بررسی رابطه میان بی اعتمادی اجتماعی و مسئولیت گریزی شهروندی

جوادی, مریم; شیانی, ملیحه; محسنی تبریزی, علیرضا; ودیعه, ساسان

doi:10.22034/jsi.2022.557316.1603

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترا جامعه شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² دانشیار گروه توسعه و سیاستگذاری اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران. ایران

³ دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران. ایران

⁴ عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز. ایران

https://doi.org/10.22034/jsi.2022.557316.1603

چکیده

شهروندی یک ایده دوجانبه و یک ایده اجتماعی است و صرفاً مجموعه حقوقی که فرد را از تعهد به دیگران رها کند، نیست؛ بلکه برای تحقق این حقوق به مکانیسمی از تکالیف و وظایف شهروندی لازم است. از طرفی مسئولیت گریزیهای شهروندی فرار یا دور زدنهای تکالیف محوله است، که ما آنها را در رفتارهای شهروندان در امور شهری و مشارکت پذیریهای ضعیف شده امروزی مشاهده می کنیم. همچنانکه "زتومکا" معتقد است اجتماع اخلاقی، به اعتماد، احساس مسئولیت و تعهد نسبت به دیگرانی که با آنها دارای ارزشها، منافع و هدفهای مشترک است، سرو کار دارد. و پارسونز عامل ایجاد اتحاد و انسجام اجتماعی و ثبات و نظم را اعتماد میداند. لذا مطالعه حاضر با هدف: بررسی رابطه میان میزان بی اعتمادی اجتماعی و مسئولیتگریزی شهروندی در بین شهروندان تهرانی در سال 1399 انجام گرفته است. روش تحقیق: پیمایش و جمع آوری داده ها با تکنیک پرسشنامه ساخت یافته و با استفاده از نمونه گیری خوشهای در بین شهروندان تهرانی بالای 18 انجام پذیرفته است. حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 384 برآورد گردید؛ البته با توجه به شرایط پاندمیک ویروس کرونا در زمان انجام تحقیق و محدودیتهای موجود با 356 پرسشنامه داده ها جمع آوری و تحلیل با بهره گیری از نرم افزار Mplus8 و SPSS انجام پذیرفته است. یافته‌های: توصیفی نشان داد که میزان مسئولیت گریزی شهروندی در بین پاسخگویان، از حد متوسط بالاتر و نزدیک به زیاد است. و میزان بی اعتمادی اجتماعی نیز از سطح متوسط به بالا است، که بیشتر بُعد بی اعتمادی سازمانی را شامل میشود. در بررسی نتایج:رابطه بین بی اعتمادی اجتماعی، برخورداری از حقوق شهروندی و تحصیلات با میزان مسئولیت گریزی شهروندی معنادار است. ضرایب تاثیر متغیرها درکنار یکدیگر به ترتیب میزان برخورداری از حقوق شهروندی 29%-، میزان تحصیلات 16%- و بی اعتمادی اجتماعی0.72% (به طورغیرمستقیم) برمسئولیت گریزی شهروندی به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

ابراهیمیان، حجتاله، لطفی، توکل (1398)، «مطالعه رابطه حقوق شهروندی با امنیت اجتماعی، مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران»، فصلنامة پژوهش اجتماعی، سال دوازدهم ، شماره 45.

ایمان، محمد تقی، مرادی، گلمراد، جلائیان وجیهه (1389)، «بررسی ارتباط بین مسئولیت اجتماعی جوانان و احساس امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، تهران.

بوزان، باری (1378)، مردم، دولتها و هراس، گزیده مقالات سیاسی، امنیتی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ دوم.

توسلی، غلامعباس، نجاتی حسینی، سید محمود (1382)، «واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران»، مجله انجمن جامعه شناسی ایران، دوره 5، شماره 2.

جیکوبز، جین (1386(، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمـه: حمیدرضـا پارسـی، آرزو افلاطـونی، تهران: انتشارت دانشگاه تهران.

زتومکا، پیتر (1384)، اعتماد: یک نظریه جامعه شناسی، ترجمه فاطمه گلابی، تبریز: نشر مترجم، چاپ اول.

فاضلی، محمد، جلیلی، محدثه (1397)، «بررسی بین‌کشوری رابطۀ کیفیت حکومت، میزان فساد و سطح اعتماد نهادی و اجتماعی»، فصلنامه جامعه شناسی کاربردی، شماره 29.

فالکس، کیث (1384)، شهروندی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.

