نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 هیئت علمی و استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

10.22034/jsi.2020.43314

چکیده

وبر تلاش نمود که ضمن تاکید سنت ایده‌آلیستی آلمانی بر ذهن، آن را به­رویکرد اثباتی و پوزیتویستی نیز پیوند زند. روش‌شناسی وبر، به­شیوه تفهمی و تفسیری به­رفتار انسان می‌پردازد و چه بسا از نظر وبر، کردار، زمانی رفتار انسانی محسوب می‌شود که دارای ویژگی و مشخصه عقلانیت باشد. در روش‌شناسی وی ویژگی‌های رفتار انسانی زمانی قابل بررسی و ادراک است که قابل تفسیر نیز باشند.
هدف این مقاله بررسی روش‌شناسی وبر به­منظور استخراج مهمترین ویژگی‌های آن بود تا با استفاده از آن­ها به­گونه‌ای بهتر بتوان به­شناخت و تحلیل مسایل اجتماعی پرداخت. روش مورد استفاده در این تحقیق اسنادی می‌باشد و تلاش گردید تا با کندوکاو هرچه بیشتر بتوان به­شناخت بیشتر ویژگی‌های روش‌شناسی وی پی برد. در نهایت ویژگی‌هایی چون تفکیک پدیده اجتماعی و طبیعی از حیث ماهیت و روش خاص مطالعه، چند بعدی دیدن پدیده‌ها، توجه به­بحث احتمال در روابط بین پدیده­ها، حرکت بین سطوح خرد و کلان پدیده‌ها، تاکید همزمان بر روش‌های کمی و کیفی، ساخت ابزار مفهومی و نمونه‌های مثالی، توجه به­موضوع ارزش در تحقیقات، اتخاذ رویکرد بینارشته­ای در تحلیل‌ها و در نظر گرفتن بسترهای پنهان اما موثر و تاثیرگذار در بروز پدیده‌های اجتماعی و متعهد بودن
به­فهم مساله، شناخت علل و پیامدهای آن از نکات ارزشمند قابل استفاده در بررسی مسایل جامعه ایرانی است.
 
 

