نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دکترای دانشگاه شیراز

2 استادیار دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

به‌طورکلی، تحقیقات به دودسته کمی و کیفی تقسیم می‌شوند. تحقیقات کیفی انواع متعددی دارند که مهم‌ترین آن مردم‌نگاری، نظریۀ مبنایی، پدیدارشناختی، تحلیل گفتمان، تأویل‌شناسی یا هرمنوتیک و نشانه‌شناسی هستند. مردم‌نگاری انتقادی نوعی ازمردم­نگاری است که ریشه در مکتب شیکاگو دارد و توسط مرکز مطالعات بیرمنگام در انگلستان توسعه‌ یافت. هدف اصلی مردم‌نگاری انتقادی، نقد و تفسیر فرهنگ و تغییر آن به نفع برابری قدرت در روابـط اجتمـاعی و توانمندسازی سوژه‌های موردمطالعه است. بنابراین مردم‌نگاری انتقادی همواره با مسئله قدرت مرتبط است و تغییرگرایی، ارزش­گرایی و رابطه عاملیت/ ساختار ازجمله مشخصه­های این روش هستند. یکی از روش­ها در مردم­نگاری انتقادی، روش کارسپیکن است که بر‌ تجربۀ ارتباطی تأکید‌ می‌نماید و از پراگماتیسم، نئومارکسیسم و پدیدارشناسی تأثیر گرفته است. کارسپیکن با قرار دادن مفهوم اعتبار در درون نظریۀ معنا، بر ارتباط درونی بین معنا و اعتبار تأکید‌ می‌کند. او دارای یک رویکرد پنج مرحله­ای در انجام مردم‌نگاری انتقادی است که عبارتند از: جمع‌آوری اسناد و مدارک اولیه؛ تحلیل داده‌های مشاهده‌ای جمع‌آوری‌شده؛ تولید داده‌های گفت‌وگویی (رویکرد‌ امیک) با هدف جمع‌آوری داده‌هایی که دیدگاه‌ها و نقطه نظرات مشارکت‌کنندگان در تحقیق را انعکاس‌ می‌دهد؛ کشف و شناسایی روابط سیستمی بین آنچه که درزمینه تحقیق کشف گردیده، با زمینه‌های گسترده‌تر و در آخر مرتبط ساختن یافته‌های به‌دست‌آمده از مراحل پیشین به سازه‌ها و نظریه‌های جامعه‌شناختی کلان‌تر، به‌منظور نشان دادن فرایندهای تولید و بازتولید اجتماعی.
 
 