فتحی واجارگاه، کورش، واحدچوکده، سکینه (1388)، آموزش شهروندی در مدارس، چاپ اول، تهران: انتشارات کتابیران.

فتحی، سروش، ثابتی، مریم (١٣٩١)، «توسعه ساختار سازمانی شهری و گسترش فرهنگ شهروندی»، فصلنامه مطالعات شهری‌‌، سال 2، شماره 2.

فرشید مرادی، پیام، ندا هادیزاده، فاطمه یونسی (1394)، «آسیب شناسی بی اعتمادی اجتماعی در جامعه و ارائه راهکارهای مقابله با آن»، اولین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی،جامعه شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران، تهران.

لهساتی زاده، عبدالعلی (1391)، «نقش محرومیت نسبی در افزایش خشونتهای شهری مناطق حاشیه نشین»، فصلنامه مطالعات شهری، سال 2، شماره 3.

میرفردی، اصغر، مختاری، مریم و دیگران (1394)، «بررسی تأثیر فرهنگ شهروندی بر میزان گرایش
بهقانون‌گریزی (مورد مطالعه شهر یاسوج) »، فصلنامه پژوهشهای راهبردی مسائل اجتماعی ایران، سال 2، شماره4.

نوروزی، فیض اله، فولادی سپهر، سارا (1388)، «بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان 15-29 ساله شهر تهران و عوامل موثر بر آن»، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 53.

نوروزی، کامبیز (1385)، «حق شهروندی، مسئولیت مشترک دولت-ملت»، نشریه نامه، شماره 53.

نوید نیا، منیژه (1382)، «درآمدی بر امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره 19.

هزار جریبی، جعفر، صرفی شالی، رضا (1389)، «بررسی تعامل دو مفهوم شهروندی و امنیت اجتماعی»، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، سال سوم، شماره 3.

شربتیان، محمد حسن و همکاران (1400)، «تحلیل رابطۀ جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر قانون‌گریزی (مورد مطالعه: جوانان 20 تا 34 ساله مناطق شهر مشهد) »، مجله انتظام اجتماعی، شماره 38ISC .

نیکخواه، هدایت، جهانشیری، پریسا (1393)، «بررسی میزان مسؤولیتپذیری اجتماعی شهروندان بندرعباس و عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر برآن»، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال پنجم، شماره 13.

نجف بیگی، رضا و همکاران (1395)، «عوامل زمینهای موثر بر اعتماد عمومی بهسازمانهای دولتی»، دو فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایران، سال چهارم، شماره 8.

Rim, H. and Dong, C. (2018), "Trust and distrust in society and public perception of CSR: a cross-cultural study", Social Responsibility Journal, Vol. 14 No. 1, pp. 1-19.

Peter A. Groothuis & Gail Miller ,Journal of Risk and Uncertainty, volume 15, pages 241–257 (1997)Cite this article

Tatbeeq Raza-Ullah, (2021). When does (not) a coopetitive relationship matter to performance? An empirical investigation of the role of multidimensional trust and distrust”. Industrial Marketing Management. 96. 86–99

Morris, S. & Klesner, J. (2010) “Corruption and Trust: Theoretical Considerations and Evidence fromMexico”. Comparative Political Studies, 43(10): 1258–1285.

Janowitz, M. (1978). The Last Half-century: Societal change and Politics in America. Chicago: The University of Chicago.

Kotkas, T, (2010). “Governing Health and Social Security in the Twenty-First Century: Active Citizenship Through the Right to Participate”. Law Critique, 21, 163–182.

Lister, R. (1997).” Citizenship: Towards a feminist synthesis”. Feminist Review, 57: 28-47.

McLaughlin, T. H. (441). Citizenship, diversity and education: A philosophical perspective. In David Carr, Mark Halstead & Richard Pring (Eds.), Liberalism, education and schooling: Essays by T.H. McLaughlin (pp. 4- 95). Exeter: Imprint Academic

Mitar, Miran, (1996). “Assessment of societal security in recent past and today”. college of police and security studies Slovenia. PP: 51-63.

Sheehan, Michael. (2005). International Security, an Analytical survey. London, Lynne Rienner Publishers.

Raymond Plant (2003). “Citizenship and Social Security”, Institute for Fiscal Studies.Volume24, 2:153-166. Onlinelibrary.

https://www.imna.ir/ 487454

https://www.transparency.org/en/cpi/2020/index/nzl

http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi

www.irna.ir/news/84838753

https://www.irna.ir/news/84792643

http://ispa.ir/Default/Details/fa/3384