پژوهشی
بهرنگ صدیقى
دوره 12، شماره 3 ، پاییز 1390، صفحه 1-34
چکیده
جنبش مشروطه از چه زمانى آغاز شد؟ آیا مى‌توان یک آغازگاه براى جنبش مشروطه تعیین کرد؟ کدام یک از نیروهاى اجتماعى فعال در بستر اجتماعى ایران جرقه این جنبش را زدند؟ این‌ها پرسش‌هایى است که در این مقاله به آن‌ها پرداخته مى‌شود. در این راه، ضمن مرور مواضع متفاوت روایى، پیوست انگار، گسست انگار، و بسگانه انگار به مقوله تاریخ‌پژوهى و نقد ...
بیشتر
جنبش مشروطه از چه زمانى آغاز شد؟ آیا مى‌توان یک آغازگاه براى جنبش مشروطه تعیین کرد؟ کدام یک از نیروهاى اجتماعى فعال در بستر اجتماعى ایران جرقه این جنبش را زدند؟ این‌ها پرسش‌هایى است که در این مقاله به آن‌ها پرداخته مى‌شود. در این راه، ضمن مرور مواضع متفاوت روایى، پیوست انگار، گسست انگار، و بسگانه انگار به مقوله تاریخ‌پژوهى و نقد دیدگاه‌هاى برگسون و برودل و گورویچ، با تکیه بر رویکرد تبارشناختى فوکو به جاى آغاز جنبش مشروطه از آغاز«ها»ى جنبش مشروطه سخن خواهیم گفت. در نهایت، با تحلیل گفتمان انتقادى سرمقاله روزنامه وطن نشان خواهیم داد که یکى از آغازهاى جنبش مشروطه همزمان است با پاگیرى روشنفکران ارگانیک به عنوان نیروى اجتماعى نوپا در مقطع آستانه مشروطه. گرچه اگر شخصیت اصلى روایت تاریخ جنبش مشروطه را به جاى روشنفکران، دیگر نیروهاى اجتماعى قلمداد کنیم آغاز این جنبش به جاى دیگرى از تاریخ منتقل خواهد شد.
پژوهشی
ملیحه شیانى؛ طاهره دالوند
دوره 12، شماره 3 ، پاییز 1390، صفحه 35-60
چکیده
«حقوق شهروندى» از جمله مفاهیمى است که اخیراً در گفتمان سیاسى و اجتماعى جامعه رونق گرفته است. این مفهوم ترجمان حقوق و آزادى‌هاى اساسى و عمومى جامعه بوده و اساسى‌ترین نیازهاى هر ملتى را در برمى‌گیرد. اگرچه شهروندى تنها شامل حقوق نیست و با مجموعه‌اى از تعهدات در قبال آن متوازن مى‌شود اما این آگاهى از حقوق است که شهروندان را نسبت ...
بیشتر
«حقوق شهروندى» از جمله مفاهیمى است که اخیراً در گفتمان سیاسى و اجتماعى جامعه رونق گرفته است. این مفهوم ترجمان حقوق و آزادى‌هاى اساسى و عمومى جامعه بوده و اساسى‌ترین نیازهاى هر ملتى را در برمى‌گیرد. اگرچه شهروندى تنها شامل حقوق نیست و با مجموعه‌اى از تعهدات در قبال آن متوازن مى‌شود اما این آگاهى از حقوق است که شهروندان را نسبت به وظایف خود آگاه و متعهد مى‌کند. بنابراین باید نسبت به آگاهى همه مردم، به‌ویژه جوانان و دانشجویان به عنوان قشر وسیعى از جمعیت توجه ویژه‌اى مبذول داشت.
