نویسندگان
1 استادیار گروه علوم‌اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه شهید بهشتی
2 دانش آموخته کارشناسی‌ارشد رشته پژوهش اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه شهید بهشتی
10.22034/jsi.2019.47869
چکیده
فرایند مدرنیته در ایران، تأثیرات مهمی ازجمله بر تغییر ساختار خانواده و ازدواج گذاشته است. بررسی دادههای طولی نشان از «افزایش سن ازدواج»، «افزایش درصد زنان و مردان هرگز ازدواج‌نکرده در سن ازدواج»، «کاهش میزان ازدواج»، «کاهش میزان باروری» و «افزایش میزان طلاق» دارد. فرایند مذکور در میان جوانان تحصیل کرده نمود بیشتری دارد. در این تحقیق با استفاده از تکنیک پیمایش به بررسی و مقایسه تطبیقی گرایش به ازدواج دانشجویان و طلاب به عنوان قشر تحصیل کرده پرداخته شده است.
نتایج نشان می‌دهد درصد گرایش به ازدواج در گروه دانشجویان 64% و در گروه طلاب 92% بوده است. از میان عوامل مؤثر بر متغیر وابسته (گرایش به ازدواج)، موانع درونی، فواید ازدواج، موانع بیرونی بیشترین تأثیر را در تبیین داشته‌اند. با توجه به رگرسیون‌های اجراشده در گروه دانشجویان (دختر 75.9%، پسر 78%) و در گروه طلاب (دختر 77.2% و طلاب پسر 58.8%) از متغیر وابسته تبیین شده است.
کلیدواژه‌ها
اتکینسون، ریتا ال و دیگران (1385)، زمینه‌های روانشناسی هیلگارد، ترجمه محمد نقی براهنی و دیگران، چاپ پنجم، تهران: انتشارات رشد.
اعزازی، شهلا (1376)، جامعه‌شناسی خانواده، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
اینگلهارت، رونالد (1386)، تحول فرهنگی در جوامع پیشرفتۀ صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران: انتشارات کویر.
برناردز، جان (1384)، درآمدی بر مطالعات خانواده، ترجمه حسین قاضیان، چاپ پنجم، تهران: نشر نی.
بنگستون، ورن ل و دیگران (1393)، دایره المعارف خانواده (نظریه‌ها و روش‌ها)، ترجمه عالیه شکربیگی و دیگران، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
جنکینز، ریچارد (1385)، پی یر بوردیو، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
دیلینی، تیم (1387)، نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، ترجمه بهرنگ صدیقی، تهران: نشر نی.
ریتزر، جورج (1389)، نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات علمی.
ریتزر، جورج و گودمن، داگلاس جی (1390)، نظریه‌های جامعه‌شناسی مدرن، ترجمۀ خلیل میرزایی و عباس لطفی زاده، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
ساروخانی، باقر (1375)، درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی، جلد 1، تهران: انتشارات کیهان.
سگالن، مارتین (1393)، جامعه‌شناسی تاریخی خانواده، ترجمۀ حمید الیاسی، چاپ ششم، تهران: نشر مرکز.
عضدانلو، حمید (1391)، آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
کوزر، لیوئیس (1386)، زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ سیزدهم تهران: انتشارات علمی.
گود، ویلیام جی (1352)، خانواده و جامعه، ترجمه ویدا ناصحی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گیدنز، آنتونی (1387)، جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، چاپ دوم، تهران: نشر نی
گیدنز، آنتونی (1388)، پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز
مکارم شیرازی، ناصر (1387)، تفسیر نمونه، جلد شانزدهم، چاپ سی و ششم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مازلو، آبراهام (1376)، انگیزش و شخصیت، ترجمـه احمد رضـوانی، مشهد: انتـشارات آسـتان قـدس رضـوی.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408 ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، جلد 14، بیروت –لبنان: موسسه آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
مقالات
باقریان، بهرنوش و دیگران (1390)، «ارتباط گرایش نسبت به ازدواج و طلاق با مؤلفه‌های جو اجتماعی خانواده در دانشجویان دانشکده پرستاری حضرت زینب (س) لارستان»، فصلنامه علمی دنا، سال ششم، شماره 1و2 ، صص 20-11.
باقیانی مقدم، محمدحسین و دیگران (1390)، «بررسی گرایش جوانان در شرف ازدواج در رابطه با شناخت همسر آینده و زندگی مشترک در شهرستان بروجن»، مجله تحقیقات نظام سلامت، سال هفتم، شماره 6، صص701-693.
