نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور
10.22034/jsi.2022.532039.1444
چکیده
با توجه به این که تحقیق درباره تأثیر دین‌داری بر خودکشی در ایران بیشتر در سطح پیمایش و با حجم نمونه اندک در بین گروه‌های خاص بوده و کمتر در سطح استانی انجام‌یافته است؛ این مقاله سعی دارد تا رابطه بین میزان دین‌داری و خودکشی را در سطح استانی مورد واکاوی قرار دهد. روش پژوهش در این تحقیق، روش تطبیقی درون کشوری است. نتایج تحقیق نشان داد که در سال 1379 تنها رابطه معنادار، رابطه بین انجام اعمال دینی فردی و میزان خودکشی است. تحقیق نشان داد که می‌توانیم ادعا کنیم که دین مستقیماً بر خودکشی تأثیر ندارد؛ بلکه تأثیر آن از طریق ایجاد ارزش‌های اخلاقی درباره نا همنوایی‌های اجتماعی و دینی بر خودکشی است. تحلیل سال‌های 1394، 1395 و 1396 نشان داد که مهم‌ترین عامل تأثیرگذار از بین مؤلفه‌های دین‌داری، دین‌داری فردی به‌خصوص میزان روزه گرفتن است که تأثیر کاهنده و معنادار بر خودکشی دارد.
کلیدواژه‌ها
آقابابایی، حسین (1384)، گفتمان فقهی و جرم‌انگاری در حوزه جرائم علیه امنیت ملت و دولت، مجله فقه و حقوق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سال دوم، شماره 5، صص 11-42.
احمدی، اعظم؛ مروی، مهدی؛ الماسی، افشین؛ رضایی، نادر؛ دانیاری، غلامرضا؛ پردلی، سیامک (1389)، «بررسی روند خودکشی و اقدام به خودکشی در استان کرمانشاه طی سال‌های 1385 تا 1387»، مجموعه مقالات همایش ملی خودکشی، تهران: جامعه‌شناسان، صص 507 497.
احمدی، یعقوب؛ ربانی، رسول، نمکی، آزاد (1391)، شاخص‌های توسعه انسانی و فرهنگ سیاسی دموکراتیک (تحلیل ثانویه داده‌های پیمایش ارزش‌های جهانی برای استان‌های ایران)، مطالعات اجتماعی ایران، سال ششم، شماره ۱ (پیاپی ۱۷)، صص 1-31.
احمدی، یعقوب؛ نمکی، آزاد (1392)، فرهنگ سیاسی دموکراتیک در میان نسل‌های ایرانی (تحلیل ثانویه داده‌های پیمایش ارزش‌های جهانی برای ایران، اقوام و استان‌های آن)، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره دوم، شماره 3، صص 131-154.
اکبری، زردخانه؛ سعید، جعفری سالار؛ دولتشاهی، بهروز؛ ممقانیه، مریم (1388)، «رابطه خودکشی با ویژگی‌های شخصیتی و رویدادهای زندگی»، مجله علوم رفتاری، دوره 3، شماره 2، صص 151-157
برخوردار نسرین، جهانگیری، کتایون؛ برخوردار، ناهید (1388)، «بررسی روند بروز خودکشی و عوامل مؤثر بر آن در مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه (طی سال‌های 1379-1385)»، نشریه: مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران: دوره 27، شماره 2، صص 219-225.
برنا، محمدرضا و کریم سواری (1386)،» ارتباط ساده و چندگانۀ نگرش‌های مذهبی، سلامت روانی، رضایت از زندگی و عزت‌نفس با احساس شادکامی در بین دانشجویان«، یافته‌های نو در روانشناسی، ش.76-86: (3)1.
جان بزرگی مسعود (1386). جهت‌گیری مذهبی و سلامت روان. پژوهش در پزشکی، دوره 3۷، شماره 4، صص 345-350.
جمشید زاده، فرخ لقا؛ رفیعی، حسن؛ یاسمی، محمدتقی؛ رحیمی، سید علی سینا؛ اعظم، کمال (1383)؛ «روند خودکشی و اقدام به خودکشی در استان ایلام 1373 تا 1380»، رفاه اجتماعی، شماره 12، صص 325-346.
جمشیدی‌ها، غلامرضا؛ قلی پور، سیاوش؛ (1389)، «مدرنیته و خودکشی زنان و دختران لک»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره اول، شماره 1، صص 79-106.
