نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ و جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه محقق اردبیلی
2 دانشجوی دکترای جامعه شناسی فرهنگی داشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی- مسائل اجتماعی ایران
4 کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان
چکیده
مسائل اجتماعی، واقعیتی چندوجهی-چندبعدی در جامعه انسانی و حاصل دیالکتیک بین عاملیتو ساختارهاست، نتیجه گام‌های کج و انحرافی به ظهور آفتی اجتماعی علیه ارزش و هنجارهای انسانی شده است. جامعه ایرانی نیز گونه‌هایی از مسائل اجتماعی (فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) را تجربه می‌کند. هدف پژوهش مرور نظام‌مند مسائل اجتماعی ایران است. روش تحقیق از نوع مرور نظام‌مند (تحلیل ثانویه)، دربازه زمانی 1380 تا 1400 با استفاده از حجم نمونه 25 سند پژوهشی به روش تمام شمار و تعمدی غیر احتمالی است. نتایج نشان می‌دهد که گونه‌های مسائل اجتماعی در سه شاخص کلی الف. آنومی فرهنگی (تضعیف ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی؛ تملق و چاپلوسی؛ رفتارهای پرخطر فرهنگی؛ ارزش اخلاقی منفی؛ تضاد فرهنگی، روابط فرازناشویی و انحرافات جنسی، احساس بی‌هویتی و بیگانگی اجتماعی)، ب. آنومی اجتماعی (بی‌سازمانی اجتماعی؛ رواج فردگرایی، ناامیدی اجتماعی؛ افت سرمایه اجتماعی؛ ترس از جرم و احساس قربانی شدن، افزایش درگیری و نزاع خیابانی؛ خشونت خانوادگی، رواج همسرآزاری؛ مزاحمت خیابانی؛ رفتار پرخطر اجتماعی؛ افزایش قاچاقچیان و مصرف‌کنندگان مواد مخدر؛ تخلفات رانندگی) و ج. آنومی اقتصادی (اختلال در توزیع منابع غذایی و کالاها؛ فضای نامساعد کسب‌وکار، بحران امنیت شغلی، افزایش فشار اقتصادی (بیکاری، گرانی و تورم)؛ شکاف طبقاتی؛ ناامنی غذایی و بی‌ثباتی آینده اقتصادی جامعه)، قرار می‌گیرند.
کلیدواژه‌ها
ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (۱۳۹۵). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، گزارش کشوری، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، دفتر طرح‌های ملی.
اسلامیان، ایوب؛ تکفلی، مرضیه؛ موسوی، میرطاهر و عرشی، ملیح (1397). مرور نظام‌مند دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی در ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 18، شماره 68، ص 135- 87.
ایسپا (۱۳۹۹). نگرش مردم ایران پیرامون وضعیت اقتصادی کشور، گزارش نظرسنجی، تهران: مرکزافکارسنجی دانشجویان ایران.
بخارایی، احمد و محمدی‌شکیبا، عباس (۱۳۹۴). بازتاب مسائل اجتماعی در زنجیره فرانسوی «معلم» با تأکید بر مسئله بزهکاری، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، ۲۲ (۳)؛ ص 11-25.
رابینگتن، ارل و واینبرگ، مارتین (1398). رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی ایران، ترجمه: صدیق سروستانی، تهران: انتشارت دانشگاه تهران.
رستگار، یاسر؛ آقا بابایی، احسان و راسخی، زهرا (۱۳۹۸). بازنمایی مسائل اجتماعی در سینمای پس از انقلاب اسلامی ایران، پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، ۸ (۴)، ص ۷۴-53.
رستمی، میلاد (۱۴۰۰). مواد مخدر صنعتی (روان‌گردان‌ها) و پیامدهای منفی آن برای توسعه اجتماعی در ایران، پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا، مرکز تحقیقات کاربردی.
رفیعی، حسن (۱۳۸0). مشکل اجتماعی: دستور کار نظام رفاه اجتماعی، مجله رفاه اجتماعی، شماره 2، ص 33- 5.
رفیعی، حسن؛ قهفرخی، سعید و وامقی، مروئه (۱۳۸۸). مشکلات اجتماعی در اولویت ایران، مجله جامعه‌شناسی ایران، ۹ (۱ و ۲)، ص ۲۰۸- 184.
