

فرشته هدایتی؛ سوسن باستانی

دوره 19، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 54-77

https://doi.org/10.22034/jsi.2019.37914

چکیده
  از دلالت‌های اصلی وجوب حجاب اسلامی در آرای فقهی استحکام بنیان خانواده و جلوگیری از بی‌بندوباری و هیجان‌های جنسی و ارزش و احترام و جلوگیری از ابژگی زن ذکر می‌شود، با توجه به‌اهمیت ابعاد جنسی مساله پوشش، در این پژوهش با اتکا به‌رویکردی استقرایی در بستر پیچیده و متلاطم و متناقض موجود در زمینه پوشش  که هنجارهای نانوشته و مقررات ...  بیشتر

بررسی همبسته های اجتماعی میزان گرایش دانشجویان دانشگاههای شهر تهران به جنبش های دینی جدید

محمد اسماعیل ریاحی؛ زین العابدین جعفری

دوره 10، شماره 2 ، تیر 1388، ، صفحه 55-86

چکیده
  گرایش جوانان تحصیل کرده دانشگاهی به جنبشهای دینی جدید، در ایران امروز و با وجود حکومت دینی، پدیده نوینی است که در خور بررسی و مداقه علمی است. پژوهش حاضر به دنبال کشف میزان گرایش دانشجویان به جنبش های دینی جدید بوده و در صدد است تا برخی همبسته های اجتماعی این گرایش را نیز شناسایی و توصیف نماید. تحقیق حاضر با استفاده از روش پیمایش انجام ...  بیشتر

بررسی عوامل موثر بر ناهنجاری های رفتاری دانش آموزان استان لرستان

جعفر سخاوت

دوره 4، شماره 3 ، مهر 1381، ، صفحه 55-76

چکیده
      مطالعه عوامل موثر بر ناهنجاری های رفتاری دانش آموزان استان لرستان،در سال 1380، در سه شهر خرم آباد،بروجرد و نورآباد آغاز شد.به این منظور،از بین دانش اموزان دختر و پسر رشته های مختلف ذتحصیلی، 975 نفر از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند.در این مطالعه، رابطه ناهنجاری های رفتاری دانش آموزان با برخی ویژگیهای فردی آنان،نظیر ...  بیشتر

آینده جامعه قدسی: امکانات و چشم‌انداز اجتماعی ـ سیاسی دین در ایران پساانقلابی

حسن محدثی

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1386، ، صفحه 56-80

چکیده
  این مقاله شرایط اجتماعی ایران را در حالی‌که حدود بیست و نه سال از انقلاب می‌گذرد، بر مبنای تفسیری از جامعه مدرن و جامعه به نحو فزاینده در حال مدرن شدن مورد بحث قرار داده است و تناسب و هم‌خوانی آن را با نوع معینی از حضور اجتماعی دین مطرح می‌سازد. درباره حضور اجتماعی دین چهار دیدگاه را می‌توان از هم تمیز داد: دیدگاه ضددینی (حذف دین)، ...  بیشتر

وضعیت تولید و انتشار کتاب‌هاى علوم اجتماعى در ایران براساس الگوهاى علم‌سنجى

غلامرضا ذاکر صالحى

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1389، ، صفحه 56-77

چکیده
  علوم اجتماعى در ایران با استناد به میزان کمى انتشارات به کم‌کارى و عدم هماهنگى با جریان پرشتاب تولید و انتشار علم متهم شده است. مسئله اصلى نوشتار حاضر این است که این اتهام با توجه به داده‌هاى عینى و بى‌طرفانه تا چه حد متوجه علوم اجتماعى در ایران است؟ با توجه به ادبیات جامعه‌شناسى علم، انتشار از سویى ذخیره انواع سرمایه را غنى مى‌کند ...  بیشتر

بررسی روحیه مشارکت‏جویی دانشجویان و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی: دانشگاه‎های آزاد اسلامی منطقه هفت کشور)

