2024-03-28T16:18:00Z
http://www.jsi-isa.ir/?_action=export&rf=summon&issue=34195
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
1735-1901
1400
22
2
فوکو و لکان؛ دلالت هایی جامعه شناختی بر ادراک بیماری
فاطمه
جواهری
سید حسین
سراج زاده
سجاد
ممبینی
پژوهش حاضر قسمی مطالعۀ پساساختارگرایانۀ بیماری و سازوکارهای ادراک آن بوده که در صدد است شکلی از یک جامعه شناسی پزشکیِ نظری و مفهومی را صورت بندی نماید. به این منظور از ظرفیت های نظری آراء فوکو و لکان برای توضیح ادراک بیماری و فرآیندهای شکل گیری آن بهره گرفته شد. نظریۀ فوکویی هرمنوتیک خود (سوژه)، و مفهوم لکانیِ امر نمادین، دلالت های متفاوتی بر ادراک بیماری و نحوۀ شکل گیری آن به دست میدهد؛ دلالتهایی که علیرغم تمایزها، بر گزاره های بنیادی مشابهی نیز استوارند. وفق هستی شناسیِ هر دو متفکر، بدن یک ساحتِ نوشتاریست که توسط دال های فرهنگی، کدنویسی و رمزگذاری شده است؛ لذا ادراک بیماری، چیزی جز شناخت تحلیلیِ حاصل از بازخوانی نشانگان مرضی بر متن بدن نیست. خوانشی که بواسطۀ متقاطع کردن متن بدن با گفتمان پزشکی و دانش تخصصی به مثابه اَبر متن دربرگیرندۀ آن صورت می پذیرد. دستاورد نهایی این پژوهش، استنتاج و صورت بندی مکانیسم بینامتنیّت در ادراک بیماری در اندیشه هر دو متفکر است؛ مکانیسمی که به موجب آن متن بدن به واسطۀ مواجهه با گفتمان پزشکی به مثابه متن پیشینی و در برگیرندۀ آن، به تفسیر در میآید.
ادراک بیماری
امر نمادین
بینامتنیّت
فوکو
لکان
هرمنوتیک خود
2021
06
22
3
22
http://www.jsi-isa.ir/article_249106_ced5fb02f8c6d29bae870a0c7c91258a.pdf
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
1735-1901
1400
22
2
فمینیسم در ایران ( بررسی جامعهشناختی فمینیسم ایرانی؛ نمونۀ مورد مطالعه: قرۃالعین)
خّیام
عبّاسی
فرض اصلی این پژوهش بر بنیان وجود مؤلفه های مشترک میان اهداف قرۃالعین در چارچوب جنبش بابیه با اهداف فمینیسم غربی استوار است. پرسش های اساسی عبارتند از اینکه: آیا کنشهای قرۃالعین با هدف ایجاد موقعیت های برابر میان زنان و مردان، احقاق حقوق زنان و تلاش برای مرتفع کردن تبعیض های ساختاری علیه آنان، واجد مؤلفه های اولیه ای از جنبش فمینیسم غربی بوده است یا خیر؟ و در صورت همسویی این جنبش با همتاهای خارجی، چه عناصر مشترکی در نگرش زنِ معترض ایرانی با فمینیسم غربی دیده میشود؟. این موضوع در پارادایم کیفی، با روش اسنادی و با انتخاب نمونۀ هدفمند در مقطع کوتاهی از عهد قاجاریه، و با تمرکز بر جنبش بابیه به عنوان فرامتن مطالعه شده است. هم چنین مروری کوتاه بر ره یافت کلان فمینیسم و دیدگاه فوکویی در تبارشناسی تجربۀ پلِبِیَنی، تحلیل تئوریکی آن را پوشش می دهند. نتایج گواهی می کنند که پاسخ ِ هر دو پرسشِ پژوهش مثبت است؛ با تأکید پژوهشگر بر این رویکرد که هیچ نشانه ای دالِّ بر وجود ارتباطِ بدون واسطه میان نمونۀ انتخابی با فمینیسم غربی و نگرش معطوف به تئوری ِتوطئه مفروض نیست و نگاه پژوهشگر به این جنبش، به سان پدیدهای طبیعی، معلولِ شرایط، علل تاریخی و جامعوی مختص جامعۀ ایران است.
