وحید طلوعی؛ محمد رضایی
دوره 8، شماره 3 ، مهر 1386، ، صفحه 141-164
چکیده
در این مقاله در پی آن بودهایم که نحوه استفاده از روش ساختارگرایی تکوینی را در جامعهشناسی هنر و ادبیات نشان دهیم. به این منظور، در ابتدا به رویکردهای متفاوتی که به ساختارگرایی تکوینی معروفاند پرداختهایم و سپس، با مقایسه منظرهای گلدمن و بوردیو بر نظریه رابطهگرای بوردیو به روش مذکور توجه کردهایم. در پایان سعی شده است که این ...
بیشتر
در این مقاله در پی آن بودهایم که نحوه استفاده از روش ساختارگرایی تکوینی را در جامعهشناسی هنر و ادبیات نشان دهیم. به این منظور، در ابتدا به رویکردهای متفاوتی که به ساختارگرایی تکوینی معروفاند پرداختهایم و سپس، با مقایسه منظرهای گلدمن و بوردیو بر نظریه رابطهگرای بوردیو به روش مذکور توجه کردهایم. در پایان سعی شده است که این روش به شیوهای عملیاتی برای استفاده در جامعهشناسی ادبیات صورتبندی گردد. برای بهدست دادن نمونهای عملی، استفاده از این روش در تحقیقی صورتگرفته در حوزه نمایشنامهنویسی ایران ، در قالب یک مثالواره، پایان بخش این نوشته است.
حسین بهروان؛ محسن نوغانى؛ اعظم عباچى
دوره 12، شماره 3 ، مهر 1390، ، صفحه 141-164
چکیده
هدف این مقاله بررسى فرآیند و پیامدهاى اجتماعى برچسب در مبتلایان به اچ اى وى/ایدز در شهر مشهد مىباشد. روش تحقیق، کیفى و تکنیک آن، مطالعه موردى (سرگذشتپژوهى) مىباشد. جامعه مورد بررسى کلیه بیماران اچ اى وى یک مرکز درمانى عفونى رفتارى واقع در شهر مشهد بود که گزینش آنها به صورت هدفمند و بر اساس شیوه ابتلا صورت گرفت. دادهها با استفاده ...
بیشتر
هدف این مقاله بررسى فرآیند و پیامدهاى اجتماعى برچسب در مبتلایان به اچ اى وى/ایدز در شهر مشهد مىباشد. روش تحقیق، کیفى و تکنیک آن، مطالعه موردى (سرگذشتپژوهى) مىباشد. جامعه مورد بررسى کلیه بیماران اچ اى وى یک مرکز درمانى عفونى رفتارى واقع در شهر مشهد بود که گزینش آنها به صورت هدفمند و بر اساس شیوه ابتلا صورت گرفت. دادهها با استفاده از مصاحبههاى عمیق و نیمهمتمرکز جمعآورى شد. نتایج نشان مىدهد که انگ (برچسب زنى) در نقض حقوق انسانى و عدم پایبندى به درمان تأثیر دارد. یافتههاى این تحقیق همسو با تحقیقات دیگرى در داخل و خارج از ایران، نشان مىدهد که انگ اچ اى وى هم ابعاد شخصى و هم ابعاد عمومى دارد. معمولا علاوه بر بیمار، کسان دیگرى که به نحوى با بیمار در تماس هستند، ممکن است در برابر بیمارى واکنش نشان دهند. این واکنشها به شکل گرفتن تفسیرهاى شخصى درباره بیمار کمک مىکند و مىتواند چالشهایى براى درک از خویشتن و نیز روابط تثبیت شده او به وجود آورد. محقق جهت بهداشت فرد و جامعه را تحت تأثیر قرار مىدهد.
سید ضیاء هاشمى؛ رامین مرادى
دوره 11، شماره 4 ، آبان 1389، ، صفحه 141-164
چکیده
مطالعه پیرامون ورزش از دهه 1960 مورد توجه جامعهشناسان قرار گرفته است. در این حوزه به مسائل متنوعى ازجمله خشونت در ورزش، اقتصاد و ورزش، سیاست و ورزش و بسیارى دیگر از مسائل پرداخته مىشود. در این مقاله ما به بررسى مسائل مربوط به جامعهپذیرى ورزشى پرداختهایم و بحث خود را روى عواملى متمرکز کردهایم که سبب ورود فرد و ادامه فعالیتاش ...
بیشتر
مطالعه پیرامون ورزش از دهه 1960 مورد توجه جامعهشناسان قرار گرفته است. در این حوزه به مسائل متنوعى ازجمله خشونت در ورزش، اقتصاد و ورزش، سیاست و ورزش و بسیارى دیگر از مسائل پرداخته مىشود. در این مقاله ما به بررسى مسائل مربوط به جامعهپذیرى ورزشى پرداختهایم و بحث خود را روى عواملى متمرکز کردهایم که سبب ورود فرد و ادامه فعالیتاش در عرصه ورزش مىشود. مسئله تحقیق را اینگونه بیان کردهایم که: با توجه به نقشى که جامعهشناسان براى عوامل جامعهپذیرى در روى آوردن افراد به ورزش قائلاند و نیز اهمیتى که خانواده در فرایند جامعهپذیرى افراد دارد، ورزش بهعنوان یکى از الگوهاى رفتارى چه تأثیرى از عوامل جامعهپذیرى، خصوصآ خانواده مىپذیرد. روش انجام تحقیق پیمایشى بوده و نمونه تحقیق که 400 نفر است از بین ورزشکاران باشگاههاى ورزشى شهرستان اهواز انتخاب شدهاند.
