جواهری‌پور, مهرداد, صفایی, رضا. (1395). منازعة هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی و تأثیر آن در فروپاشی جبهة‌ملی اول (1328ـ1332). مجله جامعه شناسی ایران, 17(1,2), 5-30.
مهرداد جواهری‌پور; رضا صفایی. "منازعة هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی و تأثیر آن در فروپاشی جبهة‌ملی اول (1328ـ1332)". مجله جامعه شناسی ایران, 17, 1,2, 1395, 5-30.
جواهری‌پور, مهرداد, صفایی, رضا. (1395). 'منازعة هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی و تأثیر آن در فروپاشی جبهة‌ملی اول (1328ـ1332)', مجله جامعه شناسی ایران, 17(1,2), pp. 5-30.
جواهری‌پور, مهرداد, صفایی, رضا. منازعة هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی و تأثیر آن در فروپاشی جبهة‌ملی اول (1328ـ1332). مجله جامعه شناسی ایران, 1395; 17(1,2): 5-30.
منازعة هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی و تأثیر آن در فروپاشی جبهة‌ملی اول (1328ـ1332)
1استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی
2دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی
چکیده
هدف این مقاله کاربست نظریة "هژمونی" گرامشی برای بررسی رابطة نیروهای ملی و مذهبی، و شناخت شالودة اجتماعی روابط تعارض‌آمیز این نیروها در متن تحولات دورة نخست‌وزیری دکترمصدق است. این بررسی براساس شواهد و داده‌های تاریخی نشان می‌دهد منازعة نیروهای ملی و مذهبی بر سر هژمونی از عوامل مؤثر بر فروپاشی جبهة‌ملی و سرنگونی دولت دکترمصدق بود. از آن‌جایی‌که کشمکش‌های سیاسی به تنهایی نقش کلیدی نداشته‌اند، در این‌جا کشمکش‌های سیاسی در متن منازعة هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی تحلیل شده‌اند. افزون بر این، منازعة هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی بر اساس تمایزی تحلیل می‌شود که گرامشی بین "رهبری سیاسی" و "رهبری اخلاقی ـ فکری" مطرح کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که منازعة آیت‌الله‌کاشانی و دکترمصدق بر سر "رهبری سیاسی" جنبش ملی، و هم‌چنین منازعة گروه‌های ملی و مذهبی بر سر "رهبری اخلاقی فکری" نقش مهمی در تغییر موازنة نیروهای اجتماعی و شکل‌گیری ائتلاف ضدمصدقی در واپسین روزهای مرداد 1332 داشته است. درعین‌حال، این منازعة هژمونیک بحران عمیق‌تری را نیز در جامعة ایران آشکار ساخت: بحران هژمونی، بحران ناشی از دورة گذار از یک "جامعة سنتی" به یک "جامعة متوسط جدید بود که خودش را در تکثر منازعات هژمونیک نیروهای ملی و مذهبی نمایان ساخت.
ابتدای صفحه