علمی
محمدجواد زاهدی؛ نوراله نورانی
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 3-31
چکیده
«امر واقع» و «مسئله اجتماعی» دو مفهومی هستند که در این مقاله از منظر ژان بودریار مورد واکاوی و نقد قرار گرفتهاند. بر این اساس، کوشش شده، با اتکای بر آثار بودریار و با بهکارگیری روش تحلیل محتوای کیفی، دو مفهوم مذکور استخراج و استنباط شوند. بودریار به عنوان یکی از چهرههای شاخص رویکرد پساساختارگرایی، موضع نظری قابل توجهی ...
بیشتر
«امر واقع» و «مسئله اجتماعی» دو مفهومی هستند که در این مقاله از منظر ژان بودریار مورد واکاوی و نقد قرار گرفتهاند. بر این اساس، کوشش شده، با اتکای بر آثار بودریار و با بهکارگیری روش تحلیل محتوای کیفی، دو مفهوم مذکور استخراج و استنباط شوند. بودریار به عنوان یکی از چهرههای شاخص رویکرد پساساختارگرایی، موضع نظری قابل توجهی نسبت به رسانه و تاثیرات آن دارد. از یک سو از منظر بودریار، امر واقع در جهان جدید دارای وجهی برساختی است که از بطن نظام زبانی و در چارچوب گروه بندیهای متنوع اجتماعی ظاهر میشود. از سوی دیگر، او بر این باور است که رسانه در جهان جدید به مثابه ابزاری با دلالت فرهنگی، «فراواقعیت» را از طریق سازوکار دکوپاژ «شبیه سازی» میکند. برهمین اساس، از نظر او، رسانه میتواند هر پدیده اجتماعی را به مثابه مسئله اجتماعی شبیه سازی کند.
علمی
سید آیت الله میرزایی
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 32-68
چکیده
در مطالعه ناسیونالیسم این باور رایج وجود دارد که ناسیونالیسم ریشه قومی دارد و قومیت عمدهترین متغیر تاثیرگذار بر گرایشهای ناسیونالیستی است. در این پژوهش با هدف بررسی نسبت ناسیونالیسم و قومیت گرایشهای ناسیونالیستی نمونهای از دانشجویان ایرانی (بلوچ، ترک، فارس، عرب، کرد، لر) مورد پیمایش قرار گرفته است. نخست این که بر اساس یافتههای ...
بیشتر
در مطالعه ناسیونالیسم این باور رایج وجود دارد که ناسیونالیسم ریشه قومی دارد و قومیت عمدهترین متغیر تاثیرگذار بر گرایشهای ناسیونالیستی است. در این پژوهش با هدف بررسی نسبت ناسیونالیسم و قومیت گرایشهای ناسیونالیستی نمونهای از دانشجویان ایرانی (بلوچ، ترک، فارس، عرب، کرد، لر) مورد پیمایش قرار گرفته است. نخست این که بر اساس یافتههای پژوهش حسب اولویت، دانشجویان ایرانی به ترتیب به ناسیونالیسم مدنی، باستانی، مذهبی و دولتی گرایش دارند. از این میان دو گرایش مذهبی و دولتی همبستگی بالایی دارند و متمایز نیستند. نتیجه آن که در ایران با سهگانه ناسیونالیسم مدنی، باستانی، مذهبی مواجه هستیم. بنابراین برخلاف آن چه تصور میشود گرایش ناسیونالیستی یگانهای وجود ندارد. نتیجه دیگر این که از میان گرایشهای ناسیونالیستی افراز شده با گرایش بسیار قوی دانشجویان اقوام ایرانی به ناسیونالیسم مدنی نسبت به سایر گرایشهای ناسیونالیستی مواجه هستیم. یافته دیگر این پژوهش نشان میدهد، متغیرهای مذهب، پایگاه اجتماعی اقتصادی، جنس و مکان سکونت تأثیر تبیین کنندهای برگرایشهای