طیبه بلوردی؛ زهیرمصطفی بلوردی

دوره 13، شماره 3 ، مهر 1391، ، صفحه 57-82

چکیده
  بررسی‎ها حکایت از آن دارد که آن چه در کانون توجه برداشت‎های تجربی صورت گرفته از مشارکت قرار دارد؛ پرداختن به سنجه‎های میزان و فعالیت مشارکتی و در برخی نیز بررسی موانع آن است. این نوشتار ضمن تأکید بر چنین تحقیقاتی، با اولویت بندی سنجه‎های مشارکت، روحیه مشارکت‏جویی را اولویت نخست خود در آسیب شناسی این موضوع دانسته و با رجوع ...  بیشتر

مدل‌سازی عامل محور اعتماد در ساختارهای مختلف شبکه‌های اجتماعی

احمدرضا اصغرپور ماسوله؛ عطیه صادقی

دوره 15، شماره 2 ، تیر 1393، ، صفحه 57-86

چکیده
  شبکه‌های اجتماعی مجموعه‌ای از روابط اجتماعی هستند و اعتماد، یکی از ویژگی‌های مهم روابط اجتماعی محسوب می‌شود. بی‌اعتمادی زمینه‌ساز عدم همکاری و بی‌نظمی در جامعه می‌گردد از این رو هدف اصلی این پژوهش، بررسی تولید و فرسایش اعتماد در ساختارهای شبکه‌ای مختلف است. ازآنجایی‌که تعامل‌های اجتماعی درون روابط اجتماعی رخ می‌دهند،‌ چگونگی ...  بیشتر

سرمایه اجتماعی جوانان در ایران

ملیحه شیانی؛ میر طاهر موسوی؛ سعید مدنی قهفرخی

دوره 10، شماره 3 ، مهر 1388، ، صفحه 57-84

چکیده
  تراکم 35 درصدی جمعیت کشور در گستره سنی 29-15 سال به عنوان جمعیت فعال جامعه یک مزیت نسبی است، اما چنانچه از این فرصت و مزیت به درستی استفاده نشود فرصت ها به تهدیدات جدی تبدیل خواهد شد. بنابراین، سیاستگذاری و برنامه ریزی برای این بخش از جمعیت از مهمترین اولویت ها محسوب می شود. در این میان، سرمایه اجتماعی در کنار دیگر سرمایه ها فرایند پیش بینی ...  بیشتر

بررسی‌تأثیر عوامل اجتماعی در نابرابری‌جنسیتی نمادی در خانواده (نابرابری در قدرت تصمیم‌گیری)

سید عبدالحسین نبوی؛ لیلا احمدی

دوره 8، شماره 2 ، تیر 1386، ، صفحه 57-75

چکیده
  این تحقیق با هدف بررسی تأثیر عوامل فرهنگی ـ اجتماعی در نابرابری جنسیتی نمادی (نابرابری در قدرت تصمیم‌گیری) در خانواده‌ها و در پی پاسخ‌گویی به سؤالات زیر صورت گرفته است: آیا نابرابری جنسیتی نمادی در خانواده‌ها وجود دارد؟ نابرابری جنسیتی در خانواده به‌عنوان عرصه خصوصی به چه شکل نمود پیدا می‌کند؟ چه عواملی این نوع نابرابری را ایجاد ...  بیشتر

نسبت «جامعه‌شناسیِ دین» با الهیات و کلام

علی‌رضا شجاعی‌زند

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1387، ، صفحه 58-72

چکیده
  در حالی کسب دانشِ الهیاتی ادیان در کنار دیگر علوم دین پژوهی به جامعه‌شناس دین توصیه می‌شود که ملزم است دریافت و اِظهارات خود را از آسیب‌های کلامی صیانت نماید. راه حل پوزیتیویستی تاکنون، اجتناب از الهیات برای مصون ماندنِ از سوگیری کلامی بوده است. اما راه حل این مقال، تمیز و تفکیک الهیات است از کلام در گام نخست و سپس تشریح و تحدید مسیرهای ...  بیشتر