دادههاى تحقیق با استفاده از روش پیمایشى جمعآورى و با استفاده از آمارههاى متناسب
در نرمافزار spss مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج بهدست آمده نشان مىدهد که میزان
ورزشى بودن خانواده، حمایت خانواده از فعالیتهاى ورزشى، نگرش خانواده در مورد ورزش و میزان پذیرش ورزش در میان اعضاى خانواده بر جامعهپذیرى ورزشى افراد تأثیر مستقیم دارد.
کاظم کاظمی؛ علی مصطفی پور
دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1392، ، صفحه 142-172
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی حافظة جمعی قوم کرد در شهرستان بوکان میپردازد. حافظه جمعی از مفاهیم نوظهور عرصه جامعهشناسی است که پیشینه پژوهشی چندانی در گروههای اجتماعی ایران ندارد. مسئله اصلی این پژوهش، درک چیستی و چگونگی برجسته سازی مقاطع مختلف تاریخ معاصر ایران در حافظه جمعی قوم کرد است. متغیر وابسته، حافظه جمعی شهروندان شهر بوکان، ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی حافظة جمعی قوم کرد در شهرستان بوکان میپردازد. حافظه جمعی از مفاهیم نوظهور عرصه جامعهشناسی است که پیشینه پژوهشی چندانی در گروههای اجتماعی ایران ندارد. مسئله اصلی این پژوهش، درک چیستی و چگونگی برجسته سازی مقاطع مختلف تاریخ معاصر ایران در حافظه جمعی قوم کرد است. متغیر وابسته، حافظه جمعی شهروندان شهر بوکان، در قالب سه پرسش از مهمترین وقایع دوره تاریخی سال 1300 هجری شمسی تا حال حاضر، بهعلاوه دلیل اهمیت آنها را شامل میشود. چارچوب نظری پژوهش بر مینای نظریه حافظه اجتماعی موریس هالبواکس جامعهشناس فرانسوی استوار میباشد. در فرضیات پژوهش مهمترین عوامل تأثیرگذار در برجسته سازی مقاطعی خاص از حافظه جمعی، ابعاد چهار گانه نظام هویتی افراد بوده است. رویکرد پژوهش کمی و در قالب تکنیک های آماری با شیوة پیمایش به بررسی جامعه آماری شهروندان ساکن شهر بوکان می پردازد. از طریق روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای، نظرات 342 نفر مورد سنجش قرار گرفت. نتایج این پژوهش بیانگر عناصر برجستة حافظة جمعی این گروه یعنی انقلاب اسلامی ایران، حکومت 1324 مهاباد، ملی شدن صنعت نفت، جنگ تحمیلی عراق و ایران و در آخر واقعه انتخابات ریاست جمهوری 1388 است. نتایج این پژوهش بهطور کلی تأییدی است بر نظریه هالبواکس در مورد تأثیر گذاری نظام اجتماعی معاصر بر حافظه جمعی گروه. آزمون معنی داری کراسکال والیس نشان میدهد که در میان گروه های برجسته کننده مقاطع اولین واقعه مهم، سن و میزان اهمیت هویت مذهبی تفاوت معنی داری داشته و در گروه واقعه حکومت 1324 مهاباد بیشترین امتیاز را کسب نمودهاند. در ارتباط با دومین واقعه مهم معاصر، متغیر سن در میان گروه وقایع برجسته تفاوت دارد و در گروه انقلاب اسلامی 1357 بیشترین امتیاز را دارد. متغییر میزان تحصیلات نیز تفاوت معنی دار داشته و در گروه جنگ تحمیلی عراق و ایران بیشترین امتیاز را دارا می باشد. در سومین واقعه مهم تاریخ معاصر ایران میزان اهمیت هویت ملی و میزان تحصیلات در میان گروهها معنی دار شده به ترتیب در گروه جنگ تحمیلی و انتخابات 88 حائز بیشترین امتیاز شدهاند. دلایل عمدة پاسخگویان در باب اهمیت واقعه انقلاب، بعد دینی؛ در واقعة حکومت 1324 مهاباد، بعد تشکیل حکومت؛ در واقعة جنگ تحمیلی، بعد خسارات و ویرانی؛ در واقعه ملی شدن صنعت نفت، بعد تامین منافع مردم و در اخرین واقعه برجسته یعنی انتخابات 1388، بعد اعتراض بودهاند.