حزباییان، خدیجه (1396)، «بررسی اثربخشی نماز بر تنظیم شناختی هیجان و تحمل پریشانی هیجانی و ساختار هیجانی مغز»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی اسلامی (گرایش: مثبت‌گرا)، دانشگاه پیام نور، مرکز اهواز، استاد راهنما: مریم شاهنده، استاد مشاور: کریم سواری.
خانزادی، آزاد؛ مرادی، سارا؛ حیدریان، مریم (1395)؛ «بررسی تأثیر نا اطمینانی اقتصادی بر میزان خودکشی در ایران در چارچوب یک رویکرد اقتصادی- اجتماعی»، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دوره 5، شماره 2، صص 41-71.
دل آذر، ربابه؛ فرهی، حسن (1388)، اندیشه پردازی خودکشی و عمل به مناسک دینی در بیماران مبتلا به افسردگی، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، دوره 9، شماره 3، صص 4-234
دلیری، سلمان، بازیار جعفر، سایه میری کورش، دل پیشه علی، سایه میری فاطمه (1395)، «میزان بروز خودکشی در ایران طی سال‌های ۱۳۹۳-۱۳۸۰ یک مطالعه مرور سیستماتیک و فراتحلیل»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد. ۱۳۹۵: ۲۴ (۹): ۷۵۷-۷۶۸
رحیمی آباد پریسا (1378)، «استفاده از یک مدل تجربی برای بررسی کمبودها در فرایند بازخوانی از حافظه شخصی در اقدام کنندگان به خودکشی»، پایان‌نامه پزشکی عمومی، تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران.
رضائیان، محسن (1391)، «مقایسه آمار وزارت بهداشت با آمار مرکز آمار ایران پیرامون موارد خودکشی ثبت‌شده در ایران»، تحقیقات نظام سلامت، دوره 8، شماره 7، صص 1190-1196.
رضایی، شهلا (1397)، قانون مجازات اسلامی بر اساس قانون مصوب 1392/2/1، تهران: انتشارات قانون یار.
زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ شفیعی نژاد، مجتبی؛ مداحی، جواد؛ (1396)، «اقدام به خودکشی بین زنان آبدانان: انگیزه‌ها و شرایط»، زن در توسعه و سیاست، پاییز 1396، دوره پانزدهم، شماره 3، صص 427-446
سالاری لک، شاکر؛ انتظارمهدی، رسول، افشانی نقده، محمدتقی، عباسی، هدایت (1385)، «بررسی میزان و عوامل مؤثر بر رخداد خودکشی طی یک سال در استان آذربایجان غربی»، مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، سال هفدهم، شماره دوم، صص 100 -93.
سخاوتی، اقبال؛ رحیمیان بوگر، مجتبی؛ عباس نیا، پویا؛ نمازی، عمران (1395)، «تبیین شیوع موارد خودکشی و اقدام به خودکشی برحسب تعیین‌کننده‌های اجتماعی اقتصادی سلامت در شهرستان لارستان طی سال‌های 1390-1394 ایران»، کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم، شیراز، پژوهش شرکت ایده بازار صنعت سبز.
سدیدپور، سمانه سادات؛ سدیدپور، سعیده سادات (1392)، «بررسی رابطه ابعاد توسعۀافتگی با مرگ (خودکشی - دیگرکشی): مطالعه تطبیقی در سطح کلان»، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دوره 2، شماره 2، پاییز و زمستان 1392، صفحه 71-96.
سرگلزایی محمدرضا، بهدانی فاطمه، وثوق ایرج، قربانی اسمعیل (1381)، مطالعه همبستگی فعالیت‌های مذهبی با اضطراب، افسردگی و سؤمصرف مواد در دانشجویان دانشگاه سبزوار، فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره 13 و 14، صص 24-30.
سلیم پور، حامد (1395)، «مطالعه جامعه‌شناختی خودکشی در شهرستان سردشت»، دومین کنفرانس بین‌المللی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد، تهران، موسسه آموزش عالی صالحان، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
شاه‌حسینی معصومه (1393)، «سطح‌بندی توسعه استان‌های کشور، با استفاده از شاخص‌های رفاه اجتماعی بین سال‌های 1375 تا 1390»، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی، پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای استاد راهنما دکتر مریم شریفیان ثانی و استاد مشاور دکتر محمد شیخی.
صالح‌آبادی، ابراهیم (1396)، منطق جامعه شناسان سیاسی ایران، تهران انتشارات کویر.
