نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکترا جامعهشناسی انقلاب، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران
چکیده
اجتماعی را بررسی و نقد کند. از دو منظر کلی به این نقد پرداخته می‌شود. نقد روش‌شناختی که مباحث روش‌شناسی و فلسفۀ علوم اجتماعی با تأکید بر رویکرد رئالیسم انتقادی را پیش می‌کشد و نقدی با رویکرد جامعهشناسی مردممدار. از این‌رو می‌توان این دو پرسش را مطرح کرد: نخست این‌که آیا آیندهپژوهی در مقام یک شاخه یا رویکرد علمی قادر است علم معتبر به دست دهد؟ دوم این‌که از رویکرد جامعهشناسی مردممدار چه نقدی بر آیندهپژوهی وارد است؟ خلاصۀ یافته های مقاله این است که در پاسخ به پرسش اول باید گفت آینده پژوهی در علوم اجتماعی که موضوعش سیستمهای باز و کلان، ساختارهای پیچیده و کنشگران نیت مند و بااراده است کارایی اندکی دارد و در نقد جامعه شناسی مردم مدار بر آینده پژوهی باید گفت به رغم ادعای آشکار آینده پژوهی و آینده پژوهان برای ساخت جهانی بهتر و عادلانه تر، آن‌ها همواره در خدمت دولت و بازاری بوده اند که وضع کنونی را به وجود آوردهاند.
کلیدواژه‌ها
آدینه بوک، نشانی اینترنتی: https://bit.ly/2r4hiQL.
اسلاتر، ریچارد «آیندهپژوهی به عنوان یک تسریعکنندۀ تمدنی» در معرفتشناسی آیندهپژوهی (1390)، ترجمة مسعود منزوی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوریهای دفاعی-مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
اندیشکده آصف (بیتا) تاریخچه، نشانی اینترنتی:
http://iranasef.org/%d8%aa%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%ae%da%86%d9%87/ (بازدید در 20 آذر 1400).
ایمان، محمد تقی (1388)، مبانی پارادایمی روشهای تحقیق کمّی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آیندهبان (1395)، آیندهپژوهی ایران 1395، نشانی اینترنتی: http://www.ayandeban.ir/iran1395/.
باشگاه خبرنگاران جوان (1394)، خط فقر ٢میلیون و ٧٠٠هزارتومان شد/٣٠ میلیون ایرانی زیر خط فقر، نشانی اینترنتی: http://www.yjc.ir/fa/news/5216866/.
بلاس، ادی، «پژوهش دربارۀ آینده: روش یا دیوانگی؟» در معرفتشناسی آیندهپژوهی (1390)، ترجمه مسعود منزوی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوریهای دفاعی-مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
بوراووی، مایکل و دیگران (1394)، جامعهشناسی مردممدار: جامعهشناسی در قرن بیستویکم، ترجمه بهرنگ صدیقی و دیگران، تهران: نشر نی.
بوراووی، مایکل و دیگران (1397)، جامعهشناسی مردممدار در کارزار عمل، ترجمه بهرنگ صدیقی و روح الله گلمرادی، تهران: نشر نی.
بهار (1392)، ایران در آزادی رسانه‌ها، از آخر ششم شد!، نشانی اینترنتی: http://www.baharnews.ir/report/31912/.
پایگاه اینترنتی آیندهپژوهی، نشانی اینترنتی: http://ayandehpajoohi.com/page/history.php.
حاجیانی، ابراهیم (1390)، «معیارهای ارزیابی روش‌شناختی تکنیک‌های مطالعات آینده»، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 59، صص: 105-77.
حاجیانی، ابراهیم (1391)، مبانی، اصول و روشهای آیندهپژوهی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
خزایی، سعید (بیتا)، پاسخ به برخی شبهات دربارۀ پیشبینیناپذیری جامعهشناسی، فایل صوتی در کانال تلگرامی با این نشانی: @ofoghinstitut.