پور افکاری، نصراله و دیگران (1392)، «بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و گرایش به ازدواج؛ مطالعه موردی دانشجویان دختر 25-18 ساله دانشگاه اصفهان»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال هفتم، شماره 21، 98-73.
تاج‌بخش، غلامرضا و دیگران (۱۳۹۳)، «بررسی نقش عوامل مؤثر برافزایش سن ازدواج جوانان با تأکید بر متغیرهای زمینه‌ای (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی (ره))»، اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، صص 21-1.
حبیب پور گتابی، کرم و دیگران (1390)، «علل افزایش سن ازدواج»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دورۀ 9، شمارۀ 1، صص 34-7.
دستجردی، نگین برات و دیگران (1391)، «بررسی عوامل مؤثر در گرایش به ازدواج اینترنتی در بین دانشجویان»، مطالعات میان‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، مطالعات میان رشتهای در رسانه و فرهنگ، سال دوم، شماره 2، صص 82-65.
دوراهکی، احمد (1391) «عوامل مؤثر بر وضعیت ازدواج دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران»، مجله تحلیل اجتماعی، شماره 4/62، صص 131-103.
رحیمی، علی و دیگران (1392)، «بررسی تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران»، فصلنامۀ خانواده پژوهی، سال نهم، شماره 33، صص 28-7.
شاطریان، محسن و دیگران (۱۳۹۴)، «بررسی و سنجش سطح تحصیلات در افزایش سن ازدواج دختران»، دومین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، به‌صورت الکترونیکی، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، صص 10-1.
شقاقی شیری، ولی اله و دیگران (۱۳۹۳)، «بررسی علل افزایش سن ازدواج دانشجویان دانشگاه پیام نور ابهر»، اولین اجلاس سراسری توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، به صورت الکترونیکی، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، صص 8-1.
صدر الاشرافی و دیگران (1391)، «شناسایى عوامل مؤثر بر ازدواج آسان از دیدگاه دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور مرکز رزن»، فصلنامۀ مهندسی فرهنگی، سال هفتم، شماره 69 و 70، صص 101-86.
صفدری، خدیجه و دیگران (۱۳۹۳)، «عوامل مؤثر بر تأخیر ازدواج دختران در شهر مشهد»، دومین اجلاس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران، موسسه اطلاع‌رسانی نار کیش، صص 18-1.
عسگری، فریبا (1390)، «بررسی گرایش جوانان شهرستان فلاورجان به موانع ازدواج و عوامل مؤثر برافزایش سن ازدواج»، همایش ملی آسیب‌شناسی مسائل جوانان، فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان، صص 33-1.
حاج حسینی، منصوره (۱۳۹۳)، «تحلیل منابع روانی اجتماعی هویت زنانه، در تأخیر ازدواج»، اجلاس بین‌المللی علوم انسانی و مطالعات رفتاری، تهران: موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا، صص 9-1.
فولادی، محمد (1393)، «تحلیل جامعه‌شناختی افزایش سن ازدواج؛ با تأکید بر عوامل فرهنگی»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، سال پنجم، شماره 4، صص 104-77.
کاظمی پور، شهلا (1388)، «سنجش گرایش جوانان نسبت به ازدواج و شناخت آثار و پیامدهای آن با تأکید بر ازدواج‌های دانشجویی»، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی 42، سال سیزدهم، شماره 2، صص 95-75.
کاظمی، زهرا (1389)، «بررسی تأثیر آرمان‌گرایی توسعه‌ای بر شکاف بین گرایش‌های دختران و مادران آن‌ها نسبت به ازدواج و خانواده»، فصلنامه خانواده پژوهی، سال ششم، شماره 23، صص313-299.
کرمی، منیژه و دیگران (۱۳۹۳)، «بررسی گرایش‌ها و باورهای مذهبی دانشجویان نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده»، کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، قم، مرکز راهبری مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر، صص 11-1.
کنعانی، محمد امین (1385)، «پیوند سنت و نوسازی در افزایش سن ازدواج: نمونۀ ایرانیان ترکمن»، نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال یکم، شماره 1، صص 126-104.
کنعانی، محمدامین و دیگران (۱۳۹۰)، «بررسی گرایش دانشجویان دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان نسبت به موانع و تنگناهای ازدواج در سال 1390»، همایش ملی آسیب‌شناسی مسائل جوانان، فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان، صص 14-1.
مجدالدین، اکبر (1386)، «بررسی دلایل و اثرات افزایش سن ازدواج دختران روستایی در ایران»، مجله جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد آشتیان، شماره 8، صص 150-139.