این مقاله درصدد است، ضمن توصیف میزان آگاهى از حقوق شهروندى در میان دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایى و دانشگاه آزاد اسلامى و بررسى تفاوت‌ها، به تحلیل عوامل مؤثر بر میزان آگاهى این گروه اجتماعى مهم و ویژه در جامعه بپردازد. در مقاله حاضر، پس از مرور تاریخى و ارائه چارچوب نظرى، با استفاده از روش پیمایشى و تکنیک پرسش‌نامه، در نمونه‌اى با دانشگاه علامه طباطبایى و دانشگاه آزاد مورد آزمون قرار گرفتند.
نتایج حاکى از بالاتر بودن میزان آگاهى از حقوق شهروندى در میان دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایى نسبت به دانشجویان دانشگاه آزاد است. این نتیجه به ویژه در آگاهى از حقوق جنسیتى، حقوق مدنى، حقوق فرهنگى و حقوق اجتماعى به دست آمده است. بیشترین میزان آگاهى در میان دانشجویان هر دو دانشگاه نیز مربوط به حقوق جنسیتى و کمترین میزان آگاهى مربوط به حقوق مدنى بوده است.
پژوهشی
محمدتقى ایمان؛ الهام یوسفى؛ مرتضى حسین‌زاده (کاسمانى)
دوره 12، شماره 3 ، پاییز 1390، صفحه 61-91
چکیده
مزاحمت خیابانى یکى از اشکال ممنوع تبعیض جنسى علیه زنان است که عرصه عمومى را به محیطى ناامن و نامطلوب براى فعالیت اجتماعى آنان تبدیل مى‌کند. سکوت زنان در برابر این مزاحمت‌ها یکى از دلایل شیوع آن در جامعه قلمداد مى‌شود، از این رو مطالعه تجربه زنان از مزاحمت‌هاى خیابانى و واکنش آنان در برابر این مزاحمت‌ها ضرورى به نظر مى‌رسد.
پژوهش ...
بیشتر
مزاحمت خیابانى یکى از اشکال ممنوع تبعیض جنسى علیه زنان است که عرصه عمومى را به محیطى ناامن و نامطلوب براى فعالیت اجتماعى آنان تبدیل مى‌کند. سکوت زنان در برابر این مزاحمت‌ها یکى از دلایل شیوع آن در جامعه قلمداد مى‌شود، از این رو مطالعه تجربه زنان از مزاحمت‌هاى خیابانى و واکنش آنان در برابر این مزاحمت‌ها ضرورى به نظر مى‌رسد.
پژوهش حاضر که در بین دختران دانشجوى دانشگاه شیراز اجرا شد، به روش ترکیبى با استفاده از طرح اکتشافى (کیفى ـکمى) براى این منظور انجام شده است. در بخش کیفى پژوهش موضوع تحقیق از طریق مصاحبه‌هاى عمیق با 16 مشارکت‌کننده مورد اکتشاف قرار گرفت تا به این وسیله پژوهشگران به معانى ذهنى، تجربیات و دیدگاه‌هاى افراد مورد مطالعه نزدیک گردند. سپس یافته‌هاى بخش کیفى، محققین را در انتخاب چشم‌انداز نظرى و طراحى ابزار پرسش‌نامه بخش کمى (369 نمونه) یارى نمود.
عمومى در قالب 4 مؤلفه مزاحمت‌هاى بصرى، کلامى، تعقیبى و لمسى به دست آمد. بر اساس اظهارات پاسخ‌گویان بخش کمى، مزاحمت‌هاى بصرى بیشترین شیوع را دارند و پس از آن به ترتیب مزاحمت‌هاى کلامى، لمسى و تعقیبى قرار دارند. هم‌چنین درباره واکنش پاسخ‌گویان نسبت به مزاحمت‌ها، یافته‌هاى بخش کمى حاکى از این است که بیشتر پاسخ‌گویان (حدود 70 درصد) به مزاحمت‌ها پاسخ منفعلانه مى‌دهند. بدین معنا که بیشتر آن‌ها ترجیح مى‌دهند که در برابر مزاحمت‌ها سکوت اختیار کنند که این یافته نیز با نتایج مصاحبه‌هاى کیفى منطبق بود.
