نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه آموزشی تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، ایران

2 کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد

3 دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد

10.22034/jsi.2022.545118.1514

چکیده

در سال‌های اخیر پرداختن به بدن و چگونگی مدیریت آن در جامعه مصرفی مدرن به یکی از موضوعات اساسی مطالعات اجتماعی-فرهنگی تبدیل شده است. هدف پژوهش حاضر سنجش میزان مدیریت بدن و عوامل اجتماعی مرتبط با آن در بین جوانان شهر یزد بوده است. جمعیت آماری پیمایش، جوانان 35-18 سالۀ شهر یزد بودند که ۳۸۴ نفر از آن‌ها با روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. یافته‌های تحقیق نشان داد که میانگین نمرات مدیریت بدن پاسخگویان (56/2) در سطح کمتر از متوسط است و رابطه مثبت و معناداری بین مدیریت بدن و پذیرش اجتماعی بدن، سرمایه جنسی، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، جنسیت و رابطه منفی و معناداری بین مدیریت بدن و تصور از بدن وجود دارد. تحلیل رگرسیون نیز نشانگر آن است که متغیرهای مستقل 1/36 درصد از مدیریت بدن را تبیین نموده و بیشترین تأثیر مربوط به متغیر پذیرش اجتماعی بدن ‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابراهیمی، قربانعلی و بهنوئی‌گونه، عباس (1389)، «سرمایه فرهنگی، مدیریت ظاهر و جوانان (مطالعه موردی: دختران و پسران شهر بابلسر)»، زن در توسعه و سیاست، دوره 8، شماره 30: 176-153.
احمدنیا، شیرین (1384)، «جامعه‌شناسی بدن و بدن زنان»، فصل زنان، شماره 5: 6-1.
ادیبی سده، مهدی و جلالی اکردی، سید هادی (1392)، «مدیریت بدن و هویت اجتماعی (مورد مطالعه: جوانان دختر و پسر شهر ساری)»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال 3، شماره 9: 9-22.
ادیبی سده، مهدی، علیزاد، مهستی و کوهی، کمال (1390)، «تبیین جامعه‌شناختی مدیریت بدن در میان زنان»، مطالعات روانشناختی زنان، سال 9، شماره 3: 84-59.
آزادارمکی، تقی و چاوشیان، حسن (1381)، «بدن به‌مثابه رسانه هویت»، جامعه‌شناسی ایران، دوره 4، شماره 4: 75-57.
بابایی‌فرد، اسداله؛ یوسفی‌فر، طاهره و امجدی، زهرا (1399)، «عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش زنان به مدیریت بدن در شهر قم» فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 13، شماره 4: 145-119.
جعفری، فاطمه (1395)، "بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط با مدیریت بدن مورد مطالعه زنان 45-15 ساله ساکن شهر نورآباد ممسنی"، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه یاسوج، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
حکیم، کاترین (1391)، سرمایه جنسی و نقش آن در مناسبات قدرت جامعه، ترجمه ژیلا سرابی، نشر اینترنتی www.Ketabnak.com، 1/10/1399.
حیدری‌چروده، مجید و کرمانی، مهدی (1390). «بررسی رابطه‌ی باورهای زیباشناختی با تصویر ذهنی از بدن و نحوه‌ی مدیریت ظاهر در بین جوانان شهر مشهد»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، سال 4، شماره 4: 117-56.
دامود، مهسا (1394)، «رابطه سرمایه جنسی و مدیریت بدن زنان در شهر کرمانشاه»، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
دورخ، روناک و نوری، حامد (1399)، تبیین مدل جامعه‌شناختی مدیریت بدن زنان براساس سرمایۀ فرهنگی و رسانه با میانجی‌گری مقایسۀ اجتماعی (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)، زن در فرهنگ و هنر، 12 (1): 71-90.
ذکایی، محمدسعید (1386)، فرهنگ مطالعات جوانان، تهران: انتشارات آگاه
رستمی، نیر و راد، فیروز (1398)، «تبیین جامعه‌شناختی مدیریت بدن در بین بانوان ورزشکار»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، دوره 12، شماره 1: 63-94.
ریتزر، جورج (1395). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
زاهدی نژاد، مهسا (1389)، «بررسی جامعه‌شناسی عوامل مؤثر بر مدیریت بدن بین دانشجویان دختر دانشگاه باهنر و دانشجویان دختر علوم پزشکی»، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه باهنر کرمان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