تبیین جامعه‌شناختی ترس از جرم : مطالعه موردی شهروندان زنجانی

رسول ربانی؛ رضا همتی

دوره 9، شماره 3 ، مهر 1387، ، صفحه 58-88

چکیده
  امروز ترس از جرم (احساس ناامنی) به واقعیت اجتماعی متمایزی حتی مهم‌تر از خود جرم مبدل شده است. بیشتر پژوهش‌های انجام گرفته در این خصوص به شکل توصیفی بوده و تلاش‌های سیستماتیک چندانی برای شناخت عوامل مؤثر بر آن به عنوان یک مسئله اجتماعی، صورت نگرفته است. با این حال نتایج حاصل از این معدود پژوهش‌ها نشان می‌دهد احساس امنیت (ذهنی) به اندازه ...  بیشتر

تحلیل انتقادی گفتمان ایرانشهری (با تاکید بر نگاه رانسیری به اندیشه جوادطباطبایی)

میثم نقشی؛ نادر امیری؛ کمال خالق‌پناه

دوره 19، شماره 4 ، دی 1397، ، صفحه 58-82

https://doi.org/10.22034/jsi.2018.38237

چکیده
  هدف از این پژوهش، تحلیل گفتمان ایرانشهری به مثابه گفتمان هویتیِ نوین ایرانیان در کلیت اقتصادی- سیاسی معاصر است. از آن‌جا که صورت‌بندی نوین این گفتمان در آثار جوادطباطبابی ظهور یافته، مفصل­بندی این گفتمان و چراییِ هژمونیک­شدن آن بر مبنای متون نویسنده نام‌برده مورد پرسش قرار می­گیرد. در ادامه مفهوم خلاِ ایجاد شده به وسیله نئولیبرالیسم ...  بیشتر

جرمشناسى فرهنگى و مسئله جوانان

سید محمد زکایی

دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1391، ، صفحه 59-84

چکیده
  رشد فرهنگ عامه‌پسند، ظهور سبک‌هاى جدید زندگى و اهمیت یافتن بازنمایى‌هاى رسانه‌اى در دو دهه اخیر چشم‌انداز تازه‌اى را در پرداختن به مسایل بزهکارى جوانان گشوده است. جرم‌شناسى فرهنگى به عنوان نقطه تلاقى جرم‌شناسى و مطالعات فرهنگى با فاصله‌گرفتن از علت کاوى‌هاى عمومآ بیرونى و تأکید مفرط بر زمینه‌هاى فردى و ساختارى، جرم و مجرم ...  بیشتر

مطالعه بین کشوری اعتماد: جامعه محوری در مقابل نهادمحوری

محمود شارع پور؛ محمد فاضلی؛ الهه اقراریان

دوره 13، شماره 4 ، دی 1391، ، صفحه 60-89

چکیده
  با اهمیت یافتن مبحث سرمایه اجتماعی در همه رشته‌های علوم اجتماعی، تبیین عناصر موجد سرمایه اجتماعی به یکی از مهم‌ترین مباحث در این حوزه بدل شده است. اعتماد یکی از عناصر سرمایه اجتماعی است و نقش مهمی در تبیین پیامدهای مترتب بر سرمایه اجتماعی دارد. رابرت پاتنام قریب دو دهه قبل تبیینی از اعتماد بر مبنای زندگی انجمنی ارائه کرد که با عنوان ...  بیشتر

معضلة پیشرفتِ جامعه‌شناسی (مورد مطالعات انقلاب)

محمّدرضا طالبان

دوره 16، شماره 4 ، دی 1394، ، صفحه 60-92

چکیده
  مقالة حاضر حول محور پرسشی شکل گرفته که از دیرباز برای علوم اجتماعی و بویژه جامعه‌شناسی مسأله‌زا بوده است، یعنی سوال در خصوص ماهیت انباشتگی دانش جامعه‌شناسی. آیا در انبوه مطالب نظری و تجربی تولید شده توسط جامعه‌شناسان در طول بیش از یک قرن فعالیت آکادمیک، می‌توان الگوهایی از تغییر را نشان داد که حاکی از پیشرفت باشد؟ در این راستا، ...  بیشتر

مطالعه جامعه‌شناختی رؤیت‌پذیری زرتشتیان به عنوان یک اقلیت مذهبی در فضای عمومی شهر تهران

