علمی
علی قاسمی‌اردهایی؛ حسین محمودیان
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، صفحه 3-28
چکیده
شکل‌گیری و تشدید روابط اجتماعی موجب بروز رفتارهای اجتماعی خاصی ازطرف افراد می‌شود که آنان به‌تنهایی قادر و یا در فکر انجام آن رفتار نیستند. ازجمله آن، تصمیم به مهاجرت است که وجود خویشاوند و آشنا در مقصد مهاجرتی می‌تواند عمل مهاجرت را برای کنشگر تسهیل نماید. در این مقاله جهت شناخت بهتر جریان‌های مهاجرت از استان آذربایجان‌شرقی به ...
بیشتر
شکل‌گیری و تشدید روابط اجتماعی موجب بروز رفتارهای اجتماعی خاصی ازطرف افراد می‌شود که آنان به‌تنهایی قادر و یا در فکر انجام آن رفتار نیستند. ازجمله آن، تصمیم به مهاجرت است که وجود خویشاوند و آشنا در مقصد مهاجرتی می‌تواند عمل مهاجرت را برای کنشگر تسهیل نماید. در این مقاله جهت شناخت بهتر جریان‌های مهاجرت از استان آذربایجان‌شرقی به مقصد استان تهران، که مهمترین جریان مهاجرت داخلی در ایران است، انواع و اندازه شبکه‌های اجتماعی مهاجران در زمان مهاجرت در مقصد و تعیین کننده‌های آن به روش پیمایش روی 530 مهاجر مطالعه شده است. نتایج نشان می‌دهد اکثر مهاجران در زمان قبل از مهاجرت‌شان به ترتیب شبکه اجتماعی خویشاوندی، خانوادگی، دوستی و هم‌محلی در مقصدهای بالقوه داشتند و شهرستان مبدأ و سن مهاجران در زمان مهاجرت توانسته است این گونه‌های مهاجران را بهتر تفکیک نماید. اندازه شبکه‌های اجتماعی مهاجران نسبتاً کوچک به‌دست آمده است و اکثر آنان از طریق یک نسبت خویشاوندی و آشنایی (گره) به شبکه اجتماعی در مقصد ملحق شده‌اند. احتمال وجود شبکه مهاجرتی برای مهاجران بالقوه از شهرستان‌های سراب، میانه و هشترود بسیار بیشتر از مهاجران سایر شهرستان‌های استان آذربایجان‌شرقی است. همچنین، مهاجران دارای وضعیت اجتماعی- اقتصادی ضعیف، جهت جابجایی خود از شبکه‌های مهاجرتی بزرگ استفاده می‌نمایند.
علمی
تقی آزاد ارمکی؛ علی جنادله
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، صفحه 29-64
چکیده
رویکرد نظری غالب در جامعه‌شناسی تاریخی جامعه ایرانی، با ارائه تصویری از جامعه ما که در آن قدرت خودکامه و استبدادی حکومت مانع رشد انجمن‌ها، اصناف، طبقات و یا به‌طور کلی هرگونه نیروی مستقل اجتماعی بوده است و در نتیجه اصالت دادن به حکومت یا «دولت» به عنوان کنشگر و عامل اصلی تحولات جامعه ناگزیر به «غیاب جامعه» به عنوان «نیروهای ...