ساروخانی، باقر (1370)، دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سفیری، خدیجه؛ میرزایی، سید محمد و آزادی ‌ایگدر، حکیمه (1392)، «بررسی جامعه‌شناختی مقایسه بدن بین زنان و مردان»، فصلنامه زن و جامعه، سال 4، شماره 3: 62-47.
صادقی فسائی، سهیلا؛ فاضل، رضا و رضایی، حسین (1396)، «مطالعه جامعه‌شناختی رابطه مدیریت بدن و ارزش سرمایه جنسی در بین زنان (مورد مطالعه: زنان متولد دهه 60 شهر همدان)»، مطالعات روانشناختی - اجتماعی زنان، سال 15، شماره 3: 144-101.
ضیاء‌پور، آرش و باقریان‌جلودار، مصطفی (1392)، عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن در میان جوانان گیلان غرب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه مازندران، مازندران.
عبدالحسینی، اشرف و حقیقتیان، منصور (1396)، «عوامل اجتماعی مؤثر بر مدیریت بدن در بین نوجوانان و جوانان دختر و پسر شهر اصفهان»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 17، شماره 67: 271-233.
فاتحی، ابوالقاسم و اخلاصی، ابراهیم (1389)، «گفتمان جامعه‌شناسی بدن و نقد آن بر مبنای نظریه حیات معقول و جهان‌بینی اسلامی»، معرفت فلسفی، سال 1، شماره 2: 82-57.
قادرزاده، امید و پیری، کامیار (1393)، «مطالعۀ پدیدارشناختی اقدام به خودکشی در شهر آبدانان ایلام»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 15، شماره 1: 29-3.
قبادی، حشمت؛ کلدی، علیرضا و مهدوی، سید محمدصادق (1395)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به جراحی زیبایی و مدیریت بدن در بین زنان شهر ایلام»، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، سال 25، شماره 3: 56-44.
قبادی، حشمت؛ کلدی، علیرضا و مهدوی، سید محمدصادق (1397)، «تبیین جامعه‌شناسی مدیریت بدن و ارتباط آن با عوامل اجتماعی و فرهنگی»، فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده، 45: 95-75.
کوهی، کمال (1390)، «تبیین جامعه‌شناختی مدیریت بدن در میان زنان شهر تبریز»، (پایان‌نامه دکتری)، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
مفاخری، عبدالله؛ اشرفی‌فرد، سمیه و خرمی، محمد (1400)، «مدل ساختاری رابطه بین نگرانی از تصویر بدن و باورهای وسواسی با مدیریت بدن در افراد متقاضی جراحی زیبایی»، فصلنامه روانشناسی سلامت، دوره 10، شماره 38: 140-121.
نایبی، هوشنگ و محمدی‌تلور، ستار (1392)، «تأثیر سبک زندگی بر هویت اجتماعی (مطالعه تجربی جوانان شهر سنندج)»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 14، شماره 4: 152-131.
نوروزی، علی؛ ملکی، امیر؛ پارسا مهر، مهربان و قاسمی، حمید (1396)، «بررسی تأثیر تصویر بدن و مدیریت بدن بر مشارکت ورزشی زنان استان ایلام»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 29، شماره 4: 99-122.
Freire, G. L. M., da Silva Paulo, J. R., da Silva, A. A., Batista, R. P. R., Alves, J. F. N., & do Nascimento Junior, J. R. A. (2020), “Body dissatisfaction, addiction to exercise and risk behaviour for eating disorders among exercise practitioners”, Journal of Eating Disorders, 8(1), 1-9.
Gimlin, D. (2006), “The absent body project: Cosmetic surgery as a response to bodily dys-appearance”. Sociology, 40(4): 699-716.
Grogan, S. (2006), “Body Image and Health Contemporery Perspective”, Journal of Health Psychology, 11(4): 523-530.
Jennifer, B; Aylin, K. Derek, L. and Athena, P. (2017), “Asian American Womens Body Image Experiences.” Aqualitativ Intersectionality Study, 4: 479-496.
Jun, D., Park, S., Park, S. (2017), Effects of BMI, fitting size, self-esteem, and depression on the body management. Fashion & Textile Research Journal, 19(6): 795-803.
Shilling, C. (1993), Body and Social Theory, London: Sage Publication.
Silva, A. F. D., Moraes, M. S., Martins, P. C., Pereira, E. V., Farias, J. M. D., & Silva, D. A. S. (2020), “Prevalence of body image dissatisfaction and association with teasing behaviors and body weight control in adolescents”, Motriz: Revista de Educação Física, 26(1): 1-11.
Swami, V., Campana, A., Ferreira, L., Barrett, S., Harris, A. and Tavares, M. (2010), “Acceptance of Cosmetic Surger: Personality and Individual Difference Predictors”, Body Image, 6(1): 7-13.