سادات حسینی، فاطمه؛ مسجدی، محمدرضا و صدر، زهرا (1400). فراتحلیل چهار دهه پژوهش در باب علل و انگیزه‌های استعمال دخانیات در ایران، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 16(61)، ص 1-27
سازمان پزشکی قانونی (1394). خلاصه سالنامه آماری کشور، سازمان پزشکی قانونی کشور، نهاد قضاییه.
سازمان پزشکی قانونی کشور (1400). آمار نزاع در کشور تا 1400، اطلاعات آماری،www.lmo.ir/
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1396). تحلیل وضعیت فرهنگی و سرمایه اجتماعی، مرکز پژوهش استانداری کشور
شورای اجتماعی کشور (1393). گزارش وضعیت اجتماعی کشور، مجموعه مقالات، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
شورای اجتماعی کشور (1397). تحلیل مسائل و آسیب‌های اجتماعی کشور (بخش رفتارهای فرازناشویی در ایران)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
صدیقیان بیدگلی، آمنه و لشگری، مجتبی (۱۳۹۶). بازشناسی و مرور نظام‌مند مسائل اجتماعی زندگی دانشجویی در ایران، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 23 (3)، ص ۱۳۸-۱۱۵.
عبداللهی، محمد (۱۳۸۳). طرح مسائل اجتماعی در ایران، تهران: آگه.
عشایری، طاها و جهان‌پرور، طاهره (1400). جامعه‌شناسی ابر چالش‌های ایرانی: اقتصاد پساانقلابی ایران، تهران: نشر ندای مردم.
عشایری، طاها و جهان‌پرور، طاهره (1400). خرده‌فرهنگ‌های چهل‌تکه ساز ایران: تمایل به کج‌روی و راه کج شهرت، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
عشایری، طاها و نامیان، فاطمه (۱۳۹۸). هشت پرسش جامعه‌شناختی جامعه ایرانی. تهران: نشر جامعه‌شناسان.
عشایری، طاها؛ جهان‌پرور، طاهره؛ سوری، مسلم و احمدی می‌لاسی، مرضیه (1400). کندوکاوی پیرامون مسائل اجتماعی ایران: تجربه گذار اجتماعی ناهمگون، تهران: نشر احسان.
عشایری، طاها؛ سادات سرکشیکیان، سمانه؛ مهتری آرانی، محمد و سعادتی، موسی (1400). مطالعه عوامل مؤثر بر تخلفات رانندگی در ایران، فصلنامه علمی راهور، سال 10، شماره 38، ص 234-193.
عشایری، طاها؛ شعاع اردبیلی، مجتبی؛ رقمی، فائزه و باقری، سمیرا (1400). کنکاشی جامعه‌شناختی در باب امنیت اجتماعی: ترجیحات امنیتی ایرانیان، تهران: نشر احسان.
فتحی، سروش و فدوی، جمیله (1391). تحلیلی بر آسیب‌های اجتماعی جوانان (1387-1378) و عوامل مؤثر بر آن، مجله جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دوره 3، شماره 8، ص 144-121.
فیض‌اللهی، علی و بخارایی، احمد (۱۳۹۶). برساخت و اولویت‌بندی مسائل اجتماعی در وبلاگ‌های تحصیل‌کرده‌های ایلام، مسائل اجتماعی ایران، ۹ (۲)، ص ۱۷۵- 159.
کریمی، علیرضا (۱۳۹۴). وضعیت مسائل و آسیب‌های اجتماعی، شورای اجتماعی کشور. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
گروه افکار سنجی (1399). گزارش نظرسنجی دیدگاه مردم در خصوص کرونا (مطالعه کشوری)، تهران: دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
لوزیک، دانیلین (۱۳98). نگرشی نو در تحلیل مسائل اجتماعی، ترجمه: سعید معیدفر، تهران: امیرکبیر.
محمود مولایی کرمانی، بتول؛ میرزایی، حسین و میرزایی، مجتبی (1398). شاخص‌های روش‌شناسی وبر در شناخت مسائل اجتماعی ایران، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 20، شماره 2، ص 113-100.
مرکز آمار ایران (۱۳۹۹). گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه.
مرکز آمار ایران (1400). ضریب جینی کل کشور، دهک وزنی، https://www.amar.org.ir/
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1399). وضعیت اقتصادی کشور؛ چالش‌ها و راهکارهای آن، تهران: معاونت اقتصادی مجلس.