پژوهشی
محمدرضا طالبان
دوره 12، شماره 3 ، پاییز 1390، صفحه 92-114
چکیده
اعمال مذهبى در قالب مناسک و شعائر، به عنوان مشهودترین جلوه دین در جامعه، از اهمیت به‌سزایى براى جامعه‌شناسان برخوردارند. در تبیین اعمال مذهبى، تئورى‌هاى محرومیت، جامعه‌پذیرى مذهبى، و اعتقادات آموزه‌اى سه رویکرد نظرى عمده و مسلط در تحقیقات جامعه‌شناسى محسوب مى‌شوند. در این مقاله پژوهشى تلاش شده است که از سویى، ایده‌هاى اساسى ...
بیشتر
اعمال مذهبى در قالب مناسک و شعائر، به عنوان مشهودترین جلوه دین در جامعه، از اهمیت به‌سزایى براى جامعه‌شناسان برخوردارند. در تبیین اعمال مذهبى، تئورى‌هاى محرومیت، جامعه‌پذیرى مذهبى، و اعتقادات آموزه‌اى سه رویکرد نظرى عمده و مسلط در تحقیقات جامعه‌شناسى محسوب مى‌شوند. در این مقاله پژوهشى تلاش شده است که از سویى، ایده‌هاى اساسى این سه تئورى در مدلى نظرى تلفیق گردد تا بر غناى تبیینى موضوع تحقیق یعنى اعمال مذهبى افزوده شود و از سویى دیگر، بعضى پیشبینىهاى رقیب این سه تئورى مورد ارزیابى تجربى قرار گیرد تا مرجح بودن هر یک از آنان آشکارتر گردد. مدل نظرى تدوین شده با دادههاى حاصل از جمعیت ملّى ایرانیان (4937 = n) مقابله شد تا میزان برازش تجربى آن آشکار شود. بهطور کلى نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مدل نظرى منبعث از تئورى هاى مزبور بهطور کلى و یکجا توانست حدود سه چهارم (73 درصد) از تغییرات اعمال مذهبى افراد تحت مطالعه را توضیح دهد. با وجود این، تئورى محرومیت نتوانست حمایت تجربى به دست آورد. هم‌چنین، یافته‌هاى این تحقیق بار دیگر بر اهمیت جامعه‌پذیرى مذهبى صحه گذاشت و نشان داد که اعمال مذهبى افراد عمدتاً تابع مستقیمى از تجربیات جامعه‌پذیرى مذهبى آنان است.
پژوهشی
على یوسفى؛ محمدرضا سلیمانى
دوره 12، شماره 3 ، پاییز 1390، صفحه 115-140
چکیده
احساس اثرمندى سیاسى داراى دو بعد درونى و بیرونى است. بعد درونى آن دلالت بر توانایى افراد در تأثیرگذارى بر فرایندهاى سیاسى و بعد بیرونى آن دلالت بر درک پاسخ‌گویى حکومت دارد. از ترکیب این دو بعد، چهار حالت عمده شامل دلگرمى سیاسى، بى‌تفاوتى سیاسى، نومیدى سیاسى و اعتراض سیاسى حاصل مى‌شود. تغییر حالات چهارگانه اثرمندى موکول به تغییر ...
