1
عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی
2
دانشجوی دکترای دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی
3
دانش آموختۀ دکتری جامعه شناسی دانشگاه کاشان
10.22034/jsi.2019.47871
چکیده
تحقیق حاضر درصدد است تا با رویکردی پساساختارگرایانه و نیز، روش دیرینهشناسی فوکویی، نقطة پیدایی مسئلۀ هویت زن در ایران و نیز، اصلیترین گفتمانهایی را که در برساخت زنانگی در ایران ایفای نقش کردهاند، بازشناسد. براساس یافتههای پژوهش حاضر، میتوان بازۀ تاریخی جنبش مشروطه تا پایان پهلوی اول را که از آن با عنوان فرآیند مدرنیته در ایران یاد میشود، نقطۀ پیدایی مسئلۀ زنانگی و هویت زن در ایران بهشمار آورد. ضمن آنکه سه گفتمان اصلی قدرت (حاکمیت سیاسی) با بهرهگیری از ابزار قانون و قوۀ قهریه، گفتمان دینی (عمدتا روحانیت تشیع) از طریق تفسیر آیات و احادیث و باب اجتهاد و نیز، گفتمان روشنفکری با استفاده از ادبیات و رمان، نگارش کتب و چاپ نشریات، مهمترین گفتمانهای تأثیرگذار در برساخت زنانگی در ایندوره بهشمار میروند. باوجوداین، هرسه گفتمان مزبور با غیریتسازی از گفتمان رقیب و تعریف مفاهیم خود در مرزبندی با دیگری و برجستهسازی تنها یکی از مؤلفههای هویتساز، تعریفی ایستا از زنانگی و هویت زن در ایران ارائه کرده و تلاش داشتهاند تا فردیت و رؤیتناپذیری سوژههای منفرد زنان را در ایران سرکوب کنند. این در حالی است که نمایندگان گفتمان مقاومت زنانه بدون توجه به الزامات گفتمانی، با روایتهای زنانه و نیز، ترکیب و گزینش مؤلفههای هویتی هریک از این گفتمانها؛ یعنی ناسیونالیسم ایرانی، مذهب تشیع و مفاهیم مدرن همچون آزادی، برابری و پیشرفت، از یکسو بر آن بودهاند تا صدای حذفشدهی آنها شنیده شود و از سوی دیگر، با بهچالشطلبیدن سلطۀ این گفتمانها موجبات تضعیف آنها را فراهم آورده و سوژگی خود را به نمایش گذاردهاند.
ذکایی, محمد سعید, امن پور, مریم, اکبری, اندیشه. (1398). دیرینهشناسی برساخت زنانگی در ایران از عصر مشروطه تا پایان پهلوی اول. مجله جامعه شناسی ایران, 20(4), 86-115. doi: 10.22034/jsi.2019.47871
MLA
محمد سعید ذکایی; مریم امن پور; اندیشه اکبری. "دیرینهشناسی برساخت زنانگی در ایران از عصر مشروطه تا پایان پهلوی اول". مجله جامعه شناسی ایران, 20, 4, 1398, 86-115. doi: 10.22034/jsi.2019.47871
HARVARD
ذکایی, محمد سعید, امن پور, مریم, اکبری, اندیشه. (1398). 'دیرینهشناسی برساخت زنانگی در ایران از عصر مشروطه تا پایان پهلوی اول', مجله جامعه شناسی ایران, 20(4), pp. 86-115. doi: 10.22034/jsi.2019.47871
VANCOUVER
ذکایی, محمد سعید, امن پور, مریم, اکبری, اندیشه. دیرینهشناسی برساخت زنانگی در ایران از عصر مشروطه تا پایان پهلوی اول. مجله جامعه شناسی ایران, 1398; 20(4): 86-115. doi: 10.22034/jsi.2019.47871