بیشتر
رویکرد نظری غالب در جامعه‌شناسی تاریخی جامعه ایرانی، با ارائه تصویری از جامعه ما که در آن قدرت خودکامه و استبدادی حکومت مانع رشد انجمن‌ها، اصناف، طبقات و یا به‌طور کلی هرگونه نیروی مستقل اجتماعی بوده است و در نتیجه اصالت دادن به حکومت یا «دولت» به عنوان کنشگر و عامل اصلی تحولات جامعه ناگزیر به «غیاب جامعه» به عنوان «نیروهای اجتماعی» موثری که نقش عمدهای در تحولات اجتماعی جامعه ایران داشتند، منجر شده است. این مقاله براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی، روایت بدیلی از جامعه پیشانوسازی ایران ارائه می‌کند که در آن بر نقش نیروها، نهادها و عاملیتهای متعدد اجتماعی تاکید می‌شود. در این روایت بدیل، پیکربندی نهادی دوران قاجار، مبتنی بر شبکه نسبتا پیچیدهای از روابط متقابل بین چهار نهاد اصلی یعنی حکومت مرکزی، روحانیت، بازار و ایلات و قبایل بود که حاصل آن تعادل نهادی نسبتا پایداری بین این نهادها بود. این تعادل نهادی نه ناشی از سلطه یک نهاد بر نهادهای دیگر بلکه محصول موازنه قدرت بین این نهادها بود. این تعادل نهادی، ریشه در شرایط و نحوه شکل‌گیری حکومت صفویه داشت که مبتنی بر ترکیبی از نیروهای ایلی و قدرت ایدئولوژیک بود
علمی
حمید عبداللهیان؛ مهین شیخ انصاری
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، صفحه 65-92
چکیده
این مقاله بحثی روش‌شناسانه و پژوهشی دربارة مزایا و محدودیت‌های روش‌های پیمایش آنلاین، شامل آنلاین خوشه‌ای هدفمند و آفلاین خوشه‌ای را در مطالعه فیسبوک ارائه می‌کند. این مقاله همچنین ادعا دارد که کاربرد هر کدام از این روش‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها مزیتی یکسان دارند و تأثیری بر نتایج به‌دست آمده، ندارد. شاهد تجربی ...
بیشتر
این مقاله بحثی روش‌شناسانه و پژوهشی دربارة مزایا و محدودیت‌های روش‌های پیمایش آنلاین، شامل آنلاین خوشه‌ای هدفمند و آفلاین خوشه‌ای را در مطالعه فیسبوک ارائه می‌کند. این مقاله همچنین ادعا دارد که کاربرد هر کدام از این روش‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها مزیتی یکسان دارند و تأثیری بر نتایج به‌دست آمده، ندارد. شاهد تجربی این ادعاها از مطالعه اثر فیسبوک بر سرمایه اجتماعی کاربرانش به‌دست آمده که در آن از هر سه روش برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها استفاده کردیم. الگوی معرفتی ما برگرفته از ملاحظات اشتراوس بوده و طبق توصیه وی هر جا یکی از این روش‌ها کارآمدتر بود از آن برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده کردیم. نتیجه این مطالعه نشان داد که روش‌های پیمایشی آنلاین و روش‌های کمی و کیفی آفلاین برای جمع‌آوری داده‌ها، نتایج یکسانی فراهم میآورند. البته ادعای ما در اینجا این است که این داده‌ها به شرطی یکسان خواهند بود که در روش‌های آنلاین از نمونهگیری وارونه استفاده شود. دستاورد منحصر به فرد این مطالعه این است که ما اثبات کردیم که روش‌های پیمایش آنلاین به اندازه روش‌های پیمایش آفلاین معتبرند.
علمی
علیرضا محسنی تبریزی؛ مجتبی عباسی قادی
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، صفحه 93-131
چکیده
پژوهش حاضر درصدد بررسی و مقایسه مشارکت اجتماعی جوانان در دو جامعه ایران و تاجیکستان بوده است. با کاربرد روش پیمایش و با استفاده از تکنیک پرسش‌‌نامه بر روی 768 نفر از جوانان واقع در گروه سنی 29-20 ساله که از طریق نمونه گیری خوشه‌ایی چند مرحله‌ایی از دو شهر تهران و دوشنبه انتخاب شدند؛ داده‌ها جمع آوری گردید. جهت احتساب اعتبار شاخص‌ها ...
