علمی
فرهنگ ارشاد
چکیده
منظور از تدوین این نوشتار، فراهم نمودن بستری است برای بهرهگیری از آموزههای ماکس وبر در مطالعات بومی جامعهشناسی تاریخی- تطبیقی جامعه ایرانی. موضوع اصلی مقاله، بهکارگیری برخی مفاهیم و رهنمودهای جامعهشناختی وبر در تحقیقات جامعهشناسی تاریخی ایران است. در این نوشتار، نخست بهبازاندیشی گزینشی و گذرا در دستگاه نظری ماکس ...
بیشتر
منظور از تدوین این نوشتار، فراهم نمودن بستری است برای بهرهگیری از آموزههای ماکس وبر در مطالعات بومی جامعهشناسی تاریخی- تطبیقی جامعه ایرانی. موضوع اصلی مقاله، بهکارگیری برخی مفاهیم و رهنمودهای جامعهشناختی وبر در تحقیقات جامعهشناسی تاریخی ایران است. در این نوشتار، نخست بهبازاندیشی گزینشی و گذرا در دستگاه نظری ماکس وبر پرداخته شده است. هرچند کوشش در معرفتشناسی مدرنیته و عقلانیت بهمثابه بستر اصلی جامعهشناسی وبر شناخته شده است، اما در نظام فکری او موضوعهایی مانند سنخبندی کنشهای اجتماعی، فهم تفسیری کنش و واقعیات اجتماعی در چارچوب نمونههای مثالی و توسعه جامعهشناسی تفسیری بهحوزه جامعهشناسی تاریخی از محورهای اصلی جامعهشناسی وبر شناسایی شده است. روش پژوهش در این موضوع، مطالعه انتقادی آثار وبر و مقایسه دستاوردهای این تلاش با آگاهیهای قبلی نویسنده در زمینه تاریخ تحولات اجتماعی در ایران است که بیش از دو دهه موضوع تدریس پژوهشگر در دانشگاه بوده است. در مطالعه حاضر کوشش شده با تمرکز بیشتر بر آموزه مشهور وبر با عنوان نمونههای مثالی و رهنمودهای او در تحلیل و تفسیر مباحث جامعهشناسی تاریخی، راهی متناسب با مقتضیات جامعه ایرانی در محمل تاریخ کشورمان و انجام مطالعهای نظاممند دراین باره بیابیم.
علمی
علی پایا
چکیده
ماکس وبر و کارل پوپر هر دو باره منطق و روششناسی علوم اجتماعی سخن گفتهاند. شماری از محققان غربی بهمقایسه میان دیدگاههای این دو متفکر در باره روششناسی علوم اجتماعی پرداختهاند. هدف مقاله کنونی ارائه تحلیلی نقادانه از میزان کارآیی دو مدلی است که بهوسیله وبر و پوپر برای بهره گیری از علوم اجتماعی پیشنهاد شده است. شواهدی ...
بیشتر
ماکس وبر و کارل پوپر هر دو باره منطق و روششناسی علوم اجتماعی سخن گفتهاند. شماری از محققان غربی بهمقایسه میان دیدگاههای این دو متفکر در باره روششناسی علوم اجتماعی پرداختهاند. هدف مقاله کنونی ارائه تحلیلی نقادانه از میزان کارآیی دو مدلی است که بهوسیله وبر و پوپر برای بهره گیری از علوم اجتماعی پیشنهاد شده است. شواهدی وجود دارد که نشان میهد پوپر از دیدگاه وبر درباره علوم اجتماعی مطلع بوده است و بنابراین میتوان حدس زد که او مدل خود را با توجه بهکاستیهای مدل وبر به گونه ای تکمیل کرده است که از آن نقایص عاری باشد. استدلال مقاله آن است که مدل پوپر در قیاس با مدل پیشنهادی وبر ابزاری بهمراتب کارآمدتر در اختیار محققان در حوزه علوم اجتماعی قرار میدهد.