مرکز ملی رصد اجتماعی کشور (1395). سنجش سرمایه اجتماعی در کشور، تهران: دفتر ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معیدفر، سعید و پروین، ستار (1388). فراتحلیل مطالعات انجام‌شده در حوزه مسائل اجتماعی ایران، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 4، ص 151-135.
موسوی، مهری سادات؛ طاهریان، سعید و ملکی، سمیه (۱۳۹۸). اولویت‌بندی مسائل اجتماعی ایران، دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی، اردبیل.
میرمحمدتبار، سید احمد و مظلوم خراسانی، محمد (1396). فراتحلیل تحقیقات انجام‌شده در حوزه مسائل اجتماعی (با تأکید بر سوءمصرف مواد مخدر)، مسائل اجتماعی ایران، سال 8، شماره 1، ص 165-145.
نیازی، محسن؛ بیات، بهرام؛ عباس‌زاده، محمد و عشایری، طاها (1397)، فراتحلیل بررسی عوامل مؤثر بر ترس از جرم در بین زنان، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 55، ص 125-99.
هاشمی، سیدضیاء و مردانی، سمیه (1400)، فراتحلیل آسیب‌های اجتماعی رایج در بین دانش آموزان، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 12، شماره 1، ص 101- 67.
یوسفی؛ علی و اکبری، حسین (1390).تأملی جامعه‌شناختی در تشخیص و تعیین اولویت مسائل اجتماعی ایران، مسائل اجتماعی ایران، سال 2 ، شماره 1.
Abdullahi, Mohammad (2004). Social Issues in Iran, Tehran: Agah.
Ashayeri, Taha and Jahanparvar, Tahereh (2021). Iranian Forty-Subculture Subcultures: Tendency to Tilt and Tilt the Way of Fame, Tehran: Sociologists Publishing.
Ashayeri, Taha and Jahanparvar, Tahereh (2021). Sociology of Iranian Challenges: Iran's Post-Revolutionary Economy, Tehran: Publication of the People's Voice.
Ashayeri, Taha and Namian, Fatemeh (2009). Eight sociological questions of Iranian society. Tehran: Sociologists Publishing.
Ashayeri, Taha; Jahanparvar, Tahereh; Suri, Muslim and Ahmadi Milasi, Marzieh (2021). Exploration on Iranian Social Issues: Heterogeneous Social Transition Experience, Tehran: Ehsan Publishing.
Ashayeri, Taha; Sadat Sarkeshikian, Samaneh; Mehtari Arani, Mohammad and Saadati, Musa (2021). Study of effective factors on driving violations in Iran, Rahvar Scientific Quarterly, Volume 10, Number 38, pp.193-234.
Ashayeri, Taha; Shoaa Ardabili, Mojtaba; Roghi, Faezeh and Bagheri, Samira (2021). Sociological Research on Social Security: Iranian Security Preferences, Tehran: Ehsan Publishing.
Bukharaei, Ahmad and Mohammadi Shakiba, Abbas (2015). Reflection of Social Issues in the French "Teacher" Chain with Emphasis on Delinquency, Journal of Communication Research, 22 (3).
Faizullah, Ali and Bukhara, Ahmad (2017). Construction and prioritization of social issues in the blogs of educated people in Ilam, Social Issues of Iran, 9 (2), pp. 159-175.
Fathi, Soroush and Fadavi, Jamileh (2011). An Analysis of the Social Injuries of Youth during the years 1999-2008 and the factors affecting it, Journal of Sociology of Youth Studies, Volume 3, Number 8, pp. 121-144.
Forensic Medicine Organization (2015). Summary of the statistical yearbook of the country, the forensic medicine organization of the country, the judiciary.
Forensic Medicine Organization of the country (2021). Conflict statistics in the country up to 2021, statistical information, www.lmo.ir/
Islamic Consultative Assembly Research Center (2020). The economic situation of the country; Challenges and its solutions, Tehran: Economic Deputy of the Parliament.
Islamiyan, Ayub; Takfali, Marzieh; Mousavi, Mirtaher and Arshi, Malih (2018). Systematic Review of the Second National Conference on Social Injuries in Iran, Social Welfare Quarterly, Volume 18, Number 68, pp. 87-135.
ISPA (2020). Attitudes of the Iranian people about the economic situation of the country, Tehran: Iranian Students' Opinion Polling Center, poll report
Jalili, Muhaddatha (2019). Corruption Measurement Indicators Report, Center for Presidential Strategic Studies, Presidential Research Center.