بابیه
تجربۀ پِلبِیَنی
فمینیسم ایرانی
فمینیسم
قاجاریه
قرۃالعین
2021
06
22
23
43
http://www.jsi-isa.ir/article_249108_6a155cf785815abda94ff1c1dd0b698e.pdf
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
1735-1901
1400
22
2
فک شدگی و حک شدگی مصرف: تبیین مصرف نمایشی و غیرنمایشی براساس رهیافت های فک شدگی و حک شدگی اقتصاد نهادگرا (نمونه بررسی شده: شهروندان شهر زنجان)
فاطمه
بیات
سیده هاجر
حسینی
پژوهش با هدف بررسی فک شدگی و حک شدگی مصرف (نمایشی/غیرنمایشی)، به صورت آمیخته و متوالی تبیینی در سال 1399 انجام شده است. جمعیت موردبررسی، ساکنین دارای تحصیلات عالی20 تا 65ساله شهر زنجان است. نمونه ها در دو مرحله با روش خوشه ای چندمرحله ای (502n=) و هدفمند و اشباع نظری (20n=) انتخاب شدند. ابزارها و روشهای گردآوری داده ها، پرسشنامه بسته و باز و مصاحبه ساختاریافته و نیمه ساختاریافته است. روایی (محتوایی) و پایایی (ضریب آلفای کرونباخ) پرسشنامه بسته و قابلیت اعتماد پرسشنامه باز (با تکنیک مقایسه تحلیلی و ممیزی)، بررسی شد. داده های کمّی با نرم افزار آماری SPSSV20 و داده های کیفی بر اساس نظریه داده بنیاد (GT) تحلیل شدند. نتایج کمّی، نشان داد که وضعیت مصرف، وابسته به وضعیت اجتماعی- اقتصادی (و مُنفک از جامعه) نیست. نتایج کیفی، حک شدگی فرهنگی و اجتماعیِ مصرف در دو الگوی متقابل شامل «حک شدگی نمایشی» و «حک شدگی معکوس و منفعل غیرنمایشی» را نشان داد.
حک شدگی
حک شدگی معکوس
فک شدگی
مصرف نمایشی و غیرنمایشی
2021
06
22
44
76
http://www.jsi-isa.ir/article_249109_d13b6c5c8f13aa0904f5767f011070ac.pdf
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
1735-1901
1400
22
2
بررسی حمایت والدین از فرزندان بزرگسال و عوامل اثرگذار بر آن در شهر تهران
فاطمه
مدیری
مجید
کوششی
در سالهای اخیر تغییرات جمعیتی منجر به افزایش مدتزمان فرزندی-والدگری و پیچیده تر شدن پیوندهای عمودی بین نسل ها شده است. هدف این مقاله بررسی میزان حمایت والدین از فرزندان بزرگسال در ابعاد مختلف و عوامل موثر بر آن بوده است؟ جمعیت آماری پیمایش، افراد 18 سال و بالاتر شهر تهران بوده که حداقل یک والد زنده داشته و همسکنا نبودهاند. نمونه 1000 نفری از 30 حوزه تهران به شیوه خوشهای چندمرحلهای، انتخاب شده و یافتهها نشان داده: حمایت والدین از فرزندان بزرگسال در سطح بالایی بوده و در ابعاد مختلف یکسان نیست. به طوری که پند و نصیحت، علاقهمندی به زندگی شخصی و حمایت عاطفی، در سطح بالا و حمایت ابزاری و حمایت مالی در سطح پایینتری گزارش شده و حمایت مادران در همه ابعاد بهاستثنای حمایت مالی بیش از پدران بوده است. حمایت والدین متاثر از سن والدین، تضاد زناشویی والدین، تضاد والدین و فرزندان بزرگسال، حمایت فرزندان بزرگسال از والدین، و تعداد فرزندان بوده و یافتهها تایید کننده تئوریهای همبستگی بین نسلی، نوعدوستی و اقتضایی است.