کاظم کاظمی؛ علی مصطفی پور
دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 142-172
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی حافظة جمعی قوم کرد در شهرستان بوکان میپردازد. حافظه جمعی از مفاهیم نوظهور عرصه جامعهشناسی است که پیشینه پژوهشی چندانی در گروههای اجتماعی ایران ندارد. مسئله اصلی این پژوهش، درک چیستی و چگونگی برجسته سازی مقاطع مختلف تاریخ معاصر ایران در حافظه جمعی قوم کرد است. متغیر وابسته، حافظه جمعی شهروندان شهر بوکان، ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی حافظة جمعی قوم کرد در شهرستان بوکان میپردازد. حافظه جمعی از مفاهیم نوظهور عرصه جامعهشناسی است که پیشینه پژوهشی چندانی در گروههای اجتماعی ایران ندارد. مسئله اصلی این پژوهش، درک چیستی و چگونگی برجسته سازی مقاطع مختلف تاریخ معاصر ایران در حافظه جمعی قوم کرد است. متغیر وابسته، حافظه جمعی شهروندان شهر بوکان، در قالب سه پرسش از مهمترین وقایع دوره تاریخی سال 1300 هجری شمسی تا حال حاضر، بهعلاوه دلیل اهمیت آنها را شامل میشود. چارچوب نظری پژوهش بر مینای نظریه حافظه اجتماعی موریس هالبواکس جامعهشناس فرانسوی استوار میباشد. در فرضیات پژوهش مهمترین عوامل تأثیرگذار در برجسته سازی مقاطعی خاص از حافظه جمعی، ابعاد چهار گانه نظام هویتی افراد بوده است. رویکرد پژوهش کمی و در قالب تکنیک های آماری با شیوة پیمایش به بررسی جامعه آماری شهروندان ساکن شهر بوکان می پردازد. از طریق روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای، نظرات 342 نفر مورد سنجش قرار گرفت. نتایج این پژوهش بیانگر عناصر برجستة حافظة جمعی این گروه یعنی انقلاب اسلامی ایران، حکومت 1324 مهاباد، ملی شدن صنعت نفت، جنگ تحمیلی عراق و ایران و در آخر واقعه انتخابات ریاست جمهوری 1388 است. نتایج این پژوهش بهطور کلی تأییدی است بر نظریه هالبواکس در مورد تأثیر گذاری نظام اجتماعی معاصر بر حافظه جمعی گروه. آزمون معنی داری کراسکال والیس نشان میدهد که در میان گروه های برجسته کننده مقاطع اولین واقعه مهم، سن و میزان اهمیت هویت مذهبی تفاوت معنی داری داشته و در گروه واقعه حکومت 1324 مهاباد بیشترین امتیاز را کسب نمودهاند. در ارتباط با دومین واقعه مهم معاصر، متغیر سن در میان گروه وقایع برجسته تفاوت دارد و در گروه انقلاب اسلامی 1357 بیشترین امتیاز را دارد. متغییر میزان تحصیلات نیز تفاوت معنی دار داشته و در گروه جنگ تحمیلی عراق و ایران بیشترین امتیاز را دارا می باشد. در سومین واقعه مهم تاریخ معاصر ایران میزان اهمیت هویت ملی و میزان تحصیلات در میان گروهها معنی دار شده به ترتیب در گروه جنگ تحمیلی و انتخابات 88 حائز بیشترین امتیاز شدهاند. دلایل عمدة پاسخگویان در باب اهمیت واقعه انقلاب، بعد دینی؛ در واقعة حکومت 1324 مهاباد، بعد تشکیل حکومت؛ در واقعة جنگ تحمیلی، بعد خسارات و ویرانی؛ در واقعه ملی شدن صنعت نفت، بعد تامین منافع مردم و در اخرین واقعه برجسته یعنی انتخابات 1388، بعد اعتراض بودهاند.
حسین سروی؛ حسن محدثی؛ رضا صمیم
چکیده
این مقاله نسبت گرایشهای دینی با موسیقی را در ایران معاصر مورد بحث قرار داده است. گرایشها بر اساس تقسیمبندی محدثی (محافظتگرایی دینی، ترمیمگرایی دینی و بازسازیگرایی دینی) بررسی و مواضع هر یک در قبال موسیقی بهبحث گذاشته شده است. در این مقاله رابطة دو نهاد دین و نهاد هنر از منظر جامعهشناسی دین و جامعهشناسی هنر مورد ...