Karimi, Alireza (2015). Status of social issues and injuries, the Social Council. Tehran: Institute of Culture, Art and Communication.
Luzick, Danilin (2019). A New Approach in the Analysis of Social Issues, translated by Saeed Moayedfar, Tehran: Amirkabir.
Mahmoud Molaei Kermani, Batool; Mirzaei, Hossein and Mirzaei, Mojtaba (2019). Weber's Methodological Indicators in Recognizing Iranian Social Issues, Iranian Journal of Sociology, Volume 20, Number 2, pp. 100—113.
Management and Planning Organization (2017). Analysis of cultural status and social capital, Provincial Provincial Research Center.
Mir Mohammad Tabar, Seyed Ahmad and Mazlum Khorasani, Mohammad (2017). Meta-analysis of research conducted in the field of social issues (with emphasis on drug abuse), Social Issues of Iran, Volume 8, Number 1, pp. 145-165.
Moeidfar, Saeed and Parvin, Sattar (2009). Meta-analysis of studies conducted in the field of social issues in Iran, Journal of Applied Sociology, Winter, No. 4, pp. 135-151.
Mousavi, Mehri Sadat; Taherian, Saeed and Maleki, Somayeh (2009). Prioritization of Social Issues in Iran, 2nd National Conference on Social Injuries, Ardabil.
National Center for Social Monitoring (2016). Measuring social capital in the country, National Office of the Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Niazi, Mohsen; Bayat, Bahram; Abbaszadeh, Mohammad and Ashayeri, Taha (2015). A meta-analysis of the factors affecting fear of crime among women, Quarterly Journal of Social Security Studies, No. 55, pp. 99-125.
Rafiei, Hassan (2001). Social problem: The agenda of the social welfare system, Journal of Social Welfare, No. 2, pp. 5-33.
Rafiei, Hassan and Ghahfarkhi, Saeed and Wamqi, Marwa (2009). Social problems in the priority of Iran, Iranian Journal of Sociology, 9 (1 and 2), pp. 184-208.
Rastegar, Yaser and Agha Babaei, Ehsan and Rasekhi, Zahra (2009). Representation of Social Issues in Post-Islamic Iranian Cinema, Strategic Research on Iranian Social Issues, 8 (4), pp. 53-74.
Robington, Earl and Weinberg, Martin (2019). Seven Theoretical Approaches in the Study of Social Problems in Iran, translated by Sediq Sarvestani, Tehran: University of Tehran Press.
Rostami, Milad (2021). Industrial narcotics (psychotropic substances) and their negative consequences for social development in Iran, NAJA Anti-Narcotics Police, Applied Research Center.
Sadat Hosseini, Fatemeh; Masjidi, Mohammad Reza and Sadr, Zahra (2020). Meta-analysis of four decades of research on the causes and motivations of smoking in Iran.
Sedighiyan Bidgoli, Ameneh and Lashgari, Mojtaba (2017). Recognition and systematic review of social issues of student life in Iran, Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 23 (3), pp. 115-138.
Social Council (2014). Country Social Report, Collection of Articles, Tehran: Research Institute for Cultural and Social Studies, Ministry of Science, Research and Technology.
Social Council (2018). Analysis of social problems and harms in the country (Extramarital Behaviors Department in Iran), Tehran: Research Institute of Culture, Arts and Communications.
Statistics Center of Iran (2020). Iran Social and Cultural Situation Report, Tehran: Program and Budget Organization.
Statistics Center of Iran (2021). Gini coefficient of the whole country, weight decile, https://www.amar.org.ir/
Thought Testing Group (2020). Public Opinion Survey Report on Corona (National Study), Tehran: Office of National Plans, Institute of Culture, Arts and Communications.
Values and Attitudes of Iranians (2016). Values and Attitudes of Iranians, Country Report, Tehran: Institute of Culture, Art and Communication, Office of National Designs
Hashemi, Seyed Zia and Mardani, Somayeh (2021). Meta-analysis of common social harms among students, A Study of Social Issues in Iran, Volume 12, Number 1, pp. 67- 101.
Yousefi; Ali and Akbari, Hossein (2011). A sociological reflection on identifying and prioritizing Iran's social issues, Iran's social issues, Volume 2, Number 1.
)