ناسیونالیستی ندارند. نتیجه این که گرایشهای ناسیونالیستی خصلتی فراطبقاتی، فرامذهبی (شیعه/ سنی)، فراجنسی (زن/ مرد) و فرامکانی (شهری/ روستایی) دارند. اما رابطه و تاثیر تبیینکنندة قومیت، یعنی متغیر اصلی پژوهش، قابل تأمل و تحلیل است. از میان گرایشهای ناسیونالیستی تنها ناسیونالیسم مدنی از متغیر قومیت تاثیر نمیپذیرد و خصلتی فراقومیتی داشته و تنوع فرهنگی و اجتماعی را پوشش میدهد. در حالی که دو گرایش باستانگرایی و مذهبی در ارتباط با متغیر قومیت بازنمای اختلاف هستند. در نتیجه بیشترین همگرایی قومی مربوط به ناسیونالیسم مدنی پس از آن باستانگرایی و سپس ناسیونالیسم مذهبی قرار دارد. همچنین همبستگی میان ناسیونالیسم مدنی و باستانگرایی به نسبت سایر ترکیبهای ناسیونالیستی بیشتر است. با توجه به نسبت قومیت با گرایشهای ناسیونالیستی، بروز چالشهای قومیتی به هنگام سیطره ایدئولوژیهای ناسیونالیستی مذهبی، باستانگرا و مدنی بر ماشین دولت قابل تأمل است و از این نسبت میتوان فاصله میان دولت و ملت را گمانهزنی کرد.
علمی
حسین اکبری؛ احمد میرمحمدتبار
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 69-98
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی احساس ناامنی و ترس زنان در فضای شهری در شهر مشهد و شناسایی تاثیر عوامل فضایی، موقعیتی و فردی بر این احساس زنان میباشد. چارچوب نظری تحقیق بر اساس نظریههای فضای شهری و احساس امنیت ترکیب بندی شده است. تحقیق به روش پیمایشی انجام و دادهها با استفاده از ابزار پرسشنامه جمعآوری شدند. جامعة آماری تحقیق، ...
بیشتر
هدف از تحقیق حاضر بررسی احساس ناامنی و ترس زنان در فضای شهری در شهر مشهد و شناسایی تاثیر عوامل فضایی، موقعیتی و فردی بر این احساس زنان میباشد. چارچوب نظری تحقیق بر اساس نظریههای فضای شهری و احساس امنیت ترکیب بندی شده است. تحقیق به روش پیمایشی انجام و دادهها با استفاده از ابزار پرسشنامه جمعآوری شدند. جامعة آماری تحقیق، همة زنان بالای 15 سال مناطق 13 گانه شهر مشهد میباشند که با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای 4025 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد که حدود 42.5، 24 و 33.5 درصد زنان شهر مشهد به ترتیب دارای احساس ناامنی و ترس در حد کم، متوسط و زیاد میباشند. نتایج ضرایب رگرسیونی حکایت از این دارد که مهمترین متغیرهای موثر بر احساس ناامنی و ترس زنان در فضاهای عموی در مشهد به ترتیب، متغیرهای وقوع رفتارهای نابهنجار در محله، وجود فضاهای ناامن شهری در محله، متوسط درآمد ماهیانه خانوار، مورد خشونت واقع شدن در محله، پوشش نامناسب زن، موقعیت محل زندگی(حاشیه شهر=1)، وجود فضاهای جرم خیر شهری در محله و وضعیت روشنایی معابر و کوچههای محله میباشد. همچنین تغییرات رابطه بین متغیرها در بین زنان مقولات مختلف (زنان گروههای سنی جوان، میانسال، بزرگسال و زنان حاشیه نشین و غیر حاشیه نشین) نشان داد که عملکرد متغیرهای مستقل در زیر نمونههای مختلف می تواند متفاوت باشد.