مجدی، علی‌اکبر و دیگران (1390)، «سنجش گرایش دانشجویان پسر مجرد دانشگاه فردوسی نسبت به ازدواج و عوامل مؤثر بر آن»، مجله مطالعات جامعه شناختی جوانان، سال دوم، شماره 4، صص 183-165.
محمودیان، حسین (1383)، «سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان»، نامه علوم اجتماعی، شماره 24، صص 53-27.
مقدس جعفری، محمدحسن (1385)، «تغییرات، ویژگی‌ها و موانع ازدواج در استان گیلان با تأکید بر شهرستان رشت»، فصلنامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال اول، شماره 2، صص 110-89.
ملکی، امیر و دیگران (1391)، «تأثیر فرهنگ دینی بر گرایش فمینیستی دختران جوان در علاقه‌مندی به ازدواج»، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال دوم، شماره 4، صص 402-377.
نقیبی، ابوالحسن و دیگران (1394)، «سنجش گرایش جوانان نسبت به ازدواج در شهرستان قائم‌شهر»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، سال بیست و پنجم، شماره 131، صص 164-159.
نوربخش، مرتضی (۱۳۹۳)، «بررسی عوامل مؤثر بر بالا رفتن سن ازدواج دختران از دیدگاه جامعه‌شناسی (مطالعه کیفی)»، اولین اجلاس سراسری توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، به‌صورت الکترونیکی، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، صص 8-1.
یاری نسب، فاطمه (۱۳۹۴)، «بررسی عوامل مؤثر بر تأخیر سن ازدواج (با تأکید بر دادههای پیمایش یک دهه گذشته)»، اولین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی، جامعه‌شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران، به‌صورت الکترونیکی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، صص 7-1.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1385)، www.amar.org.ir، (سال مراجعه 1398).
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1390)، www.amar.org.ir، (سال مراجعه 1398).
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1395)، www.amar.org.ir، (سال مراجعه 1398).
Becker, Gary.s (1973), A theory of marriage part I the Journal of political economy,81(4),813-846.
Burdette, Amy M, Stacy H. Haynes, Christopher G. Ellison (2011), "Religion, Race/Ethnicity, and Perceived Barriers to Marriage among Working-Age Adults, Sociology of Religion, 73:4 429-451, doi: 10. 1093 /socrel/srr053.
Cunningham, M & Thornton, A (2006), "The influence of parent’s marital quality on adult children’s attitudes toward marriage and its alternatives: main and moderating effects", Demography, Volume 43-Number 4:659–672.
Ellison, Christofher G & others (2013), " Attitudes toward Marriage, Divorce, Cohabitation, and Casual Sex among Working-Age Latinos: Does Religion Matter?" JOURNAL OF FAMILY ISSUES, Pages: 295-322.
Fula, Makiko (2014), "Work–Family Conflict and Attitudes Toward Marriage", Journal of Family Issues, Vol. 35(6), pp731–754.
Good,William J (1963), World revolution and family pattern, New York: The Free Press.
Huang, Yun-Chen & Lin, Shu-Hui (2014), "Attitudes of Taiwanese College Students. toward Marriage: A Comparative Study of Different Family Types and Gender",JOURNAL OF COMPARATIVE FAMILY STUDIES, Pages: 425- +.
Kalmijn, Matthijs (2013), "The Educational Gradient in Marriage: A Comparison of 25 European Countries", Demography 50:pp1499–1520.
Nasrullah, Muazzam & Others (2014), "Knowledge and attitude towards child marriage practice among women married as children-a qualitative study in urban slums of Lahore, Pakistan" BMC Public Health, 14:1148.
Nathan J. Milesa & Heather L. Servaty-Seiba (2010), "Parental Marital Status and Young Adult Offspring's Attitudes About Marriage and Divorce", Journal of Divorce & Remarriage, pages 209-220.
Smith, Cristine A. Rebecca Paulson Stone,Sarah Kahando (2012), " A model of women’s educational factors related to delaying girls’ marriage ", Springer Science +Business Media B.V, Int Rev Educ,58:533–555.
Trotter, P. (2010), The influence of parental romantic relationships on college students’ attitudes about romantic relationships. College Student Journal, 44(1), 71-83. Retrieved from Academic Search.
Uecker, Jeremy.E (2014), " Religion and Early Marriage in the United
States: Evidence from the Add Health Study" Journal for the Scientific Study of Religion 53(2):392–415.
States: Evidence from the Add Health Study" Journal for the Scientific Study of Religion 53(2):392–415.
Xiaohui Li (2014)," What Influences the Attitudes of People in the United States toward Marriage? A Critical Review", The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families,Vol. 22(3),pp292-297.
)