علمی
سید ابوالحسن تنهایی
چکیده
این مقاله کوتاه در شرح این مطلب میکوشد که مهمترین اصطلاح تخصصی وبر در جستار روششناسی، یعنی سنخ آرمانی، در شرح و تفصیل شارحین دچار ابهامهای فراوانی گردیده است، بهگونهای که نه فقط سنخهای آرمانی وبر تنها به دو سنخ آرمانی محدود شده (سنخ آرمانی تاریخی و جامعهشناختی)، به استثنای دست کم سه منبع،بلکه نام یا عنوان هر ...
بیشتر
این مقاله کوتاه در شرح این مطلب میکوشد که مهمترین اصطلاح تخصصی وبر در جستار روششناسی، یعنی سنخ آرمانی، در شرح و تفصیل شارحین دچار ابهامهای فراوانی گردیده است، بهگونهای که نه فقط سنخهای آرمانی وبر تنها به دو سنخ آرمانی محدود شده (سنخ آرمانی تاریخی و جامعهشناختی)، به استثنای دست کم سه منبع،بلکه نام یا عنوان هر دو یا سه سنخ، برخلاف متن کتاب روششناسی وبر و زیر تاثیرات معرفتشناختی شارحین متن وبر برسازی دو اصطلاح یاد شد] سنخهای آرمانی تاریخی و جامعهشناختی دچار سلیقه سازی شارحین شده است.
علمی
رضا عظیمی
چکیده
ماکس وبر از جمله بنیانگذاران عمده در جامعهشناسی تاریخی است. او نه تنها دغدغه بررسی “تاریخی" مسائل اجتماعی را داشت، بلکه این امر را بهجد بهصورت "تطبیقی" پیگیری مینمود و آثار خود را با محوریت سرمایه داری غربی و با تاکید بر فرایند عقلانی شدن پی می‌گرفت. نکته اساسی که در این میان مطرح است، این است که وبر در تمام پروژه ...
بیشتر
ماکس وبر از جمله بنیانگذاران عمده در جامعهشناسی تاریخی است. او نه تنها دغدغه بررسی “تاریخی" مسائل اجتماعی را داشت، بلکه این امر را بهجد بهصورت "تطبیقی" پیگیری مینمود و آثار خود را با محوریت سرمایه داری غربی و با تاکید بر فرایند عقلانی شدن پی می‌گرفت. نکته اساسی که در این میان مطرح است، این است که وبر در تمام پروژه خود سعی نمود بین تفسیرگرایی در نظریه و کار تطبیقی در پژوهش، بین تفسیر و تبیین، بین خاص بودگی و امر عام آشتی برقرار کند، برای او عینیت در علوم انسانی بسیار مهم بود. بهعبارتی دیگر وبر سعی مینمود با ایجاد یک تعریف مشخص-بهشکل نوعهای مثالی- نگاه ژنریک خود از پدیده مورد نظر را بهدست دهد، در این نوشته سعی میشود: نخست؛ با نگاه بهمقالات روشی وبر، کار فکری و تلاش وی در زمینه توصیف، تبیین، تطبیق و تعمیم در جامعهشناسی تاریخی بحث شود، دوم؛ با بررسی ریشههای گفتمان شرقشناسی، تفاوتهای اساسی نگاه وبر با گفتمان شرقشناسی مورد بررسی قرار گیرد و سوم؛ با اشاره به وضعیت فعلی جامعهشناسی تاریخی ایران، بحث خواهد شد که : برخلاف نظریه گفتمان میتوان با بازگشت بهایده نوعهای مثالی وبر که در جامعهشناسی تاریخی ارائه داد ه است، هم نظریه عام و هم نظریه خاص در مطالعات تاریخی را لحاظ کرد، امر "تطبیق"، "نقد" و "عینیت" را نیز همچنان مد نظر قرار داد تا کلیت تجدد غربی به "برساخت" فرو کاسته نشود.