سمیه مومنی؛ سارا شریعتی

دوره 18، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 60-85

چکیده
  رؤیت­پذیری از مباحث جدیدی است که با مسئلۀ اقلیت­ها در جوامع امروزی پیوند خورده است. گروه­های اقلیت به نوعی خواستار رؤیت­پذیری بیشتر و به­رسمیت شناخته شدن در جامعه­اند. این مقاله می­کوشد رؤیت­پذیری زرتشتیان به­عنوان یکی از اقلیت­های دینی شهر تهران را مورد مطالعه قرار دهد. پرسش اساسی این است که رؤیت­پذیری اقلیت زرتشتیان ...  بیشتر

زنان، مزاحمت و واکنش : بررسى‌تجربه دختران دانشجودرباره مزاحمت‌هاى خیابانى‌و واکنش به آن

محمدتقى ایمان؛ الهام یوسفى؛ مرتضى حسین‌زاده (کاسمانى)

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1390، ، صفحه 61-91

چکیده
  مزاحمت خیابانى یکى از اشکال ممنوع تبعیض جنسى علیه زنان است که عرصه عمومى را به محیطى ناامن و نامطلوب براى فعالیت اجتماعى آنان تبدیل مى‌کند. سکوت زنان در برابر این مزاحمت‌ها یکى از دلایل شیوع آن در جامعه قلمداد مى‌شود، از این رو مطالعه تجربه زنان از مزاحمت‌هاى خیابانى و واکنش آنان در برابر این مزاحمت‌ها ضرورى به نظر مى‌رسد. پژوهش ...  بیشتر

زنان و نهادهای مدنی مسائل،موانع و راهبردهای مشارکت مدنی زنان در ایران

محمد عبداللهی

دوره 5، شماره 2 ، تیر 1383، ، صفحه 62-99

چکیده
  پایین بودن میزان مشارکت مدنی شهروندان ایرانی به ویژه زنان یکی از مسائل اساسی جامعه در حال گذار امروزی ایران است که بدون شناخت موانع و برنامه ریزی در جهت ارتقا کم و کیف آن مدیریت تضادهای اجتماعی و ساماندهی نظم و توسعه کشور اگر غیر ممکن نباشد،حئاقل بسیار مشکل خواهد بود.موضوع این مقاله مشارکت مدنی زنان و هدف توصیف و تحلیل جامعه شناختی ...  بیشتر

پرابلماتیزه کردن گسست تاریخی کردستان ایران (تأملی بر شکاف پیشامدرن/ مدرن)

مراد روحی

دوره 14، شماره 4 ، دی 1392، ، صفحه 63-96

چکیده
  اگر از چند مورد کار جدی صرف‌نظر کرده باشیم غالب نظریاتی که تاکنون به تاریخ ایران پرداخته‌اند، چه در سطحی ساده و چه در سطحی پیچیده‌تر، در لابیرنتی تودرتو از کش‌وقوس‌های شرق‌شناسانه سیر کرده‌اند. پارادایم‌هایی از این دست که در سنت فلسفه تاریخ قرار می‌گیرند به‌ناچار تاریخ ایران را در آئینة دولت/ مرکز نگریسته‌اند و سکوتی تاریخی ...  بیشتر

جدى انگارى جرم و عوامل اجتماعى مرتبط با آن (مطالعه نمونه اى از دانشجویان دانشگاه تربیت معلم تهران)

سید حسین سراج زاده؛ احمد جعفرى

دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1390، ، صفحه 63-94

چکیده
  بررسى نگرش‌هاى عمومى در رابطه با جرایم و مجازات‌ها از دیرباز در کشورهاى غربى مرسوم بوده است. هدف اساسى این مطالعات آگاهى از نگرش مردم نسبت به جرایم و مجازات‌ها و ایجاد هماهنگى بیشتر بین این نگرش‌ها و قوانین کیفرى و نظام مجازات است. با وجود این، مطالعات مذکور در ایران مرسوم نیست. هدف این مقاله آگاهى از نگرش جمعیت مورد مطالعه در رابطه ...  بیشتر