بیشتر
این مقاله نسبت گرایشهای دینی با موسیقی را در ایران معاصر مورد بحث قرار داده است. گرایشها بر اساس تقسیمبندی محدثی (محافظتگرایی دینی، ترمیمگرایی دینی و بازسازیگرایی دینی) بررسی و مواضع هر یک در قبال موسیقی بهبحث گذاشته شده است. در این مقاله رابطة دو نهاد دین و نهاد هنر از منظر جامعهشناسی دین و جامعهشناسی هنر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. مقاله با استفاده از روش اسنادی و چارچوب نظری ملهم از آرای ماکس وِبِر تدوین شده است. رویکرد هر یک از گرایشها به موسیقی بر اساس هفت شاخص (خرید و فروش، تعلیم و تعلم، سماع، استماع، نواختن و آوازخوانی، ارائه تعریف، ملاک تشخیص و استثنائات) بررسی شده است. بر مبنای تحلیل ارائه شده، رویکرد نخست با آمیختن مفهوم کشسان غِنا، لهو و لعب و بعضاً موسیقی با افعال حرام، هر کنشی را در خصوص موسیقی حرام دانسته و صرفاً در بعضی موارد همچون جنگها، کاربرد موسیقی را مجاز دانسته است. گرایش دوم با استفاده از مفهوم "منطقة فراغ" و امکان تشخیص موسیقی حلال و کاربرد حرام موسیقی، موضوعات آن را بهسه بخش حلال، حرام و بعضاً مشکوک تقسیمبندی میکند. در گرایش سوم افراد، منتقد حکم حرام بودن موسیقیاند و شرایط اجتماعی، زمینهمندی و کنشگر در این گرایش اهمیت بیشتری مییابند. این بررسی نشان میدهد که گرایش دینی مسلّط در ایران در برابر فشار اجتماعی مطالبه کنندة موسیقی، وضعیتی انفعالی دارد. ارزیابی نویسندگان مقاله این است که گرچه در ایران معاصر نهاد هنر استقلال نسبی خود را از نهاد دین بهدست نیاورده، اما روند تحولات بهسود نهاد هنر و خارج شدن آن از سیطرة نهاد دین در جریان است.
ابراهیم حاجیانی
دوره 9، شماره 3 ، مهر 1387، ، صفحه 143-164
چکیده
با توجه به دغدغهها و نگرانیهای موجود در خصوص تنوع فرهنگی و قومی در جامعه ایران و پیامدهای ناشی از آن، این مقاله که براساس یک طرح پژوهشی ملی تنظیم شده است به بررسی رابطه و نسبت گرایش به هویت قومی و گرایش به هویت ملی در میان اقوام ایرانی پرداخته است. براساس چارچوب تحلیلی انتخابشده که نظریه کنش متقابل نمادین و مشخصآ آرای مید و بلومر ...
بیشتر
با توجه به دغدغهها و نگرانیهای موجود در خصوص تنوع فرهنگی و قومی در جامعه ایران و پیامدهای ناشی از آن، این مقاله که براساس یک طرح پژوهشی ملی تنظیم شده است به بررسی رابطه و نسبت گرایش به هویت قومی و گرایش به هویت ملی در میان اقوام ایرانی پرداخته است. براساس چارچوب تحلیلی انتخابشده که نظریه کنش متقابل نمادین و مشخصآ آرای مید و بلومر میباشد، فرض اصلی این نوشتار آن است که هویت ایرانیان چندبعدی یا ترکیبی است و میان ابعاد یا منابع هویتبخش جامعه ایرانی تناقض، تعارض و ناسازگاری وجود ندارد، بلکه هویت جمعی فرهنگی جامعه ایرانی همزمان از چند منبع مختلف سرچشمه گرفته و بهدلیل خصلت تدریجی، تاریخی و استمراری بودن فرآیند تکوین هویتهای مختلف، آنها در شرایط سازگاری و انطباق با همدیگر قرار دارند. برای آزمون این فرض محقق از روش تحقیق پیمایشی و ابزار پرسشنامه استفاده کرده است. واحد مشاهده فرد و واحد تحلیل 6 گروه عمده قومی (ایرانی) شامل کُردها، بلوچها، آذریها، عربها، ترکمنها و لرها بوده است. جمعیت آماری شامل افراد 18 سال به بالا ساکن 9 شهر بزرگ قومنشین کشور بوده و با روش نمونهگیری چند مرحلهای، موارد نمونه انتخاب شدهاند.
نتایج حاکی از آن است که هویت قومی و هویت ملی هر دو در میان اقوام ایرانی، بهطور توأمان، قوّت و برجستگی دارند و میان آنها رابطه تعارضآمیز و قطبی وجود ندارد. همچنین میتوان گفت میان ابعاد فرهنگی و اجتماعی هویت قومی و ابعاد فرهنگی (و تا حدودی اجتماعی) هویت ملی رابطه مثبت و قوی برقرار است اما ابعاد سیاسی این دو نوع هویت رابطه منفی با یکدیگر دارند.
سید علی محمودی
دوره 16، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 143-177
چکیده
از برآمدن جنبش مشروطه خواهی مردم ایران تا روزگار ما، بحثهای مداوم و چالشبرانگیز بر سرِ مفهومهای نوین همانند ملت، ناسیونالیسم، آزادی و قانون ، در سپهر فکری و اجتماعی- سیاسی ایرانیان، از اختلافهای عمیق و نبود اجماع نظر در میان اندیشه وران حکایت میکند. در میان این مفهومها، ناسیونالیسم و نسبتِ آن با اسلام (با قرائتهای گوناگون) ...
