نوع مقاله : علمی

نویسنده

استاد دانشگاه شهید چمران اهواز

10.22034/jsi.2020.43310

چکیده

منظور از تدوین این نوشتار، فراهم نمودن بستری است برای بهره­گیری از آموزه­های ماکس وبر در مطالعات بومی جامعه­شناسی تاریخی- تطبیقی جامعه ایرانی. موضوع اصلی مقاله، به­کارگیری برخی مفاهیم و رهنمودهای جامعه­شناختی وبر در تحقیقات جامعه­شناسی تاریخی ایران است. در این نوشتار، نخست به­بازاندیشی گزینشی و گذرا در دستگاه نظری ماکس وبر پرداخته شده است. هرچند کوشش در معرفت­شناسی مدرنیته و عقلانیت به­مثابه بستر اصلی جامعه­شناسی وبر شناخته شده است، اما در نظام فکری او موضوع­هایی مانند سنخ­بندی کنش­های اجتماعی، فهم تفسیری کنش و واقعیات اجتماعی در چارچوب
نمونه­های مثالی و توسعه جامعه­شناسی تفسیری به­حوزه جامعه­شناسی تاریخی از محورهای اصلی جامعه­شناسی وبر شناسایی شده است. روش پژوهش در این موضوع، مطالعه انتقادی آثار وبر و مقایسه دستاوردهای این تلاش با آگاهی­های قبلی نویسنده در زمینه تاریخ تحولات اجتماعی  در ایران است که بیش از دو دهه موضوع تدریس پژوهشگر در دانشگاه بوده است. در مطالعه حاضر کوشش شده با تمرکز بیشتر بر آموزه مشهور وبر با عنوان نمونه­های مثالی و رهنمودهای او در تحلیل و تفسیر مباحث جامعه­شناسی تاریخی، راهی متناسب با مقتضیات جامعه ایرانی در محمل تاریخ کشورمان و انجام مطالعه­ای نظام­مند دراین باره بیابیم.
 

کلیدواژه‌ها

آرون، ر. (1363)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه­شناسی، ترجمه باقر پرهام، ج. 2، سازمان انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
ارشاد، ف. (1396)، "نظام قبیله­ای- طایفه­ای و تاثیر آن بر تحولات اجتماعی و ساختار قدرت در تاریخ ایران"، در مجموعه مقالات: همایون نامه: نکوداشت کارنامه علمی دکتر ناصر تکمیل همایون، تهران دی­ماه 1395، جلد دوم آ«تشارات ، صص. 253 – 262.
پایا، ع. (1396)، گره­گشایی به­شیوه فیلسوفان و مهندسان، پژوهشکده مطالعاتی فرهنگی و اجتماعی و طرح نقد.
تنهایی، ح. ا. (1375)، نظریه­های جامعه­شناسی (2)، انتشارات دانشگاه پیام نور.
توفیق، ا. (1392)، واقعه مشروطه و منطق امپراتوری، روزنامه بهار، شماره 118، 10 اردیبهشت 1392.
روزبهانی، م. ر. (1397)­، تحول مبانی مشروعیت سلطنت از یورش مغولان تا برآمدن صفویان، انتشارات دانشگاه مفید.
فروند، ژ. (1383)، جامعه­شناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک­گهر، نشر توتیا.
سیدمن، ا. (1386)، کشاکش آرا در جامعه­شناسی، ترجمه هادی جلیلی، نشر نی.
کاتوزیان، م. ه. (1391)، تضاد دولت و ملت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، نشر نی، چاپ نهم.
کالینیکوس، آ. (1383)، درآمدی تاریخی بر نظریه اجتماعی، ترجمه اکبر معصوم­بیگی، نشر آگه.
کرایب، ی. (1382)، نظریه اجتماعی کلاسیک: مقدمه­ای بر اندیشه مارکس، وبر، دورکیم، زیمل، ترجمه شهلا مسمی پرست، نشر آگه.
کوزر، ل. (1368)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه­شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی.
کوزر، ل. و روزنبرگ، ب. (1393)، نظریه­های بنیادی جامعه­شناسی، ترجمه فرهنگ ارشاد، نشر نی، چاپ ششم.
لاو، آ. (1395)، مفاهیم بنیادی نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه فرهنگ ارشاد، نشر آگه.
وبر، م. (1373)، اخلاق پروتستانی و روح سرمایه­داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، انتشارات علمی و فرهنگی.
وبر، م. (1367)، مفاهیم اساسی جامعه­شناسی، ترجمه احمد صدارتی، نشر مرکز.
وبر، م. (1394)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، انتشارات هرمس.
Bauman, Z. (1997), Thinking Sociologically, Blackwell. 
Gerth, H. and C. Wright Mills, Editors (1946), From Max Weber, Oxford University Press.
Whimster, S. (2003), “Max Weber: Work and Interpretation” in: G. Ritzer, and B. Smart, eds. (2003), Handbook of Social Theory, Sage Publications.
Weber, M. (2004), “The «objectivity» of knowledge in social science and social policy”, in: Whimster, S. (2004), The Essential Weber: a Reader, Routledge.