علمی
حمید نادری نورعینی؛ حسن محدثی
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 99-130
چکیده
شیخ فضلالله نوری از تأثیرگذارترین شخصیتهای صدر مشروطه و مهمترین مخالف آن جنبش به شمار میرفت. دربارة دلایل مخالفتهای او با مشروطه و نیز دریافت او از حکومت قانون، فراوان سخن گفتهاند. اما ما در اینجا به بررسی تصور شیخ فضلالله از بنیانهای نظم اجتماعی میپردازیم. پرسش اصلی این است که او چه دریافت و تصوری از منشأ ...
بیشتر
شیخ فضلالله نوری از تأثیرگذارترین شخصیتهای صدر مشروطه و مهمترین مخالف آن جنبش به شمار میرفت. دربارة دلایل مخالفتهای او با مشروطه و نیز دریافت او از حکومت قانون، فراوان سخن گفتهاند. اما ما در اینجا به بررسی تصور شیخ فضلالله از بنیانهای نظم اجتماعی میپردازیم. پرسش اصلی این است که او چه دریافت و تصوری از منشأ نظم اجتماعی داشت؟ و چه نسبتی میان این نظم و اراده الهی برقرار میکرد؟ این پرسش را بر اساس تمایزی که چارلز دیویس میان سه گونه برداشت از نظم اجتماعی قائل است، مورد بررسی قرار میدهیم. او به لحاظ نسبتی که جوامع با امر قدسی برقرار میکنند، میان سه جامعة قدسی، سکولار و کثرتگرا تمایز قائل میشود. بر این اساس میتوان گفت تصور شیخ نوری از بنیانهای نظم اجتماعی منطبق با جامعة قدسی است؛ یعنی جامعهای که نه حاصل اراده و توافق انسانهای تشکیل دهندة آن، که برآمده از ارادهای فوق بشری یا الاهی است که انسانها باید خود را با آن منطبق سازند. در واقع نوری با مقدس ساختن نظم موجود آن را از دسترس انسان خارج میسازد و از هرگونه تغییری مصون میداند. به دیگر سخن، شیخ با انجماد قوانین و خارج کردن آن از دسترس عاملان اجتماعی، مخالف هرگونه تغییر و نوآوری به شمار می رود. او تدوین و نگارش قانون را بدعت در دین و حفظ بیضة اسلام را در زمان غیبت برعهدة نواب عام میداند. او شاه را قوة مجریة حکومت اسلامی معرفی میکند و تضعیف «سلطان اسلام پناه» را همچون تضعیف دین میشمارد. در مجموع، تمام استدلالهای شیخ در جهت حفظ و تقویت نظم موجود از طریق مقدس ساختن آن است. دریافت او از عدالت نیز در انطباق کامل با تصور قدسی از نظم است. عدالت به گمان شیخ چیزی جز اجرای احکام شریعت نیست و از آنجا که در نظر وی تساوی حقوق برخلاف احکام شریعت است، عین ظلم تلقی میشود.
علمی
سیده زهره بزرگ نژاد شیاده؛ امیر ملکی
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 131-157
چکیده
الگوهای درمان جویی افراد پدیده ساده درمانی نیست که بتوان تنها از منظر پزشکی آن را تبیین کرد، بلکه انتخاب شیوه های درمانی میتواند بیش از سایر عوامل، تابعی از متغیرهای اجتماعی و فرهنگی باشد. به علت اهمیت زیاد مسئله باروری و فرزندآوری در بسیاری از فرهنگها از جمله فرهنگ سنتی جامعه ما، فردی که دچار مشکل ناباروری است اقدام به ...