بیشتر
از برآمدن جنبش مشروطه خواهی مردم ایران تا روزگار ما، بحثهای مداوم و چالشبرانگیز بر سرِ مفهومهای نوین همانند ملت، ناسیونالیسم، آزادی و قانون ، در سپهر فکری و اجتماعی- سیاسی ایرانیان، از اختلافهای عمیق و نبود اجماع نظر در میان اندیشه وران حکایت میکند. در میان این مفهومها، ناسیونالیسم و نسبتِ آن با اسلام (با قرائتهای گوناگون) در کانون بحثهای پردامنه و جدی قرار گرفته است.
علی شریعتی به عنوان روشنفکری دینی، با پذیرش ناسیونالیسمِ پیراسته از نژادپرستی و تبعیضهای قومی، و با «ایدئولوژی» نامیدن اسلام، این دو را در ساحت نظر دومقولۀ جدا از یکدیگر و در ساحت عمل، دو واقعیت تفکیک ناپذیر میداند. شریعتی با تاکید بر ناسیونالیسم به عنوان زمینه ساز برقراری روابط میان ملتها برمدار اومانیسم (انسانگرایی)، افقهای نوینی را در شناخت دین و ناسیونالیسم در ایران گشوده است. در برابر این امر، او با «ایدئولوژی» خواندن اسلام، با دو مشکلِ «تقلیلگرایی» و «تحویل دین به ایدئولوژی در کلیتِ آن» مواجه شده است. آثار شریعتی نشان میدهد که او به موضوع اولویت ناسیونالیسم بر اسلام، و اولویت اسلام بر ناسیونالیسم، التفاتی نداشته است.
امید قادرزاده؛ بهروز محمدی
دوره 18، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 143-166
چکیده
جماعت دعوت و اصلاح، یکی از جریانهای مذهبی فعال در کردستان بهشمار میرود. این جماعت، جزو معدود جریانهای مذهبی فعال در کردستان است که در کنار فعالیتهای دینی، فرهنگی و تربیتی، قائل به کنشورزی سیاسی درچارچوب نظام سیاسی حاکم بر ایران است. در پژوهش حاضر، به قصد راه بُردن به تجربه و درک اعضای جماعت دعوت و اصلاح از کنشورزی ...
بیشتر
جماعت دعوت و اصلاح، یکی از جریانهای مذهبی فعال در کردستان بهشمار میرود. این جماعت، جزو معدود جریانهای مذهبی فعال در کردستان است که در کنار فعالیتهای دینی، فرهنگی و تربیتی، قائل به کنشورزی سیاسی درچارچوب نظام سیاسی حاکم بر ایران است. در پژوهش حاضر، به قصد راه بُردن به تجربه و درک اعضای جماعت دعوت و اصلاح از کنشورزی سیاسی، به روش نظریه زمینهای با 30 نفر از اعضای فعال و با سابقه حداقل7 سال عضویت در این جریان مذهبی مصاحبة نیمهساخت یافته بهعمل آمد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اعضای جماعت، در مواجهه با زمینههایی چون هویتخواهی قومیِ احزاب ناسیونالیست کُرد، ضعف جایگاه دین در کردستان، تضاد فرهنگی در کردستان، قدرت نازل اهل سنت در ایران به کنشورزی سیاسی روی میآورند. در این میان، مدرنیته و چارچوبهای قانونی نظام جمهوری اسلامی بهمثابه زمینۀ تسهیلگر، و موفقیت اسلامگرایان درکشورهای اسلامی،و فعالیت جریانهای اسلامی در کردستان به عنوان شرایط مداخلهگر عمل نمودهاند. اعضای جماعت دعوت و اصلاح در مواجهه با زمینههای مذکور به راهبردهایی چون همگرایی و کنش در چارچوب قانون اساسی، تمایزبخشی از دیگر گروهها و جریانهای اسلامی، و مواجهه با ایدئولوژیهای سیاسی غربی(از تقابل تا تعامل) متوسل شدهاند. یافتههای میدانی مؤید آن است که کنشورزی سیاسی در میان اعضای جماعت دعوت و اصلاح نمودهای متنوعی بهخود گرفته است که در ذیل سه سنخ «سنتگرایی جدید»، «تجددگرایی میانهرو» و «تجددگرایی» قابل دسته بندی است.
حمید عباداللهى
دوره 11، شماره 3 ، مهر 1389، ، صفحه 146-175
چکیده
در ادبیات ایرانشناسى مفهوم شهر و اقتصاد شهرىِ پیشاسرمایهدارى به صور مختلف تعریف شده است. آن یا بهمثابه تبعات ثانویه اقتصاد فئودالى و محل استقرار اربابانِ غایب از ده (رویکرد مارکسیستهاى روسى)، و یا بهعنوان مکان استقرار بوروکراسىِ حکومتى براى مدیریت منابعِ ارضى (رویکرد مارکسیستهاى آسیاگرا) مفهومیابى شده است. رویکرد سومى ...