بیشتر
پژوهش حاضر درصدد بررسی و مقایسه مشارکت اجتماعی جوانان در دو جامعه ایران و تاجیکستان بوده است. با کاربرد روش پیمایش و با استفاده از تکنیک پرسش‌‌نامه بر روی 768 نفر از جوانان واقع در گروه سنی 29-20 ساله که از طریق نمونه گیری خوشه‌ایی چند مرحله‌ایی از دو شهر تهران و دوشنبه انتخاب شدند؛ داده‌ها جمع آوری گردید. جهت احتساب اعتبار شاخص‌ها از اعتبار محتوایی صوری کیفی، جهت احتساب روایی شاخص‌ها از ضریب آلفای کرونباخ با دامنه صفر تا یک استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مشارکت اجتماعی جوانان علی رغم این‌که پایین تر از سطح استاندارد تعیین شده براساس میانگین امتیازات مجموع گویه‌ها بودند؛ تفاوت معناداری بسیار اندکی نیز بین دو جمعیت آماری ایران و تاجیکستان مشاهده شده است. علاوه بر این متغیرهای اعتماد اجتماعی، نوع جهت‌گیری کنش اجتماعی، نوع روابط و تعاملات اجتماعی، نوع ارزش‌های اجتماعی حاکم بر جامعه، عملکرد مکانیسم‌های جامعه پذیری، احساس نابهنجاری اجتماعی، احساس ازخودبیگانگی، بیگانگی اجتماعی- سیاسی، احساس محرومیت نسبی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، وضعیت شغلی و سن جوانان رابطه معناداری را با متغیر مشارکت اجتماعی جوانان در دو کشور نشان دادند و در مجموع 54 درصد از واریانس مشارکت اجتماعی جوانان را تبیین کردند.
علمی
عبدالحسین نبوی؛ عبدالرضا نواح؛ نرگس امیرشیرزاد
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، صفحه 132-161
چکیده
بی‌علاقگی، بی‌اعتنایی و بی‌تفاوتی افراد نسبت به مشارکت اجتماعی- سیاسی، مسئولیت‌های اجتماعی، فعالیت‌های دگرخواهانه و درگیری فعال مدنی در مسائل اجتماعی، نشانگر انسان و جامعه‌ای است که یا با مسأله‌ای اجتماعی مواجه است و یا تکامل و توسعه لازم را نیافته است. اهداف این پژوهش، بررسی میزان شیوع و عوامل مؤثر بر بی‌تفاوتی اجتماعی و سنجش ...
بیشتر
بی‌علاقگی، بی‌اعتنایی و بی‌تفاوتی افراد نسبت به مشارکت اجتماعی- سیاسی، مسئولیت‌های اجتماعی، فعالیت‌های دگرخواهانه و درگیری فعال مدنی در مسائل اجتماعی، نشانگر انسان و جامعه‌ای است که یا با مسأله‌ای اجتماعی مواجه است و یا تکامل و توسعه لازم را نیافته است. اهداف این پژوهش، بررسی میزان شیوع و عوامل مؤثر بر بی‌تفاوتی اجتماعی و سنجش همبستگی آن با متغیرهای زمینهای سن و جنس و پنج متغیر مستقل به منظور تعیین میزان اثرگذاری هر یک از آن‌ها بر بی‌تفاوتی اجتماعی بود. پیمایش بر روی نمونهای 384 نفر از شهروندان 18 سال به بالای شهر دزفول در سال 1392 انجام شد. بین متغیرهای مستقل پایگاه اجتماعی- اقتصادی، احساس ازخودبیگانگی، احساس همدلی، احساس ناامنی، و سرمایه اجتماعی همبستگی معناداری به دست آمد. با توجه به نتایج تحلیل رگرسیون مشخص شد که حدود 30% تغییرات بی‌تفاوتی اجتماعی به وسیله پنج متغیر احساس همدلی، احساس ازخودبیگانگی، سرمایه اجتماعی، احساس ناامنی و پایگاه اجتماعی- اقتصادی که به ترتیب تأثیر گذارترین عوامل بر بی‌تفاوتی اجتماعی شهروندان دزفولی میباشند تبیین شده است.