بیشتر
الگوهای درمان جویی افراد پدیده ساده درمانی نیست که بتوان تنها از منظر پزشکی آن را تبیین کرد، بلکه انتخاب شیوه های درمانی میتواند بیش از سایر عوامل، تابعی از متغیرهای اجتماعی و فرهنگی باشد. به علت اهمیت زیاد مسئله باروری و فرزندآوری در بسیاری از فرهنگها از جمله فرهنگ سنتی جامعه ما، فردی که دچار مشکل ناباروری است اقدام به انجام روشهای مختلف درمانی میکند؛ از درمان های سنتی گرفته تا درمان غیر سنتی و مدرن. مقاله حاضر درصدد ارائه کنکاش جامعه شناختی در حوزه مفاهیم و شیوههای سنتی درمان ناباروری زنان در استان مازندران است. این مطالعه به روش ترکیبی و با بهکارگیری هر دو رهیافت کیفی و کمی اجرا شده است به نحوی که در ابتدا با بهکارگیری نمونه گیری نظری و استفاده از مصاحبه عمیق با 28 زن نابارور، شیوه های سنتی درمان ناباروری مورد کنکاش قرار گرفت که در نهایت این شیوهها در قالب مفاهیمی همچون مراجعه به ضامن، پیر پزشک، دعانویس، افراد سریع الاجابه، چله بری، دعا درمانی، زیارت و نذری دسته بندی شدند. در ادامه، مطالعه به روش پیمایش بر روی 95 زن نابارور مراجعه کننده به مراکز درمان ناباروری استان مازندران, که به صورت تصادفی انتخاب شدند، اجرا گردید. یافتههای حاصل از پیمایش حاکی از آن است که شیوه های دعا درمانی (21%) و زیارت اماکن مقدس و نذر کردن هر کدام (16%) دارای بالاترین فراوانی و مراجعه به پیرپزشک و جادودرمانی نیز هر کدام (2%) کمترین فراوانی را دارا هستند. در پایان با بهکارگیری رگرسیون لجستیک احتمال انتخاب هریک از شیوها با توجه به عواملی همچون تحصیلات، سن، مدت ناباروری، محل سکونت و درآمد خانواده مورد بررسی قرار گرفت.
علمی
اصغر میرفردی؛ عبدالله ولینژاد
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 158-183
چکیده
پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی و تحلیل رابطة هویّت ملّی و میزان دینداری دانشجویان دانشگاه یاسوج، با استفاده از تلفیق نظریة هویّت گیدنز، نظریة خود آینهسان کولی و برجستگی هویّتی استرایکر انجام شده است. بر اساس فرمول لین (1976)، حجم نمونه 400 نفر محاسبه؛ که با روش نمونهگیری تصادفی از نوع طبقهای چند مرحلهای، انتخاب و مورد مطالعه ...
بیشتر
پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی و تحلیل رابطة هویّت ملّی و میزان دینداری دانشجویان دانشگاه یاسوج، با استفاده از تلفیق نظریة هویّت گیدنز، نظریة خود آینهسان کولی و برجستگی هویّتی استرایکر انجام شده است. بر اساس فرمول لین (1976)، حجم نمونه 400 نفر محاسبه؛ که با روش نمونهگیری تصادفی از نوع طبقهای چند مرحلهای، انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری دادهها نیز، پرسشنامهای 48 سؤالی، ترکیبی محقّقساخته و دیگرانساخته بوده که پس از تأیید اعتبار آنها توسّط صاحبنظران، پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، هویّت ملّی (888/0) و میزان دینداری (939/0)، محاسبه و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین هویّت ملّی و میزان دینداری دانشجویان رابطة معناداری وجود داشت؛ ولی هیچ تفاوت معناداری بین میزان دینداری پاسخگویان با توجّه به سن، محلّ سکونت و مقطع تحصیلیشان مشاهده نگردید. در نهایت متغیرهای مستقل توانستند 27 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. نتیجهگیری کلّی تحقیق این بود که مؤلّفههای تشکیل دهندة دینداری و هویّت ملّی دانشجویان در جامعة مورد مطالعه، تعارضی با یکدیگر نداشته؛ و تا حدّی به همافزایی هر دو بعد هویّتی میپردازند.