طالبان محمدرضا (1399)، دین‌داری و پتانسیل اعتراض سیاسی، مسائل اجتماعی ایران، دوره 11، شماره 1، صص 143-176.
غباری بناب باقر (1374)، باورهای مذهبی و اثرات آن‌ها در بهداشت روان، اندیشه و رفتار، شماره 4، صص 48-54.
فدائیان, علی و یدالله خرم‌آبادی، ۱۳۹۳، مطالعه رابطه دین‌داری با تمایل به افکار خودکشی در شهرستان ایلام، کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، قم، مرکز راهبری مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر، https://www.civilica.com/Paper-ICCRT01-ICCRT01_0378.html
فیض‌اللهی، علی (1389)، «فراتحلیل مطالعات خودکشی در استان ایلام»، مجموعه مقالات همایش ملی خودکشی، تهران: جامعه‌شناسان.
قلعه‌ایها، علی؛ بهروزی فرد، فاطمه (1385)، «بررسی اپیدمیولوژیک اقدام کنندگان به خودکشی بستری در بیمارستان سینا همدان از سال 1380 تا 1381»، مجله پزشکی بالینی ابن‌سینا (مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان)، دوره 13، شماره 4 (مسلسل 42): صص 58-63.
لیتل، دانیل (1373)، تبیین در علوم اجتماعی، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: انتشارات صراط.
محسنی، منوچهر (1372)، بررسی علل و عوامل مؤثر بر افزایش نرخ خودکشی در استان ایلام، استانداری ایلام، دانشگاه تهران
محمدپور، احمد (1383)، «خودکشی پدیدهای اجتماعی و چندبعدی، در: خودکشی»، مقالات اولین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی در ایران، جلد چهارم، تهران: نشر آگه.
معماری اشرف‌الملوک؛ رمیم، طیّب؛ امیر مرادی، فرشته؛ خسروی، خدیجه؛ گودرزی زهرا (1385)، «علل اقدام به خودکشی در زنان متأهل»، حیات، دوره 12، شماره 1، صص ۴۷-۵۳
مکیان سید نظام‌الدین، لطفی، عزت‌الله (1394)، علل اقتصادی خودکشی مطالعه موردی اقتصاد ایران.
موحدی، یزدان؛ موحدی، معصومه؛ هاشمی، تورج؛ ماشینچی عباسی، نعیمه؛ بازگیر، زهره (1392) پیش‌بینی گرایش به خودکشی دانشجویان بر پایه دین‌داری، حمایت اجتماعی، جو خانوادگی و افسردگی، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال سوم شماره ۱ (پیاپی ۶)، صص 83-103.
مهدی یار، منصوره؛ نجاتی، سیده فرشته، گودرزی، محمدعلی (1395)، پیش‌بینی تاب‌آوری در برابر خودکشی بر اساس نابسامانی هیجان و سبک‌های فرزند پروری، آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، دوره 2، شماره 1، صص: ۱۵-۲۵
مهران، ناهید، بوالهری، جعفر؛ اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر؛ میری، محمدرضا (1383)، «ویژگی‌های روانی اجتماعی اقدام کنندگان به خودکشی در مقایسه با افراد عادی در بیرجند»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دوره 11، شمار، 3، صص 22-29
میوه یان میلاد (1396)، «بررسی عوامل خودکشی و اقدام به خودکشی در استان کرمانشاه»، قانون یار، دوره 3، شماره 3: صص 99 – 117
نصر الهی، زهرا؛ لطفی، عزت‌الله؛ هنردوست، عطیه (1392)، «عوامل اقتصادی- اجتماعی مؤثر بر اقدام به خودکشی در زنان شهرنشین کشور طی سال‌های 1386- 1388»، تهران، زن در توسعه و سیاست، دوره 11، شماره سوم، صص 377-392
نعمتی سوگلی تپه، فاطمه (1396)، پیش‌بینی افکار خودکشی دانشجویان بر اساس افسردگی، اختلال شخصیت مرزی، دین‌داری، حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله‌ای، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، سال دوازدهم، شماره 45، 255-280.
نوریس، پیپا؛ اینگلهارت، رونالد (1387)، مقدس و عرفی: دین و سیاست در جهان: کندوکاوی در جوامع مذهبی و غیرمذهبی جهان، ترجمه مریم متر، تهران: انتشارات کویر.
نیسی، عبدالکاظم (1389)، «شاخص توسعه انسانی در استان‌های ایران»، علوم بهداشتی، سال1، شماره1، بهار.