بیشتر
در ادبیات ایرانشناسى مفهوم شهر و اقتصاد شهرىِ پیشاسرمایهدارى به صور مختلف تعریف شده است. آن یا بهمثابه تبعات ثانویه اقتصاد فئودالى و محل استقرار اربابانِ غایب از ده (رویکرد مارکسیستهاى روسى)، و یا بهعنوان مکان استقرار بوروکراسىِ حکومتى براى مدیریت منابعِ ارضى (رویکرد مارکسیستهاى آسیاگرا) مفهومیابى شده است. رویکرد سومى نیز وجود دارد که شهر را محل تولدِ طبقه تجار ایرانى مىداند، لیکن تجارى که بهدلیل دخالت حکومت مستبد نتوانستهاند هنجارهاىِ عقلانىِ رفتارِ اقتصادى را، همانند تجار غربى، نهادینه سازند (رویکرد وبر گرایان). در هر دو تعریفِ نخست، شهر فاقد منطقِ اقتصادىِ مجزا، و تابعِ اقتصاد روستایى است و در تعریف سوم نیز، شهرِ ایرانى به شکل سلبى از روى مفهوم شهرِ غربى، بهعنوان نمونه آرمانىِ شهر، تعریف مىشود. هر سه تعریفِ فوق، بهدلیل ساختار تئوریکشان توان شناسایى منطقِ اقتصادىِ مجزا براى اقتصادهاىِ شهرىِ ایرانِ پیشاسرمایهدارى را نداشته و به تبع آن فاقد توان لازم براى مفهومسازىِ مستقل از شهر ایرانى هستند. این مقاله با عنایت به نقایص تئوریکِ موجود در ادبیات ایرانشناسى بر آن است تا با رویکرد مارکسیسم ساختارى، مفهومى مستقل از شهر ایرانى در دوره پیشاسرمایهدارى ارائه نماید. یافتهها نشان مىدهد با کاربرد نظریه شیوه تولید خردهکالایى و نظریه مفصلبندى،مىتوان تعریفى مستقل ازشهر ایرانى در عصر پیشاسرمایهدارانه ارائه کرد.
کرامت الله راسخ
دوره 12، شماره 4 ، دی 1390، ، صفحه 148-176
چکیده
اگر جامعهشناسی معاصر فرانسه را دقیقتر بررسی کنیم، نکتهای توجه ما را به خود جلب میکند، و آن تردید در بارة امکان دستیابی به درک نظامیافته از مفهوم جامعه است.[1] شک در بارة تصور از جامعه به منزلة تمامیت و ساختمانی متشکل از ساختارها، نهادها و روابط اجتماعی با انتقادهای اخیر افرادی مانند پیر بوردیو یا آلن تورن از جامعهشناسان کلاسیک ...
بیشتر
اگر جامعهشناسی معاصر فرانسه را دقیقتر بررسی کنیم، نکتهای توجه ما را به خود جلب میکند، و آن تردید در بارة امکان دستیابی به درک نظامیافته از مفهوم جامعه است.[1] شک در بارة تصور از جامعه به منزلة تمامیت و ساختمانی متشکل از ساختارها، نهادها و روابط اجتماعی با انتقادهای اخیر افرادی مانند پیر بوردیو یا آلن تورن از جامعهشناسان کلاسیک در این کشور ارتباط نزدیک دارد. گرایش دیگری که درکنار اختلاف نظر در بارة فهم نظامیافته از جامعه در جامعهشناسی فرانسه موجود هست، سوژه و فردی کردن جنبة اجتماعی است که در جریان آن وجوه اجتماعی تا سطح ساختهای فردی، تجربة ذهنی و کنشهای متقابل خُرد اجتماعی تقلیل داده میشود. طیف گستردهای از جامعهشناسان فرانسوی را میتوان در ردیف افرادی قرار داد که از این جریان حمایت میکنند
مسعود کوثری؛ محمد مهدی مولایی
دوره 13، شماره 4 ، دی 1391، ، صفحه 149-175
چکیده
این پژوهش موضوع «مردانگی» در موسیقی رپ ایرانی- فارسی را مورد توجه قرار داده است و از اینروی در حوزۀ بینرشتهای «مطالعات مردان» قرار میگیرد. در مطالعات مردان، از «مردانگی»ها سخن گفته میشود که در زمانها و مکانهای مختلف، متفاوت هستند و از این روی مردانگی را میتوان برساختهای اجتماعی دانست. در میان نظریههای ...
