نوع مقاله : علمی
نویسنده
عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی
چکیده
این مقاله بهدنبال تدوین بنیانهای معرفتشناختی آرمان «متخصص مسلمان» است. این آرمان در ایران در یک فرایند تاریخیِ درازمدت بهویژه بعد از انقلاب اسلامی بهعنوان آرمان آموزش عالی تکوین یافته و پاسخی است به شکاف بین نظام قدمایی حوزه علمیه و نظام جدید دانشگاه. اما پیگیری این آرمان بیشتر از طریق تصمیمهای دولتی و اداری و ابلاغ دستورعملهای اجرایی و تأکید بر «نهادسازی، ایجاد سازمان و معاونت، تشکیل شورا، تولید سند، تهیه آیین‌نامه و برگزاری برنامههای مذهبی» بروز یافته است. این مقاله که با استفاده از روش مطالعه کتابخانهای به تحلیل نظریه دانش و ارزش ماکس وبر پرداخته، مدعی است با درنظرگرفتن تفکیک وبریِ «ربط ارزشی» از «حکم ارزشی» بهعنوان اصل بنیادین آرمان متخصص مسلمان، حضور ارزشهای دینی در فعالیتهای علمی و غیرعلمی متخصص مسلمان بلامانع و مشروع است.
کلیدواژه‌ها
آرون، ریمون (1378)، جامعهشناسی معاصر آل‍م‍ان، ترجمه م‍رت‍ض‍ی ث‍اق‍ب‌ف‍ر، تهران: موسسه فرهنگی ت‍ب‍ی‍ان.
--------- (1386)، م‍راح‍ل اس‍اس‍ی سیر اندیشه در جامعهشناسی، ترجمه ب‍اق‍ر پ‍ره‍ام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
--------- (1393)، جامعهشناسی تمدن مدرن، ترجمه پیروز ایزدی، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
اباذری، یوسف (1387)، خرد جامعهشناسی، تهران: طرح نو.
اخوان کاظمی، بهرام (1382)، راهکارهایی برای اسلامی شدن دانشگاهها با تأکید بر تقویت علوم انسانی و جنبش تولید علم، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال هفتم، ش 18 و 19.
بیتهام، دیوید (1392)، ماکس وبر و نظریه سیاست مدرن،ترجمه هادی نوری، تهران: ققنوس.
حاضری، علیمحمد (1377)، مدارس غیرانتفاعی و تحرک اجتماعی،تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
------------ (1397)، دانشگاه اسلامی در افق آراء امام خمینی،میزگردی با حضور علیمحمد حاضری و علیرضا شجاعیزند، مجله حضور، شماره 104.
خمینی، روح‌الله (1385)، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(س): (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها) تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
جعفریان، رسول (1397)، چند نکته درباره کتابهای درسی دوره قاجار، فصلنامه دارالفنون، سال اول، شماره 1 و 2، وزارت آموزش و پرروش، سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزش.
داوری اردکانی، رضا (1390)، درباره تعلیم و تربیت در ایران، تهران: انتشارات سخن.
دورکم، امیل (1381)، جامعهشناسی تربیتی: تاریخ فرهنگ و تربیت در اروپا (با گفتار مترجم درباره سیر فرهنگ و تربیت در ایران)، ترجمه محمد مشایخی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
دهباشی، حسین (1393)، حکمت و سیاست: خاطرات دکتر سید حسین نصر (مجموعه تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر)، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی.
رضایی، محمد و همکاران (1396)، چهار روز از حیات دانشگاه پس از انقلاب؛ 30 فروردین تا 2 اردیبهشت 1359، تحقیقات فرهنگی ایران، سال دهم، شماره 1 .
روحبخش، رحیم (1388)، امام خمینی و دانشگاه اسلامی در دوره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی (پیشینه تاریخی، علل و نتایج)، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال ششم، ش 15.
روزیدس، دانیل (1381)، میراث ماکس وبر: سیاستی غیرمتافیزیکی در شرایط اخلاقی رشد اقتصادی، ترجمه احمد تدین و شهین احمدی، تهران: نشر هرمس.
روورت، مایکل (1389)، «ماکس وبر و روششناسی علوم اجتماعی»، در: فلسفه علوم اجتماعی،ترجمه محمد شجاعیان، تهران: پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
زنگنهآبادی، احمد (1397)، نخستین ایده تأسیس دانشگاه اسلامی در ایران، فصلنامه تاریخپژوهشی، سال بیستم، ش 72.
فاضلی، نعمت الله (1396)، علوم انسانی و اجتماعی در ایران: چالشها، تحولات و راهبردها، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ف‍راس‍ت‍خ‍واه، م‍ق‍ص‍ود (1389)، دانشگاه و آموزش عالی: منظرهای جهانی و مسئله‌های ایرانی، تهران: نی.
فرهادپور، مراد (1378)، عقل افسرده. تأملاتی در باب تفکر مدرن، تهران: طرح نو.
فروند، ژولین (1383)، جامعهشناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیکگهر، تهران: توتیا.
فوگن، هانس نوربرت (1385)، ماکس وبر، ترجمه محمود رامبد، تهران: هرمس.