حمایت ابزاری
حمایت عاطفی
حمایت مالی
حمایت والدین
فرزندان بزرگسال
2021
06
22
77
103
http://www.jsi-isa.ir/article_249110_3cbd16fee957c4245b24ba383c2aae5e.pdf
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
1735-1901
1400
22
2
تعیین کنندههای سن قصد شده ازدواج: پژوهشی در میان جوانان شهر اصفهان
علیرضا
بختیاری
حجیه بی بی
رازقی نصرآباد
ملیحه
علی مندگاری
عباس
عسکری ندوشن
تحولات سن ازدواج در ایران که در بستر تغییرات گسترده ساختاری و نگرشی دهههای اخیر رخ داده است، در پژوهشهای مختلفی مطالعه شده، اما تاکنون تعیینکنندههای سن قصد شده ازدواج کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته است. این پژوهش با هدف مطالعه تعیین کنندههای سن قصد شده ازدواج جوانان هرگز ازدواجنکرده در شهر اصفهان صورت پذیرفت. نمونه تحقیق 400 نفر از جوانان مجرد واقع در سنین 35-18 ساله در شهر اصفهان میباشند. دادهها به روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسشنامه در سال 1399 جمعآوری گردید. برای آزمون فرضیه ها از آزمون تحلیل واریانس، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافتهها نشان داد میانگین سن قصد شده ازدواج در شهر اصفهان برای پسران 2/28 و برای دختران 6/26 سالگی است در حالی که سن مطلوب ازدواج پایینتر از میانگین سن قصدشده برای ازدواج آنان است. شکاف موجود بیانگر این مطلب میباشد که مسئله ازدواج تحت تاثیر عوامل زیادی میباشد که براساس یافتهها، متغیرهای پایبندی دینی، سابقه کار و هدایت دوستان دارای رابطه ای معنادار با سن قصد شده ازدواج دختران هستند و متغیرهای تحصیلات، پایبندی دینی و طبقه اجتماعی-اقتصادی نیز دارای رابطهی معنادار با سن قصد شده ازدواج پسران هستند. در مجموع، بر اساس نتایج این مطالعه، در کنار عوامل اقتصادی، تغییرات ارزشی و نگرشی هم در سن قصد شده ازدواج اهمیت دارد و با توجه به بالا بودن سن قصد شده ازدواج، تسهیل ازدواج جوانان و تشویق آنها به ازدواج در سن مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.
جوانان
قصد
سن ازدواج
اصفهان
جمعیت
2021
06
22
104
129
http://www.jsi-isa.ir/article_249112_7a0acde415c7f67dc60a7dc2677894bd.pdf
مجله جامعه شناسی ایران
1735-1901
1735-1901
1400
22
2
تکنیک ردیابی فرآیند و مطالعات هویت ملی در جامعه ایران: مرور نظام مند مقالات علمی-پژوهشی کیفی(1373-1398)
محمدعلی
مومبینی
علی
ربانی
وحید
قاسمی
علیرضا
زهیری
تحقیق حاضر در تلاش است بر مبنای اصول کلی تکنیک ردیابی فرآیند، با استفاده از روش مرور نظام مند به واکاوی ویژگی های کلی و ارزیابی انتقادی مقالات علمی-پژوهشی مبتنی بر روش کیفی با موضوع هویت ملی در جامعه ایران بعد از انقلاب 57 در بازه زمانی 1373 تا 1398 اقدام نماید. نتایج تحقیق نشان می دهد که آشنایی اندک محققان و پژوهشگران ایرانی با تکنیک ردیابی فرآیند و سازوکارها و الزامات روش شناختی آن جهت شناسایی و تحلیل ویژگی ها، شاخص ها، علل و عوامل موثر بر چالش ها و مشکلات هویت ملی در جامعه ایران بعد از انقلاب 57 موجب شده است تا مقالات انتخاب شده علی رغم نتایج و دستاوردهای قابل ملاحظه و قابل کاربرد با خلاءها و کاستی های عدیده ای در حوزه روش شناختی چون تصویرسازی تقلیل گرایانه، دشواری مقایسه پذیری، و غفلت از روشها و تکنیک های نوین و در حوزه تحلیلی چون تصویرسازی غیرفرآیندی و ساکن، تاکید مفرط بر عوامل سیاسی و فرهنگی، و غیبت مکانیسم های علی پیونددهنده مواجه باشند.
تکنیک ردیابی فرآیند
جامعه ایران بعد از انقلاب57
روش کیفی
مرورنظام مند
هویت ملی
2021
06
22
130
153
http://www.jsi-isa.ir/article_249113_8041a34be36980c99cc407c57f95480c.pdf