انجمن جامعه شناسی ایران
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
2783-3054
21
1
2020
04
20
روایتها از جنبش جنگل؛ مطالعه ای بین بازماندگانِ مشارکت کنندگان در جنبش جنگل
4
33
FA
سولماز
آوریده
0000-0002-4693-2853
دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
avarideh92@gmail.com
حمید
عباداللهی چنذانق
دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
حسین
آقاجانی مرساء
دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
a_marsal1333@yahoo.com
محمدصادق
فربد
استادیار و عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
msfarbod141@gmail.com
10.22034/jsi.2020.243998
پژوهش حاضر نحوة برساخت روایتها از جنبش جنگل در بین بازماندگاِنِ افراد درگیر در این جنبش را بررسی م یکند. مبانی نظری، نظریات «حال گراِیِ» هابسباوم، «کادرهای اجتماعیِ» هالبواکس و نظریات شاومن، لارسون و لیزاردو است. روش این پژوهش، روشِ «پژوهِشِ روایت» است. جمعیت مورد مطالعه ، شامل بازماندگاِنِ کسانی است که به نوعی در جنبش جنگل مشارکت داشتند. تعداد 62 نفر از افراد فوق به عنوان نمونه انتخاب و با آنان مصاحبه شد، متن مصاحبه ها با روش تحلیلِ محتوای مضمونی بررسی شد. یافته ها بیانگر «قومی شدن روایتها از جنبش جنگل» و غیریت سازی در جریان روایتگری از این واقعه در بین قومیت گیلک بود. گیلک ها روایتی واحد و قومیتی و در مقابل، تالش ها روایتی غیرقومیتی و متکثر از جنبش جنگل داشتند. تأثیرگذاری تحصیلات بر شکل گیرِیِ شکاف درو ننسلی در امر یادآورِیِ جنبش جنگل از دیگر یافته ها بود. افرادِ با تحصیلات بالا در بستری «ملی- بین المللی»با رویکردی «جامع و تاریخی»، و افرادِ با تحصیلات پایینتر در بستری «محلی – قومی»با رویکردی «مذهبی» این جنبش را به خاطر می آوردند. روایتهای دستۀ نخست بر ماهیت روشنفکرانه و متجددانۀ جنبش و روایت دستۀ دوم بر ماهیت مذهبی آن تأکید داشت. همچنین افراد با تحصیلات پایین تر در چارچوب سیاست حافظۀ رسمی و افراد با تحصیلات بالاتر در قالب حافظۀ جمعیِ مقاومت، جنبش جنگل را به خاطر می آوردند.
تحصیلات,حافظۀ جمعی,سیاست حافظه,قومیت
http://www.jsi-isa.ir/article_243998.html
http://www.jsi-isa.ir/article_243998_18ec27da999cbcafa21a0e090a26291d.pdf
انجمن جامعه شناسی ایران
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
2783-3054
21
1
2020
04
20
برساخت تاریخ اجتماعی و بسترهای تکوین و تداوم اقتصاد غیر رسمی (بازار و تجارت مرزی در بانه)
32
70
FA
بهمن
باینگانی
0000-0001-7038-0385
استادیار دانشگاه گلستان
bahman.bayangani@gmail.com
حمیدرضا
جلائیپور
دانشیار دانشگاه تهران
10.22034/jsi.2020.243999
مرزها محصول تاریخ، سیاست و قدرت اند و مرزنشینی اقتصاد و فرهنگ خاص خود را دارد.<br />بر این اساس یکی از مهمترین ویژگیهای مناطق کردنشین که بیش از سایر ابعاد زندگی مرزی<br />در سال های اخیر به صورت های گوناگونی در رسانه ها بازنمایی شده، اقتصاد مرزی و غیر رسمی<br />و مفاهیم خاص مرتبط بدان یعنی کولبری، بازارچه مرزی، قاچاق و . . . است. فهم این نوع<br />اقتصاد، به عنوان یک پدیده نیازمند بررسی دقیق علل، بسترها و مکانیسم هایی است که در نوعی<br />هم افزایی چندوجهی با هم پدیدة اقتصاد غیر رسمی را موجب شدهاند. در این پژوهش از میان<br />عوامل فوق بر بسترهایی تمرکز شده است که زمینه ساز اقتصاد غیر رسمی است. روش<br />پژوهش، کیفی از نوع اتنوگرافی انتقادی، نحوة جمع آوری اطلاعات روشهای ترکیبی (مصاحبه،<br />گفت وگو، فوکوس گروه و اسناد) و بستر مطالعه نیز بازار مرزی بانه بوده است. یافته های پژوهش<br />نشان داد که برایند کشاکش نیروهای سیاسی و موقعیت مرزی بانه نوعی اقتصاد تجاری و مرزی<br />در طول تاریخ بوده که بعد از سربرآوردن دولت مدرن، صورت غیر رسمی پیدا کرده و با تحولات<br />منطقه ای و جهانی تغییرات خاصی به خود میبیند. در عین حال مهمترین بسترهای زمینه ساز<br />این نوع اقتصاد را میتوان در چهار مقولۀ اصلی مشکلات محیطی، محدودیت منابع، قرابت<br />فرهنگی و سنت دینی میانه رو منتزع نمود. در پایان نیز بر اساس یافته های پژوهش حاضر، راه-<br />کارهایی سلبی و ایجابی ارائه شده است.
