نویسندگان

1 استاد بخش علوم اجتماعی وجامعه شناسی دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانشیارجامعه شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

/10.22034/jsi.2021.535587.1464

چکیده

پژوهش حاضر قسمی مطالعۀ پساساختارگرایانۀ بیماری و سازوکارهای ادراک آن بوده که در صدد است شکلی از یک جامعه ­شناسی پزشکیِ نظری و مفهومی را صورت­ بندی نماید. به این منظور از ظرفیت­ های نظری آراء فوکو و لکان برای توضیح ادراک بیماری و فرآیندهای شکل ­گیری آن بهره گرفته شد. نظریۀ فوکویی هرمنوتیک خود (سوژه)، و مفهوم لکانیِ امر نمادین، دلالت­ های متفاوتی بر ادراک بیماری و نحوۀ شکل­ گیری آن به ­دست می­دهد؛ دلالت­هایی که علیرغم تمایزها، بر گزاره ­های بنیادی مشابهی نیز استوارند. وفق هستی­ شناسیِ هر دو متفکر، بدن یک ساحتِ نوشتاری­ست که توسط دال­ های فرهنگی، کدنویسی و رمزگذاری شده است؛ لذا ادراک بیماری، چیزی جز شناخت تحلیلیِ حاصل از بازخوانی نشانگان مرضی بر متن بدن نیست. خوانشی که بواسطۀ متقاطع کردن متن بدن با گفتمان پزشکی و دانش تخصصی به مثابه اَبر متن دربرگیرندۀ آن صورت می ­پذیرد. دستاورد نهایی این پژوهش، استنتاج و صورت ­بندی مکانیسم بینامتنیّت در ادراک بیماری در اندیشه هر دو متفکر است؛ مکانیسمی که به موجب آن متن بدن به­ واسطۀ مواجهه با گفتمان پزشکی به ­مثابه متن پیشینی و در برگیرندۀ آن، به تفسیر در می­آید.

کلیدواژه‌ها

اسون، لوران (1399)، لکان، ترجمۀ مرضیه خزائی و مهرگان نظامی زاده، تهران: ققنوس.
آلتوسر، لوئی (1399)، علم و ایدئولوژی، گردآوری و ترجمۀ مجید مددی، تهران: نیلوفر.
دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل (1387)، میشل فوکو، فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نی.
دلوز، ژیل (1396)، انتقادی و بالینی، ترجمۀ زهره اکسیری و همکاران، تهران: بان.
سیدمن، استیون (1392)، کشاکش آراء در جامعه شناسی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
فوکو، میشل (1390)، پیدایش کلینیک، ترجمۀ یحیی امامی، تهران: نقش و نگار.
فوکو، میشل (1395)، خاستگاه هرمنوتیک خود، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان دیده، تهران: نی.
فوکو، میشل (1396)، تئاتر قلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان دیده، تهران: نی.
فوکو، میشل (1399)، مراقبت و تنبیه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان دیده، تهران: نی.
فینک، بروس (1397)، سوژۀ لکانی بین زبان و ژوئیسانس، ترجمۀ محمد علی جعفری، تهران: ققنوس.
کاکرهام، ویلیام سی (1391)، جامعه شناسی پزشکی، ترجمۀ محمد خواجه دلویی و دیگران، مشهد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
کالر، جاناتان (1396)، نظریۀ ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
کنوبلاخ، هوبرت (1390)، مبانی جامعه شناسی معرفت، ترجمۀ کرامت الله راسخ، تهران: نی.
لکان، ژاک (1396)، اضطراب: دفتر اول (سمینار لکان)، ترجمۀ صبا راستگار، تهران: پندار تابان.
لکان، ژاک (1398)، گزیدۀ مکتوبات لکان، ترجمۀ امیرصدرا درخشانی فر، تهران: دمان.
لکان، ژاک (1399)، اضطراب: دفتر دوم (سمینار لکان)، ترجمۀ صبا راستگار، تهران: پندار تابان.
هومر، شون (1396)، ژاک لکان، ترجمۀ محمدعلی جعفری و محمد ابراهیم طاهایی، تهران: ققنوس.
Bowman, C.P et.al (2014), Sexuality and Embodiment,in: APA Handbook of Sexuality and Psychology,Washwashington: American Psychological Association.
Foucault, M. (2005), The Hermeneutics of the Subject: Lectures at the Collège de France 1981-1982. Edited by Frédéric Gros. Translated by Graham Burchell. New York: Palgrave Macmillan.
Foucault, M. (2008), Le gouvernement de soi et des autres. Cours au college de france. 1982- 1983. Tranclated by F.Gros, Paris: Seuil- Gallimard
Freud, S. (2011), Instincts and their Vicissitudes (in: Freud - Complete Works), edited by Ivan Smith, published in Epub.
Lacan, J. (1977), Ecrits: A Selection, Tra. By Alain Sheridan, London: Tavistock.
Lacan, J. (2013), The Psychoses (The Seminar of Lacan), Tra. By Russell Grigg,  N.Y: Taylor and Francis Group.  
Pasand, A. K. et.al (2016), “Comparing and Contrasting Health Behavior With Illness Behavior”, Journal of social sciences and humanities, 11 (2), 578-589.
Villar, M.E. & Marsh, E. (2020), Social Media and Infectious Disease Perceptions in a Multicultural Society, In book: Media Controversy, pp.659-676.