کلیدواژه‌ها

احمد، محمدپور(1391) روش­تحقیق­کیفی ضد روش: مراحل و رویه­های عملی در روش­شناسی کیفی،تهران: انتشارات جامعه­شناسان.
 ایمان، محمدتقی(1391)، روش‌شناسی تحقیقات کیفی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
­پیوزی، مایکل (1379)، یورگن هابرماس، ترجمۀ احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس.
گرگی، عباس (1394)، بازسازی معنایی پیامدهای برنامه‌های ایمنی و بهداشت‌کار در معادن زغال‌سنگ،­ دانشگاه شیراز، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، پایان‌نامۀ دکتری در رشتۀ جامعه‌شناسی.
 میلر، پیتر­ (1395)، سوژه، استیلا و قدرت،­ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، تهران: انتشارات نشر­نی.
هابرماس، یورگن (1384)، نظریۀ کنش ارتباطی: عقل و عقلانیت جامعه، ترجمۀ کمال پولادی، تهران: انتشارات روزنامۀ ایران.
هولاب، رابرت (1376)، یورگن هابرماس، نقد در حوزه عمومی، ترجمۀ­ حسین بشریه، تهران: نشر نی.
روحانی، علی و همکاران(1397)،"اقتدار کاریزماتیک مدرن: مردم­نگاری انتقادی از راهبردهای اقناع اقتدارگرایانه/ ابزارانگارانه سود­محور در شرکت­های بازاریابی شبکه­ای"، فصلنامۀ پژوهش­های انسان­شناختی ایران، دوره هشتم،شماره 2.
جلایی­پور، حمید­­رضا و همکاران­(1395)،"مطالعۀ جامعه­شناختی پیامدهای اقتصادی بازار و تجارت مرزی (اتنوگرافی انتقادی بازار مرزی بانه)"، فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره پنجم، شماره،4.
Anderson,­GL­. (1980),"Critical Ethnography in Education:­Origins,­Current­ Status,­ and­ New Directions", Review of Educational Research, 59 (3) 249­-270.
­Batch, M. (2012),­Communication and the casualisation of nursing:­ A­ critical ethnography.Ph.­D Thesis, Queensland University of Technology.
Carspecken, Phil. Francis ­(1996),­Critical Ethnography in educational research: A Theoretical and practical guide. New York: Routledge.
Carspecken, Phil. Francis ­(2001),­"Critical Ethnographies from Houston: Distinctive Features and Directions" in Critical Ethnography and Education. P.­F Carspecken and G.­ Walford.­Elsevier Science, Edinburgh.1­–­26.
Cook, Kaye­ (2005),­"Using Critical Ethnography to Explore Issuesin Health Promotion­". Qualitative Health Research, 15, 129 -138.
Dowling­ M.­(2006),­­ Approaches­ to­ Reflexivity in Qualitative Research.­ Nurse­Researcher. 13 (3), 7-21.
Carspecken, Phil Francis (2012),­“Basic Concepts in Critical Methodological Theory: Action, Structure and System within a Communicative Pragmatics Framework” in Qualitative Resarch: A Reader in Philosophy, Core Concepts and Practice. Barbara, Dennis, ­Lucinda, Carspecken and P. F, Carspecken. New York. Peter Lang Publishing, Inc. 43-66.
foley,­Douglas E. (2002),­Critical Ethnography:­­The Reflexive Turn.­ International Journal of Qualitative Studies in Education,­15(4), 469-490. 
Harrowing JN, Mill J, Spiers J, Kulig J, Kipp­ W. ­(2010),­"Critical ethnography,­cultural
safety, and international nursing research". International Journal of Qualitative
Methods
, 9 (3), 240-251.
Hardcastle, Mary-­Ann, Usher, Kim and Colin Holmes (2006),­"Carspeckens Five-Stage Critical Qualitative Research Method:­an Application to Nursing Research".­Qualitative Health Research, 16 (1),­151­-161.
Hairon, Salleh­(2008), A Critical Ethnography of Teacher Development and Change in a Collaborative Group Setting to Improve Practice. Ph. D Thesis, University of Bath. Department of Education. https://www.researchgate.net/ publication.
 Harvey, Lee (1990), Critical social Research.London: Unwin Hyman.
Holmes, Colin A and Smyth, Wendy­ (2011), Carspeckens Critical Methodology a Theoretical Assessment. International  Journal of Multiple Research Approaches, 5(2), 146-154.
Lincoln, Y. And E. Guba (1985), Naturalistic Inquiry. Beverly Hills, Ca:­Sage Publications Ltd.
Marcus, George (1995), "Ethnography in/of The World System: The Emergence of Multi­-­Sited Ethnography". Annual Review of Anthropology,­24,­95­–­140.

Article I.          Madison, Soyini (2012), Critical Ethnography: Method, Ethics, and Performance.London, SAGE Publication,Inc.

Noblit, G.­W. Flores, S.­Y. & Murillo, E.­G. (2004), Postcritical ethnography: Reinscribing critique. Cress, NJ: Hampton Press.
Pellatt­ ,Glynis (2003),­ Ethnography­ and­ reflexivity:­emotions­ and feelings in­ fieldwork.­ Nurse Researcher. 10 (3), 28-37.
Quanz, RA. ­(1992), "On Critical Ethnography with some Postmodern Considerations"­­in: Lecompte Me, Millroy Wl and Preissle J (Eds)­The Handbook of Qualitative Research in Education, 447­-­505. Academic Press: San Diegoca.
Smyth, Wendy and Colin, Holmes (2005),­Using Carspeckens,­Critical Ethnography in Nursing Research, 19,65­–­74.
Steven,­ Fortune (2010),­"A Critical Ethnography of Pup: I Resistance to Authority: How Pupil and Teacher Identities Create Spaces of Resistance in the Contemporary School". Http:­//­Ethese. Dur. Ac. Uk­/­548­/
Stewart, Lee and Kim Usher (2007), Carspeckens Critical Approach as a Way to Explore Nursing Leadership Issues. Qualitative Health Research, 17, (7) 994­–­999.
Thomas,­ Jim­(1992),­Musings on Critical Ethnography,­ Meanings, and Symbolic Violence.https://www.researchgate.net/publication/290949153_Musingson_critical_ethnography_meanings_and_symbolic_violence.
Thomas, Jim (1993),­Doing Critical Ethnography. Sage: New Bury Ca. Sage.
Vandenbergh, Hallw ­(2011),­"Critical Ethnography: Extending Attention to Bias and Rein for Cement of Dominant Power Relation"­. Nurse Resedrcher, 1 (3), 25­-­30.
Walters­,­Vivenne ­(1985),­The Politics of Occupational Health and Safety:­Interviews With Workers Health and Safety Representatives and Company­ Doctors.­Canadian Review of Sociology, 22, 57-79.
Wendy Smyth (2008), In at the deep end:­The culture of nursing research in a pediatric ward. PhD. Thesis, James Cook University.
Willis, Paul­ (1977), Learning to Labor:­How Working Class Kids Get Working Class Jobs.­London: Gower.