بیشتر
این پژوهش موضوع «مردانگی» در موسیقی رپ ایرانی- فارسی را مورد توجه قرار داده است و از اینروی در حوزۀ بینرشتهای «مطالعات مردان» قرار میگیرد. در مطالعات مردان، از «مردانگی»ها سخن گفته میشود که در زمانها و مکانهای مختلف، متفاوت هستند و از این روی مردانگی را میتوان برساختهای اجتماعی دانست. در میان نظریههای حوزۀ مطالعات مردان، نظریۀ «مردانگی هژمونیک» مورد توجه قرار گرفته است تا نسبت و کارامدی آن برای تحلیل مسائل جنسیتی در ایران ارزیابی شود. برای روش پژوهش مدل تحلیل کنشگران گریماس که الگویی برای تحلیل روایی است مورد استفاده قرار گرفته است. بر این مبنا ۱۴ روایت مردانگی از موسیقی رپ ایرانی- فارسی استخراج شده و روابط کنشگران در این حوزه تحقیق با یکدیگر تحلیل شده است. تضاد روایتها و ضدروایتها و قرارگیری مردان در نقش راوی و مشارکتکنندگان اصلی و فرعی در هر کدام مورد بحث قرار گرفته است. این ۱۴ روایت مردانگی در رپ ایرانی-فارسی، بر اساس نسبتی که با شرایط اجتماعی ایران دارند در دو فضای مردانگیهای هژمونیک و مردانگیهای آلترناتیو قرار میگیرند
احمد موذنی؛ محمدباقر علیزاده اقدم
دوره 13، شماره 3 ، مهر 1391، ، صفحه 149-174
چکیده
بررسی و سنجش کیفیت زندگی به ویژه کیفیت زندگی شهری در ایران، با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خاص ایران و نیز تأکید سند چشم انداز بیست ساله کشور بر این امر، از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به جایگاه کیفیت زندگی در شهرها و مناطق و با توجه به اینکه هنوز در ایران سیستم جامعی در زمینۀ سنجش کیفیت زندگی ایجاد نشده، توجه به بررسی ...
بیشتر
بررسی و سنجش کیفیت زندگی به ویژه کیفیت زندگی شهری در ایران، با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خاص ایران و نیز تأکید سند چشم انداز بیست ساله کشور بر این امر، از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به جایگاه کیفیت زندگی در شهرها و مناطق و با توجه به اینکه هنوز در ایران سیستم جامعی در زمینۀ سنجش کیفیت زندگی ایجاد نشده، توجه به بررسی جنبههای مختلف این امر میتواند راههایی برای دستیابی به نظام جامع سنجش کیفیت زندگی باشد. بنابراین مقاله حاضر، با هدف تعیین شاخصهای نظری سنجش کیفیت زندگی عینی، ضمن ارایه مدلی برای سنجش کیفیت زندگی شهری در ایران بر طبق تحلیل آمارهای موجود (تحلیل ثانوی دادهها) و نیز با استفاده از تحلیل خوشهای، به رتبهبندی استانهای ایران از لحاظ برخورداری از میزان کیفیت زندگی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد، استان اصفهان با نمرۀ کیفیت زندگی 52/4 بالاتر از حد میانگین، بالاترین رتبه (رتبه1) را در میان استانهای ایران به خود اختصاص داده است. استانهای یزد با نمرۀ 85/3، فارس با نمرۀ 16/3 و تهران با نمرۀ 12/3 در رتبههای بعدی قرار دارند. استان ایلام نیز با نمرۀ 58/3- زیر حد میانگین در کیفیت زندگی پایینترین رتبه را (رتبة 30) در این خصوص داشته است.
محمد حسین پناهی؛ هادی خانیکی؛ سعیده امینی
دوره 14، شماره 3 ، مهر 1392، ، صفحه 149-178
چکیده
موضوع مقاله حاضر تحلیل و تبیین تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز، بهعنوان یکی از گفتمانهای سیاسی موثر پس از انقلاب اسلامی است. در این چارچوب پس از مروری بر تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز در دولتهای جنگ، سازندگی، اصلاحات و دولت اصولگرا عوامل ساختاری تحول این گفتمان بررسی گردیده است. برای تحلیل و تبیین از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه ...
بیشتر
موضوع مقاله حاضر تحلیل و تبیین تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز، بهعنوان یکی از گفتمانهای سیاسی موثر پس از انقلاب اسلامی است. در این چارچوب پس از مروری بر تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز در دولتهای جنگ، سازندگی، اصلاحات و دولت اصولگرا عوامل ساختاری تحول این گفتمان بررسی گردیده است. برای تحلیل و تبیین از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه بهعنوان چارچوب مفهومی و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بهعنوان روش تحقیق بهره گرفته شده است. تحول این گفتمان طی دو دهه از اسلام (قرائت ایدئولوژیک و انقلابی اسلام) بهمردم (قرائت دموکراتیک و مردمگرایانه اسلام)، ارزشهای آرمانی و انقلابی به ارزشهای واقعگرایانه و عملگرایانه، عدالت به آزادی، اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار بوده است. یافتههای تحقیق در سطح نخست نشان داد که عوامل ساختاری نظیر فرایند تکوین این گفتمان در یک جامعه پساانقلابی بر تحول آن اثر گذاشته است؛ از مهمترین خصائص جامعه پساانقلابی انشعاب نیروها و تحول فضای ایدئولوژیکی جامعه است. در سطح دوم عوامل ساختاری به دو گروه عوامل سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم شدند؛ عوامل سختافزاری نظیر تحولات جمعیتی، گسترش شهرنشینی، افزایش سواد، تحولات اقتصادی – معیشتی و عوامل نرم افزاری نظیر گذار از اقتدار کاریزماتیک به اقتدار عقلانی - قانونی، تحولات روشنفکری، تحولات رسانهای، چیرگی موج دموکراتیزاسیون در جهان و رواج آموزههای آزادی گرایانه بوده است.