اقتصاد غیر رسمی,بسترهای فرهنگی,بازار و تجارت مرزی,تاریخ اجتماعی,موقعیت مرزی
http://www.jsi-isa.ir/article_243999.html
http://www.jsi-isa.ir/article_243999_ae24934b1a93eaa3880c04d6d22533a8.pdf
انجمن جامعه شناسی ایران
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
2783-3054
21
1
2020
04
20
بررسی گذر از اتوپیای هزارهای بابیه به اتوپیای جدید توسط سفرنامههای ایرانیان از فرنگ بر مبنای آرای کارل مانهایم
71
94
FA
فرامرز
معتمددزفولی
دانشجوی دکترای جامعهشناسی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز f_motamad@yahoo.com
f_motamad@yahoo.com
حسن
محدثی گیلوایی
0000-0002-6955-3290
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز (نویسنده مسئول)
mohaddesi2011@gmail.com
mohaddesi2011@gmail.com
علی
زاهد
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول alizahed2@yahoo.com
10.22034/jsi.2020.244000
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی چگونگی گذار جامعه ایران از اندیشههای اتوپیایی هزارهای بابیه به سوی اندیشه های اتوپیایی آزادی خواهانه است. اندیشههایی که به شکل گیری مقدمات جامعه شناختی و معرفتی جنبش مشروطیت کمک نمودند. برای پیگیری این هدف با کمک از ایده آل تایپ های چهارگانه کارل مانهایم که پیرامون شکل گیری اتوپیای جدید در انتهای قرون وسطی به عصر جدید و مدرن است، به این تحول میپردازیم. دادههای این پژوهش برگرفته از سفرنامههای فرنگ ایرانیان به کشورهای اروپایی است. یافتههای پژوهش با رویکرد پدیدارشناسانه در سنخبندی خود، نشان دهنده این است که سفرنامههای ایرانی دوره قاجاریه به فرنگ، واجد عناصر اتوپیایی از سنخ اتوپیای جدید و آزادی خواهانه بودند و در مخالفت ایدئولوژیک با ساختارهای اجتماعی آن دوره نقشی بس مهم ایفا کردند. این اندیشهها و آثار توانستند با کنار زدن و مستحیل نمودن اتوپیای هزارهای بابیه که در نارضایتی و سرخوردگی مردم از شرایط موجود مورد توجه و استقبال واقع شده بود، باعث افق گشایی جدیدی شوندس. این افق و اتوپیای نو به واسطه اتوپیاسازی فرنگ در اندیشه و ذهنیت مخاطبان ایرانی آن عصر به خوبی شکل گرفت. این اتوپیا برسازندۀ درک جدید و مدرن جامعه ایرانی از مفهوم پیشرفت و گفتمان ترقی شد و آماده کنندۀ معرفتی و جامعه شناختی ایرانیان برای شکل گیری عصر مشروطیت شد.
اتوپیا,بابیه,پدیدارشناسی,سفرنامه,کارل مانهایم
http://www.jsi-isa.ir/article_244000.html
http://www.jsi-isa.ir/article_244000_16caf59de0cc8e7064320616323241d5.pdf
انجمن جامعه شناسی ایران
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
2783-3054
21
1
2020
04
20
رابطۀ انسان و طبیعت در اندیشه و شعر معاصر مطالعۀ تطبیقی- جامعهشناختی شعر سهراب سپهری و مهدی اخوان ثالث
95
121
FA
سورن
مصطفائی
کارشناس ارشد جامعهشناسی دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول) mostafaie.soren93@gmail.com
mostafaie.soren93@gmail.com
اسماعیل
عالی زاد
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی i.aalizad@gmail.com
10.22034/jsi.2020.244001
این مقاله بهرابطۀ انسان و طبیعت در اندیشه و شعر سهراب سپهری و مهدی اخوان ثالث میپردازد. دو دفتر «صدای پای آب» و «حجم سبز» از سپهری و سه دفتر «زمستان»، «آخر شاهنامه» و «از این اوستا» از اخوان ثالث انتخاب گردیدهاست. در این مقاله از برخی نظریهپردازان مکتب رمانتیسم، بهخصوص ژان ژاک روسو استفاده شدهاست. رویکرد این پژوهش بینرشتهای و روش آن تحلیل محتوای کیفی از نوع مضمونی، که نخست بهشیوۀ قیاس بهردیابی مفاهیم ملاحظات نظری پرداخته که از مهمترین آنها میتوان بهنظممندی طبیعت اشاره کرد که در اشعار سپهری حضور پررنگی دارد. دوم بهشیوۀ استقرا، مفاهیم و مقولاتی را که در پیوند با رابطۀ انسان و طبیعت بوده و در ملاحظات نظری نیامده، استخراج شدهاست. با تکیه بر این دو منطق پژوهشی و کاربست روش تحلیل محتوای مضمونی دو سازۀ مفهومی «طبیعتگرایی» و «دگردیسی رابطۀ انسان و طبیعت» بهدست آمد که بین اشعار سپهری و اخوان ثالث مشترک است، اما هر کدام تلقی خاص خود را نسبت به این مفاهیم دارند. وجه ممیزۀ اشعار سپهری در این مورد توجه بهتمامی عناصر طبیعی و ارجح ندانستن یکی بر دیگری یا بهعبارت روشنتر، اهمیت به «کلیت طبیعت» و در اشعار اخوان ثالث، «همسرنوشتی انسان و طبیعت» است. گذشته از این، نوع مواجهه سپهری و اخوان ثالث با طبیعت، در تضاد با زمانۀ آنها و در تقابل با گفتمان حاکم و اندیشۀ پیشرفت مسلط بر آن قراردارد.