علمی
بتول محمودمولائی‌کرمانی؛ حسین میرزایی؛ مجتبی میرزایی
چکیده
وبر تلاش نمود که ضمن تاکید سنت ایده‌آلیستی آلمانی بر ذهن، آن را بهرویکرد اثباتی و پوزیتویستی نیز پیوند زند. روششناسی وبر، بهشیوه تفهمی و تفسیری بهرفتار انسان می‌پردازد و چه بسا از نظر وبر، کردار، زمانی رفتار انسانی محسوب میشود که دارای ویژگی و مشخصه عقلانیت باشد. در روششناسی وی ویژگی‌های رفتار انسانی زمانی قابل بررسی ...
بیشتر
وبر تلاش نمود که ضمن تاکید سنت ایده‌آلیستی آلمانی بر ذهن، آن را بهرویکرد اثباتی و پوزیتویستی نیز پیوند زند. روششناسی وبر، بهشیوه تفهمی و تفسیری بهرفتار انسان می‌پردازد و چه بسا از نظر وبر، کردار، زمانی رفتار انسانی محسوب میشود که دارای ویژگی و مشخصه عقلانیت باشد. در روششناسی وی ویژگی‌های رفتار انسانی زمانی قابل بررسی و ادراک است که قابل تفسیر نیز باشند. هدف این مقاله بررسی روششناسی وبر بهمنظور استخراج مهمترین ویژگی‌های آن بود تا با استفاده از آنها بهگونهای بهتر بتوان بهشناخت و تحلیل مسایل اجتماعی پرداخت. روش مورد استفاده در این تحقیق اسنادی می‌باشد و تلاش گردید تا با کندوکاو هرچه بیشتر بتوان بهشناخت بیشتر ویژگی‌های روششناسی وی پی برد. در نهایت ویژگی‌هایی چون تفکیک پدیده اجتماعی و طبیعی از حیث ماهیت و روش خاص مطالعه، چند بعدی دیدن پدیدهها، توجه بهبحث احتمال در روابط بین پدیدهها، حرکت بین سطوح خرد و کلان پدیدهها، تاکید همزمان بر روش‌های کمی و کیفی، ساخت ابزار مفهومی و نمونههای مثالی، توجه بهموضوع ارزش در تحقیقات، اتخاذ رویکرد بینارشتهای در تحلیل‌ها و در نظر گرفتن بسترهای پنهان اما موثر و تاثیرگذار در بروز پدیده‌های اجتماعی و متعهد بودن بهفهم مساله، شناخت علل و پیامدهای آن از نکات ارزشمند قابل استفاده در بررسی مسایل جامعه ایرانی است.
علمی
سید جواد میری
چکیده
آیا میتوان سخن از خوانش شریعتی از ماکس وبر به میان آورد؟ بسیاری معتقدند که شریعتی نه تنها جامعه‌شناس نبود بل آثارش به صورت بنیادین بر رشد تخیل جامعه شناختی در ایران تاثیر سلبی گذاشت و یکی از موانع عمده در بسط علوم اجتماعی بوده است. پرداختن شریعتی به وبر را به دو گونه میتوان مورد بررسی قرار داد: یکی به این صورت که شریعتی تا چه پایه ...
بیشتر
آیا میتوان سخن از خوانش شریعتی از ماکس وبر به میان آورد؟ بسیاری معتقدند که شریعتی نه تنها جامعه‌شناس نبود بل آثارش به صورت بنیادین بر رشد تخیل جامعه شناختی در ایران تاثیر سلبی گذاشت و یکی از موانع عمده در بسط علوم اجتماعی بوده است. پرداختن شریعتی به وبر را به دو گونه میتوان مورد بررسی قرار داد: یکی به این صورت که شریعتی تا چه پایه تحت تاثیر وبر بوده است و آیا میتوان او را یک جامعه‌شناس وبری قلمداد کرد؟ صورت دوم از پرداختن به شریعتی و نسبتش با ماکس وبر میتواند اینگونه باشد که شریعتی خوانشی "شریعتی وارانه" از وبر داشت که با خوانشهای یوروسنتریک همخوانی ندارد؟. آیا فهم شریعتی از وبر منطبق بر متن بوده است یا وبری که شریعتی برساخته است وبرِ شریعتی است؟ پرسش هایی از این دست که ناظر بر هرمنوتیک است نیاز به واکاوی دارد.
