فرامرز معتمددزفولی؛ حسن محدثی گیلوایی؛ علی زاهد
چکیده
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی چگونگی گذار جامعه ایران از اندیشههای اتوپیایی هزارهای بابیه به سوی اندیشه های اتوپیایی آزادی خواهانه است. اندیشههایی که به شکل گیری مقدمات جامعه شناختی و معرفتی جنبش مشروطیت کمک نمودند. برای پیگیری این هدف با کمک از ایده آل تایپ های چهارگانه کارل مانهایم که پیرامون شکل گیری اتوپیای ...
بیشتر
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی چگونگی گذار جامعه ایران از اندیشههای اتوپیایی هزارهای بابیه به سوی اندیشه های اتوپیایی آزادی خواهانه است. اندیشههایی که به شکل گیری مقدمات جامعه شناختی و معرفتی جنبش مشروطیت کمک نمودند. برای پیگیری این هدف با کمک از ایده آل تایپ های چهارگانه کارل مانهایم که پیرامون شکل گیری اتوپیای جدید در انتهای قرون وسطی به عصر جدید و مدرن است، به این تحول میپردازیم. دادههای این پژوهش برگرفته از سفرنامههای فرنگ ایرانیان به کشورهای اروپایی است. یافتههای پژوهش با رویکرد پدیدارشناسانه در سنخبندی خود، نشان دهنده این است که سفرنامههای ایرانی دوره قاجاریه به فرنگ، واجد عناصر اتوپیایی از سنخ اتوپیای جدید و آزادی خواهانه بودند و در مخالفت ایدئولوژیک با ساختارهای اجتماعی آن دوره نقشی بس مهم ایفا کردند. این اندیشهها و آثار توانستند با کنار زدن و مستحیل نمودن اتوپیای هزارهای بابیه که در نارضایتی و سرخوردگی مردم از شرایط موجود مورد توجه و استقبال واقع شده بود، باعث افق گشایی جدیدی شوندس. این افق و اتوپیای نو به واسطه اتوپیاسازی فرنگ در اندیشه و ذهنیت مخاطبان ایرانی آن عصر به خوبی شکل گرفت. این اتوپیا برسازندۀ درک جدید و مدرن جامعه ایرانی از مفهوم پیشرفت و گفتمان ترقی شد و آماده کنندۀ معرفتی و جامعه شناختی ایرانیان برای شکل گیری عصر مشروطیت شد.