کلیدواژه‌ها

بندیکس، واینهارد (1382) ، سیمای فکری ماکس وبر،ترجمه: محمود رامبد، تهران: هرمس.
بودُن، ریمون (1383) ، مطالعاتی در آثار جامعه‌شناسان کلاسیک، ترجمه: باقر پرهام تهران: نشر مرکز.
پارکین، فرانک (1384) ، ماکس وبر، ترجمه: شهناز مسمی‌پرست، تهران: ققنوس.
جلال‌آبادی رواری، عباس (1392) ، روش‌شناسی ماکس وبر؛ بررسی انتقادی مبانی، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال چهارم، شماره دوم، بهار، صص. 122-97.
حاجی‌ناصری، سعید، احمدیان، سجاد (1396)، ناخشنودی‌های مدرنتیه از دیدگاه جامعه‌شناسان کلاسیک، فصلنامه سیاست، دوره 47، شماره 4، زمستان، صص. 890-873.
خوشرو، زینب؛ رضایی‌نسب، زهرا (1393)،  بررسی مقایسه‌ای آرا و نظریات کارل مارکس و ماکس وبردر حوزه نابرابری اجتماعی، مجلهاقتصادی، شماره‌های 7 و 8، صص. 73-90.
ریتزر، جورج (1392)، مبانی نظریه‌های جامعه‌شناسی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمه: شهناز مسمی‌پرست، تهران: ثالث.
زمانی، سمانه (1392)، بنیان‌های نظم اجتماعی و بحران جامعه مدرن در اندیشه ماکس وبر و امیل دورکیم، فصل‌نامه‌مطالعاتافکارعمومی، سال دوم، شماره‌ هفتم، پاییز، صص. 269- 296.
شیخاوندی، داور (1374)، جامعه‌شناسی ماکس وبر (جادوزدایی از جهان)،گناباد: نشر مرندیز.
شیخاوندی، داور (1383)، جامعه‌شناسی تجدد ماکس وبر (جادوزدایی از جهان)،تهران: نشر قطره.
فروند، ژولین (1368)، جامعه‌شناسی ماکس وبر،مترجم: عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: رایزن.
فقیه، سیده فاطمه (1388)، روش‌شناسی ماکس وبر، فرهنگ پژوهش، سال اول، شماره 4، پاییز، صص. 106-88.
لطیفی، غلامرضا (1388)، بررسی تطبیقی آراء روش‌شناختی ماکس وبر و پیتر وینچ، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 46، صص. 105-75.
کیویستو، پیتر (1378)، اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی،ترجم: منوچهر صبوری، تهران: نی.
معتمدی، سیدهادی (1386)، اولویت‌بندی آسیب‌ها و مسائل اجتماعی در ایران، فصلنامه پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 24.
موقن، یدالله، تدین، احمد (1379)، عقلانیت و آزادی (مجموعه مقالات)،تهران: هرمس.
یوسفی، علی؛ اکبری، حسین (1390)، تأملی جامعه‌شناختی در تشخیص و تعیین اولویت مسائل اجتماعی ایران، مسائلاجتماعیایران، سال دوم، شماره 1، تابستان، صص. 195-223.
Anderson, R Lanier (2005), Neo-Kantianism and the Roots of Anti- Psychologism, British Journal for the History of Philosophy, Vol. 13, No.2, pp.287-323.
Ang, Yuen Yuen (2016), Beyond Weber: Conceptualizing an alternative ideal type of bureaucracy in developing contexts, Regulation & Governance, Vol. 11, No.3, DOI: 10.1111/rego.12123.
Balzacq, Thierry (2015), The ‘Essence’ of securitization: Theory, ideal type, and a sociological science of security, International Relations, Vol.29, No.1, pp. 103-113.
Bruun, H.H. (2001), Weber on Rickert: From Value Relation to Ideal Type, Max Weber Studies, Vol. 1, No. 2, pp. 138-160.
Cavalletto, George (2007), Crossing the psycho-social divide: Freud, Weber, Adorno and Elias, USA: Ashgate Publishing Company Gower House.
Doty, D. Harold; Glick, William H. (1994), Typologies as a Unique Form of Theory Building: Toward Improved Understanding and Modeling, Academy of Management Review, Vol. 19. No. 2, pp.230 - 251.
Gronning, Terje (2017), Ideal Type, The Wiley Blackwell Encyclopedia of Social Theory. Edited by Bryan S. Turner, DOI: 10.1002/ 9781118430873 .est0670.
Hekman, Susan J. (1983), Weber's Ideal Type: A Contemporary Reassessment, Polity, Vol. 16, No. 1, pp. 119-137.
Psathas G. (2005), The Ideal Type in Weber and Schutz, In: Endress M., Psathas G., Nasu H. (eds) Explorations of the Life-World. Contributions to Phenomenology (In Cooperation with the Center for Advanced Research in Phenomenology), Vol. 53, pp 143-169, DOI: 10.1007/1-4020-3220-X_7.
Swedberg, Richard (2018), How to use Max Weber’s ideal type in sociological analysis,Journal of Classical Sociology, Vol. 18, No.3, pp. 181–196.
Strong, Tracy B., (1985), Weber and Freud: Vocation and Self- Acknowledgement,Canadian journal of Sociology, Vol.10, No. 4, pp. 391-409.
Zaret, David (1980),  From Weber to Parsons and Schutz: The Eclipse of History in Modern Social Theory, American Journal of Sociology, Vol. 85, No. 5, pp. 1180-1201.
Weber, Max (1968), Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology, USA: University of California Press.
Wolin, Sheldon S. (1981), MAX WEBER: Legitimation, Method, and the Politics of Theory,Political Theory, Vol. 9, No. 3, pp. 401-424.