یاسمی محمدتقی؛ صباحی، عبدالرضا؛ میرهاشمی مجتبی، سیفی، شراره، آذرکیوان، پرینوش؛ طاهری، محمدحسین (1381)، «همه‌گیرشناسی خودکشی از طریق پزشکی قانونی در استان کرمان»، مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، دوره ۷، شماره 4، صص ۴-۱۲.
Aliasghar A Kiadaliri, Soheil Sadat, Shahnavazi, Mirhashemi S, Motamedi MH, Mirhashemi AH, Taghipour H, Danial Z (2016), Suicide in Iran. Lancet; pp. 387:29.
Aliverdinia Akbar (2009), Women’s Fatalistic Suicide in Iran: A Partial Test of Durkheim in an Islamic Republic, Violence against Women, Volume 15 Number 3, pp. 307-320
Allport, Gordon(1950), The Individual and His Religion: A Psychological Interpretation. Oxford, England: Macmillan.
Boudon, Raymon. Bourricaud, Francois (1989), A Critical Dictionary of Sociology، English translation.The University of Chicago Routledge.
Gearing, Robin E., Lizardi, Dana (2009), “Religion and suicide”,Journal of Religion and Health”, Volume 48, Number 3,pp.332-341.
Gearing, Robin E., Lizardi, Dana(2009), Religion and Suicide: New Findings”, Journal of Religion and Health, 57(1): pp. 2478–2499.
Hood, Ralph W., Hill,.Peter C. Spilka, Bernard (2009), The Psychology of Religion, Fourth Edition: An Empirical Approach, New York: The Guilford Press.
Inglehart, Ronald and Christian Welzel. (2005), Modernization, Cultural Change and Democracy: The Human Development Sequence. New York: Cambridge University Press.
Inglehart, Ronald. (1977), The Silent Revolution. Princeton: Princeton University Press.
Inglehart, Ronald. (1990), Culture Shift in Advanced Industrial Societies. Princeton: Princeton University Press.
Inglehart, Ronald. (1997), Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic and Political Change in43 Societies. Princeton: Princeton University Press.
Kazemi-Galougahi, Mohammad Hassan, Mansouri, Asieh, Akbarpour, Samaneh Bakhtiyari, Mahmood, Sartipi, Majid, Moradzadeh, Rahmatollah (2018), Income-related inequality in completed suicide across the provinces of Iran, Epidemiology and Health. Volume: 40, Article ID: e2018012, pp. 1-7.
Khazaeia, Salman, Armanmehr, Vajihe, Nematollahi, Shahrzad, Rezaeiand, Shahab, Khazaeia, Somayeh (2017), Suicide rate in relation to the Human Development Index and other health related factors: A global ecological study from 91 countries, Journal of Epidemiology and Global Health, Volume 7, Issue 2, June 2017, pp. 131-134.
Kiadaliri, Aliasghar A, Saadat Soheil, Shahnavazi, Hossein, Haghparast-Bidgoli, Hassan (2014), overall, gender and social inequalities in suicide, mortality in Iran, 2006–2010: a time trend province-level study. BMJ.
Kiyani. Roghayeh, Mohammadi. Akbar, Pourahmad.Elnaz. (2011), Investigating the effect of prayer in increasing the mental health of college student. social and behavioral scienccos.30, pp. 1875-1877.
Lester, David (2006), Suicide and Islam, International Academy for Suicide Research, VO 10, NUMBER 1: 77-97.
Neelman J, Halpern D, Leon D, Lewis G. (1997), Tolerance of suicide, religion and suicide rates: an ecological and individual study in western countries. Psychol Med 1997; 27(5): pp. 165-71.
Neelman J, Lewis G. (1999), Suicide, religion, and socioeconomic conditions.An ecological study in 26 countries, J Epidemiol Community Health; 53: pp. 204–210
Norris, Pippa, and Ronald Inglehart. (2004), Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide. Cambridge: Cambridge University Press
Rahnama.M& Bawtree.V (1997), the Post-Development Reader, Zed Books
Rezaeian, M (2009), Epidemiology of Suicide. Arak: Nevisandeh Publications; pp. 17-30.
Rezaeian, M (2010), Suicide among young Middle Eastern Muslim females: The perspective of an Iranian epidemiologist. Crisis: N31: pp. 36-42
Stack, S (1987), Celebrities and suicide: A taxonomy and analysis, 1948–1983. American sociological review, pp. 401–412
Wasserman, I, M, (1984), Imitation and suicide: A reexamination of the Werther effect. American sociological review, Pp: 427–436
)