دگردیسی رابطۀ انسان و طبیعت,رابطۀ انسان و طبیعت,طبیعتگرایی,عقلانیت ابزاری,یگانگی انسان و طبیعت
http://www.jsi-isa.ir/article_244001.html
http://www.jsi-isa.ir/article_244001_3f1424926c923c6cb23fddc0c20a0036.pdf
انجمن جامعه شناسی ایران
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
2783-3054
21
1
2020
04
20
الگوی رابطه دین و دولت در ایران عهد آلبویه
122
145
FA
هادی
نوری
استادیار گروه آموزشی جامعهشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران (نویسنده مسئول)
h.k.noori@gmail.com
hmosavi@guilan.ac.ir
محمد
بشردوست اطاقور
فارغالتحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان، دانشکده علوم انسانی، رودسر
Bashardoust.m@gmail.com
سید هاشم
موسوی
استادیار گروه آموزشی جامعه شناسی دانشگاه گیلان، ایران hmosavi@guilan.ac.ir
10.22034/jsi.2020.244002
دولت آلبویه بهدلیل تقید به آیین تشیع و نگاه مداراگرایانه نسبت به دیگر ادیان جامعه از جایگاه ویژه در تاریخ اجتماعی ایران برخوردار است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که «الگوی تاریخی رابطه دین و دولت در ایران عهد آلبویه از چه منطق نظری پیروی میکند؟». در راستای این هدف، از روش مطالعه موردی و روش گردآوری اطلاعات اسنادی برای تطبیق الگوی مبتنی بر تجربه تاریخی با الگوهایی نظری طراحیشدهای استفاده میشود که شامل شش وجه قیصرپاپیسم، پاپقیصریسم، دولتسالاری، روحانیسالاری، سکولاریسم و لائیسیسم است. با نمایش مصادیق واقعی هر یک از الگوهای نظری در دوره فرمانروایی حکمرانان آلبویه، سه دوره تهاجم، توازن و تدافع استنتاج شد که طی آن در دوره تهاجم شاهد تأسیس الگوی دولتسالاری، دوره توازن شاهد تثبیت الگوی دولتسالاری و دوره تدافع شاهد گذار از الگوی دولتسالاری به الگوی روحانیسالاری هستیم.
آلبویه,تشیع,دولت,دین,سکولاریسم
http://www.jsi-isa.ir/article_244002.html
http://www.jsi-isa.ir/article_244002_ee65e6334d47414a4488c15e738623b7.pdf
انجمن جامعه شناسی ایران
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
2783-3054
21
1
2020
04
20
نوع فعالیت شغلی و مشارکت انتخاباتی (مقایسه گروههای مختلف شغلی)
146
175
FA
ابراهیم
صالحآبادی
استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران salehabadi@pnu.ac.ir
10.22034/jsi.2020.244003
رابطه مبهم و پیچیده نوع شغل از یکسو و مشارکت انتخاباتی از سوی دیگر، در ایران کمتر موردتوجه قرارگرفته است. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تطبیقی درون کشوری و مقایسه گروههای مختلف شغلی، در سطح سیستمی در تلاش است تا رابطه بین این دو را در انتخابات ریاستجمهوری دوره دهم و یازدهم و تا حدودی دوره دوازدهم بررسی کند. نتایج تحقیق نشان داد که دورههای انتخاباتی بهعنوان یک متغیر مستقل تأثیر اساسی بر مشارکت انتخاباتی دارد و این امر مانع از تجمیع دورههای انتخاباتی در یک شاخص میشود. مشارکت انتخاباتی در بین مشاغل دولتی نسبت به مشاغل خصوصی در دو دوره ریاستجمهوری دهم و یازدهم پایین است که مغایر با یافتههای محققان دیگر است. میزان مشارکت انتخاباتی مشاغل زیر کم است: 1. کارکنان خدماتی و فروشندگان، 2. تکنسینها و دستیاران، 3. متخصصان و 4. کارگران ساده.
ایران,دورههای انتخاباتی,شهرستان,مشارکت انتخاباتی,مشاغل
http://www.jsi-isa.ir/article_244003.html
http://www.jsi-isa.ir/article_244003_bb5abe654524a800a8665b11efd4a87d.pdf