علمی
خدیجه سفیری؛ افسانه کمالی؛ نرجس خاتون مصلح
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، صفحه 162-198
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و مشارکت دینی با هویت دینی نوجوان می‌پردازد. چارچوب نظری تحقیق در زمینه سرمایه اجتماعی خانواده به‌طور خاص برمبنای نظریه کلمن و در زمینه مشارکت دینی برمبنای نظریات جنکینز، دورکیم، طالبان و در زمینه هویت دینی نیز برمبنای ترکیبی از نظریات تاجفل، فینی، جنکینز می‌باشد. روش پژوهش ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و مشارکت دینی با هویت دینی نوجوان می‌پردازد. چارچوب نظری تحقیق در زمینه سرمایه اجتماعی خانواده به‌طور خاص برمبنای نظریه کلمن و در زمینه مشارکت دینی برمبنای نظریات جنکینز، دورکیم، طالبان و در زمینه هویت دینی نیز برمبنای ترکیبی از نظریات تاجفل، فینی، جنکینز می‌باشد. روش پژوهش از نوع پیمایش بوده و دادههای پرسش‌‌نامه از میان یکی از والدین و فرزند نوجوان آن‌ها در پایه سوم دبیرستانهای شهر قم با روش نمونهگیری طبقهبندی با احتمال متناسب با حجم و تعداد نمونه ۳۶۷ نفر نوجوان به همراه ۳۶۷ نفر یکی از والدین آنان جمع‌آوری شده است. نتایج تحلیل دومتغیره حاکی از آن است که بین سرمایه اجتماعی خانواده (درونی و بیرونی) و مشارکت دینی (والدین و نوجوان) با هویت دینی نوجوانان رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره، تأثیر سرمایه اجتماعی درونی خانواده و مشارکت دینی نوجوان معنادار بوده و متغیر مشارکت دینی نوجوان، مهمترین عامل تبیینکننده هویت دینی نوجوان است.
علمی
بهرنگ صدیقی
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، صفحه 199-215
چکیده
جامعه‌شناسی خودمانی (نراقی 1380) کتاب مهمی است. مهم است، چرا که بارها و بارها تجدید‌چاپ شده است[1]. در جلسه ای که کارگروه جامعه‌شناسی مردم‌مدار انجمن جامعه‌شناسی ایران در آذر ماه 1390 برای بررسی این کتاب برگزار کرد دکتر جلایی پور که از سخنرانان بود گفت که به اصرار مسئولان برگزار کننده این جلسه بوده که ناچار شده آن را بخواند و چون کتاب ...
بیشتر
جامعه‌شناسی خودمانی (نراقی 1380) کتاب مهمی است. مهم است، چرا که بارها و بارها تجدید‌چاپ شده است[1]. در جلسه ای که کارگروه جامعه‌شناسی مردم‌مدار انجمن جامعه‌شناسی ایران در آذر ماه 1390 برای بررسی این کتاب برگزار کرد دکتر جلایی پور که از سخنرانان بود گفت که به اصرار مسئولان برگزار کننده این جلسه بوده که ناچار شده آن را بخواند و چون کتاب را "علمی" نمیدانسته تاکنون میلی به خواندنش نداشته است. یکی از حضار در نقد جلایی پور گفت که چطور می‌شود شما خودتان را جامعه شناس بدانید و کتابی را که در شرایط فعلی بیست- سی بار تجدید چاپ شده و این همه مخاطب جذب کرده نخوانید. این کتاب می‌تواند ذائقه مخاطبان کتاب را در جامعه ایران نشان دهد. بله! این کتاب می‌تواند شاخصی باشد برای سنجش ذائقه مخاطبان ایرانی کتابهای جامعه‌شناسی. طیف این مخاطبان از رانندگان تاکسی و زنان خانهدار هست تا دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته جامعه‌شناسی. تعجب نکنید! بله دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای جامعه‌شناسی را میگویم.
[1] . آخرین چاپی که از آن دیدم چاپ بیست و سوم بود. شاید تاکنون بیش از اینها هم تجدید‌چاپ شده باشد.