قویدل معروفی، حسین و پورنجمی، مجید (1385)، تاریخ جنبش دانشجویی ایران (جلد اول: دفتر تحکیم وحدت 1358-1380)،قم: نجم‌الهدی.
طباطبایی، جواد (1384)، دو نظام تولید علم در ایران، سخنرانی در انجمن جامعه شناسی ایران، منتشر شده در مجله اینترنتی فصل نو، شنبه 29 بهمن 1384.
کانت، ایمانوئل (1362)، سنجش خرد ناب، ترجمه میرشمسالدین ادیب سلطانی، تهران: نشر امیرکبیر.
کرم پور، حمید (۱۳۸۱)، جامعه تعلیمات اسلامی؛ پیش زمینه تاسیس دانشگاه اسلامی، مجله دانشگاه اسلامی، سال ششم، شماره پانزدهم.
--------- (1395)، نقد قوه عملی، ترجمه انشاءالله رحمتی، نشر سوفیا.
گیدنز، آنتونی (1386)، سیاست و جامعهشناسی در اندیشه ماکس وبر، ترجمه مجید محمدی، تهران: قطره.
گین، نیکلاس (1389)، ماکس وبر و نظریه پستمدرن، جدال عقل و افسون، ترجمه محمود مقدس، تهران: روزنه.
معاونت طرح و برنامه و امور مجلس نهاد رهبری (1387).
مجموعه قوانین و مقررات نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، قم: دفتر نشر معارف.
مقیسه، حسین (1384)، موانع اسلامیشدن دانشگاهها، فصلنامه دانشگاه اسلامی، ش 27.
میرباقری، سید محمدمهدی (1371)، رابطه تعاریف فلسفی، توصیفات علمی و سرپرستی دینی، قم: فرهنگستان علوم اسلامی.
------------------ (1387)، جهتداری علوم از نظر معرفتشناسی، قم: پژوهگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مناشری، دیوید (1396)، نظام آموزشی و ساختن ایران مدرن، ترجمه محمدحسین بادامچی و عرفان مصلح، انتشارات حکمت سینا.
موحدابطحی، سید محمدتقی (1391)، دو راهکار تولید علم دینی بر مبنای آراء دکتر سروش، جستارهای فلسفه دین، شماره 4.
نوایی، علی اکبر (1382) پروژه اسلامیشدن دانشگاهها و راهکارهای آن، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال هفتم، ش 18 و 19
وبر، ماکس (1384)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و همکاران، تهران: نشر سمت.
------- (1385)، روششناسی علوم اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
------- (1387)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس.
هاشم زهی، نوروز و بهروز میرزا (1392)، تحلیل مقایسهای ارزشیابی دانشگاهیان ایران از برنامههای اسلامی دانشگاه، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان، سال یکم، شماره دوم.
هاشمزهی، نوروز و عباس خلجی (1388)، بررسی تطبیقی رویکردهای مبدعان اسلامیسازی دانشگاه در ایران، فصلنامه معرفت در دانشگاه اسلامی، سال سیزدهم، شماره 3.
هکمن، سوزان (1393)، وبر: گونه ایدهآل و نظریه اجتماعی معاصر، ترجمه علی پیمان زارعی و مهدی رحمانی، تهران: رخداد نو.
هیوز، هنری استورات (1386)، آگاهی و جامعه، ترجمه عزتالله فولادوند، تهران: انتشارت علمی و فرهنگی.
Bruun, Hans Henrik. (2007), Science, Values and Politics in Max Weber’s Methodology University of Copenhagen. Farnham: Ashgate Publishing Company.
Burawoy, Michael. (2010), »From Max Weber to Public Sociology« in: Transnationale Vergesellschaftungen Verhandlungen des 35. Kongresses der Deutschen Gesellschaft für Soziologie in Frankfurt am Main 2010. Herausgegeben von Hans-Georg Soeffner und Kathy Kursawe. Berlin: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Drysdale, John. (1996), »How are Social-Scientific Concepts Formed? A Reconstruction of Max Weber's Theory of Concept Formation«,Sociological Theory, Vol. 14, No. 1. pp. 71-88.
Ringer, Fritz. (1997), Max Weber’s methodology. The unification of the cultural and social sciences. Cambridge, MA/London: Harvard University Press.
Roth, Guuenther and Wolfgang Schluchter (1984), Max Weber's vision of history.Berkeley: University of California press.
Salomon, Albert. (1934 » (Max Weber's Methodology«, Social Research, Vol. 1, No. 2 (MAY 1934), pp. 147-168.
Sharlin, Allan N. (1974), »Max Weber and the origins of the idea of value-free social science«, European Journal of Sociology, Vol. 15, No. 2 pp. 337-353.
Weber, Max. (1952), The Methodology Of The Social Science, translated and edited by Edward A. Shils and Henry A. Finch. With a foreword by Edward A. Shils. Glencoe, Illinois: Free Press.
WH Swatos Jr, P Kivisto. (1991), »Beyond Wertfreiheit: Max Weber and Moral Order«, Sociological Focus, Vol. 24, No. 2, Special Issue: The Sociology of Morals, pp. 117-128. Taylor & Francis, Ltd.
)