بیشتر
احساس اثرمندى سیاسى داراى دو بعد درونى و بیرونى است. بعد درونى آن دلالت بر توانایى افراد در تأثیرگذارى بر فرایندهاى سیاسى و بعد بیرونى آن دلالت بر درک پاسخ‌گویى حکومت دارد. از ترکیب این دو بعد، چهار حالت عمده شامل دلگرمى سیاسى، بى‌تفاوتى سیاسى، نومیدى سیاسى و اعتراض سیاسى حاصل مى‌شود. تغییر حالات چهارگانه اثرمندى موکول به تغییر سطح اعتماد سیاسى، مشارکت انتخاباتى، علاقه سیاسى، ترجیح ایدئولوژیک و پایگاه اجتماعى اقتصادى است. نتایج تحلیل ثانویه حاضر که از یک نمونه 200 نفرى از معلمان شهر نیشابور حاصل آمده، نشان مى‌دهد اولا احساس اثرمندى سیاسى معلمان در بعد درونى کمتر از حد متوسط (9/48) و در بعد بیرونى کمى بیش از حد متوسط (6/56) است. ثانیآ حالت دلگرمى سیاسى با 8/52 درصد فراوانى، رایج‌ترین حالت اثرمندى سیاسى معلمان و پس از آن حالت بى‌تفاوتى سیاسى با فراوانى 2/39 درصد قرار دارد. ثالثآ از بین متغیرهاى پیش‌بینى‌کننده اثرمندى سیاسى، دو متغیر اعتماد سیاسى و مشارکت انتخاباتى، اثر تعیین‌کننده‌ترى بر تغییر حالات اثرمندى سیاسى (از بى‌تفاوتى به دلگرمى سطح اعتماد سیاسى و مشارکت انتخاباتى برآورد گردیده است. رابعآ با آگاهى از قوت و ضعف اعتماد سیاسى و مشارکت انتخاباتى معلمان، در 3/92 درصد از موارد حالت دلگرمى و در 2/84 درصد از موارد، حالت بى‌تفاوتى سیاسى آن‌ها را به‌درستى مى‌توان پیش‌بینى نمود.اعتماد دارند. به‌طورى که 58 تا 78 درصد از تغییر حالات اثرمندى، موکول به تغییر
پژوهشی
حسین بهروان؛ محسن نوغانى؛ اعظم عباچى
دوره 12، شماره 3 ، پاییز 1390، صفحه 141-164
چکیده
هدف این مقاله بررسى فرآیند و پیامدهاى اجتماعى برچسب در مبتلایان به اچ اى وى/ایدز در شهر مشهد مى‌باشد. روش تحقیق، کیفى و تکنیک آن، مطالعه موردى (سرگذشت‌پژوهى) مى‌باشد. جامعه مورد بررسى کلیه بیماران اچ اى وى یک مرکز درمانى عفونى رفتارى واقع در شهر مشهد بود که گزینش آن‌ها به صورت هدفمند و بر اساس شیوه ابتلا صورت گرفت. داده‌ها با استفاده ...
بیشتر
هدف این مقاله بررسى فرآیند و پیامدهاى اجتماعى برچسب در مبتلایان به اچ اى وى/ایدز در شهر مشهد مى‌باشد. روش تحقیق، کیفى و تکنیک آن، مطالعه موردى (سرگذشت‌پژوهى) مى‌باشد. جامعه مورد بررسى کلیه بیماران اچ اى وى یک مرکز درمانى عفونى رفتارى واقع در شهر مشهد بود که گزینش آن‌ها به صورت هدفمند و بر اساس شیوه ابتلا صورت گرفت. داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌هاى عمیق و نیمهمتمرکز جمعآورى شد. نتایج نشان مى‌دهد که انگ (برچسب زنى) در نقض حقوق انسانى و عدم پایبندى به درمان تأثیر دارد. یافته‌هاى این تحقیق همسو با تحقیقات دیگرى در داخل و خارج از ایران، نشان مى‌دهد که انگ اچ اى وى هم ابعاد شخصى و هم ابعاد عمومى دارد. معمولا علاوه بر بیمار، کسان دیگرى که به نحوى با بیمار در تماس هستند، ممکن است در برابر بیمارى واکنش نشان دهند. این واکنشها به شکل گرفتن تفسیرهاى شخصى درباره بیمار کمک مى‌کند و مىتواند چالشهایى براى درک از خویشتن و نیز روابط تثبیت شده او به وجود آورد. محقق جهت بهداشت فرد و جامعه را تحت تأثیر قرار مى‌دهد.