دارابی، علی (1395)، آیندهپژوهی انقلاب اسلامی: بیمها و امیدها، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
دورکیم، امیل (1369)، دربارۀ تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، بابل: انتشارات کتابسرای بابل.
سایر، آندرو (1385)، روش در علوم اجتماعی، رویکردی رئالیستی، ترجمه عماد افروغ، ویراستۀ سید جلیل شاهری لنگرودی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صدیقی، بهرنگ (1393) «بچه پولدارها زُل زدهاند به ما»، نشریۀ صدا،. نشانی اینترنتی: https://www.bartarinha.ir/fa/news/381356.
طالبان، محمدرضا (1393)، معمای پیشبینی انقلاب‌ها ( با رویکردی بر انقلاب اسلامی ایران)، تهران: انتشارات پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.
عنایتالله، سهیل «از «چه کسی هستم» به «چه موقع هستم» در معرفتشناسی آیندهپژوهی (1390)، ترجمه مسعود منزوی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوریهای دفاعی-مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
قاسمزاده، میثم (1395)، رتبه 131 ایران از نظر فساد اقتصادی، نشانی اینترنتی: http://sobhezagros.ir/News/61315.html.
کاوه، سپیده (1393)، رتبه ایران از نظر نابرابری بین زنان و مردان، نشانی اینترنتی: http://donya-e-eqtesad.com/news/801948/.
کوسا، تومو، «تکامل آیندهپژوهی» در معرفتشناسی آیندهپژوهی (1390)، ترجمه مسعود منزوی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوریهای دفاعی-مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
مارین، مایکل «آیندهپژوهی در قرن بیستویکم: یک دیدگاه واقعیتبنیاد»، در معرفتشناسی آیندهپژوهی (1390)، ترجمه مسعود منزوی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوریهای دفاعی-مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
مردوخی، بایزید (1392)، روش‌شناسی آینده‌نگری، تهران: نشر نی.
مشرقنیوز (1390)، پیشبینی زندگی انسان در صد سال آینده، نشانی اینترنتی: http://www.mashreghnews.ir/fa/news/93889/.
موسسه افق آیندهپژوهی راهبردی (بیتا)، بی‌نا، نشانی اینترنتی: http://www.iran-futures.org/category/.
میلز، سی رایت (1360)، بینش جامعهشناختی: نقدی بر جامعهشناسی امریکایی، ترجمه عبدالمعبود انصاری، تهران: شرکت سهامی انتشار.
نینیلوتو، ایلکا «آیندهپژوهی: علم یا هنر؟» در معرفتشناسی آیندهپژوهی (1390)، مترجم: مسعود منزوی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوریهای دفاعی-مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
وبر، ماکس (1376)، دانشمند و سیاستمدار، ترجمه احمد نقیبزاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هیتنا (1392)، پنجاه سال پس از امروز؛ جهان سال 2064، نشانی اینترنتی: http://hitna.ir/fa/news/12627/2064.
Bourdieu, P. & Wacquant, L. J. D. (1992), An Invitation to Reflexive Sociology, Polity Press.
Lee, A. MC. (1976), “Presidential Address: Knowledge for whom?'' American Sociological Review, 1976, 41 (6), Pp. 925-936.
Lynd, R. S. (1939), Knowledge for What: The Place of Social Science in American Culture, Princeton University Press.
Oxfam (2017), "Just 8 men own same wealth as half the world", available from https://www.oxfam.org/en/pressroom/pressreleases/2017-01-16/just-8-men-own-same-wealth-half-world
Oxfam (2015), "Richest 1% will own more than all the rest by 2016", available from https://www.oxfam.org/en/pressroom/pressreleases/2015-01-19/richest-1-will-own-more-all-rest-2016
Sardar. Z. (2010), “The Namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic ;foresight—What’s in a name?”, Futures, 42 (3), Pp. 177-184.
)