منصور رحم دل
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1385، ، صفحه 149-165
چکیده
گسترش اعتیاد به مواد مخدر در جامعه ایران در دهه 1960 و فشاری که از طرف جامعه داخلی و مراجع بین المللی به دولت وارد شد،دولت ایران را به اتخاذ سیاست جنایی شدیدتری در مقابل قاچاق مواد مخدر واداشت.این سیاست در طی زمان آهنگ یکنواختی نداشته است.دولت ابتدا برای نشان دادن شدت عمل خود مجازات اعدام را در سال 1338 وارد قلمرو مواد مخدر نمود و طی سالهای ...
بیشتر
گسترش اعتیاد به مواد مخدر در جامعه ایران در دهه 1960 و فشاری که از طرف جامعه داخلی و مراجع بین المللی به دولت وارد شد،دولت ایران را به اتخاذ سیاست جنایی شدیدتری در مقابل قاچاق مواد مخدر واداشت.این سیاست در طی زمان آهنگ یکنواختی نداشته است.دولت ابتدا برای نشان دادن شدت عمل خود مجازات اعدام را در سال 1338 وارد قلمرو مواد مخدر نمود و طی سالهای 1349 و 1359 این مجازات را در سطح گسترده اجرا نمود.ولی از اوایل دهه 1990 رفته رفته سیاست جنایی تفنینی خود را تعدیل نمود و از تعداد موارد مشمول مجازات اعدام کاست و نرمش هایی را در مورد مجازات اعدام از خود نشان داد.این نرمش ها عمدتا از سیاست جنایی قضایی متاثر بوده است.مقاومتی که سیاست جنایی قضایی در عمل از خود نشان داد سیاست قضایی تقنینی را به نرمش واداشت.از جمله موارد تاثیر گذار سیاست جنایی قضایی میتوان به رویه قضایی و به خصوص به نقش ارزنده دیوان عالی کشور،نقش نیروی انتظامی،ستاد مبارزه با مواد مخدر،و سرانجام دیدگاه مردم درمورد مجازات اعدام اشاره نمود که جای امیدواری در اتخاذ سیاست جنایی معقول تری را در زمینه مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر ایجاد نموده است.این مقاله با دیدی تحلیلی و تطبیقی و به صورت کتابخانه ای تحولات مزبور را مورد بررسی قرار داده است.
محمد شریف کریمی؛ آزاد خانزادی؛ مسعود چشماغیل
چکیده
بررسی میزان تأثیر باروری و مشارکت اقتصادی زنان بر رشد اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا در این مقاله به بررسی رابطة بین باروری، مشارکت نیرویکار زنان و رشد اقتصادی به صورت یک مطالعة تطبیقی بین ایران و کشورهای گروه 7 پرداخته شده است. در این راستا از دادههای نرخ باروری کلی، نرخ مشارکت نیرویکار زنان و ...
بیشتر
بررسی میزان تأثیر باروری و مشارکت اقتصادی زنان بر رشد اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا در این مقاله به بررسی رابطة بین باروری، مشارکت نیرویکار زنان و رشد اقتصادی به صورت یک مطالعة تطبیقی بین ایران و کشورهای گروه 7 پرداخته شده است. در این راستا از دادههای نرخ باروری کلی، نرخ مشارکت نیرویکار زنان و نرخ رشد اقتصادی طی دورة ۲۰۱۵-۱۹۹۰ که از بانک جهانی اخذ شده است برای تخمین مدلها بهره گرفته شده است. به منظور برآورد مدل مربوط به کشور ایران از روش ARDL Bounds استفاده شده است و مدل برآورد شده برای کشورهای گروه 7 را به روش اثرات ثابت پانلی برآورد شده است. نتایج نشاندهندهی تأثیر منفی و معنادار باروری بر روی رشد اقتصادی در ایران و کشورهای گروه 7 میباشد؛ به طوریکه با یک درصد افزایش در باروری، رشد اقتصادی در ایران در کوتاهمدت و بلندمدت به ترتیب به میزان ۱۷۷/۰ درصد و ۱۶۶/۰ درصد کاهش مییابد و در کشورهای گروه 7 به میزان ۰۱۲/۰ درصد کاهش خواهد یافت. همچنین یافتهها حاکی از آن است که بین نرخ مشارکت نیرویکار زنان و رشد اقتصادی در ایران و کشورهای گروه 7 یک رابطة مثبت و معنادار وجود دارد؛ به نحوی که یک درصد افزایش در نرخ مشارکت نیرویکار زنان در ایران، موجب ۰۳۶/۰ درصد افزایش در کوتاهمدت و ۶۳۵/۰ درصد افزایش در بلندمدت در رشد اقتصادی میشود و چنین تغییری رشد اقتصادی در کشورهای گروه 7را به میزان ۰۵۹/۰ درصد در جهت مثبت تحت تأثیر قرار خواهد داد.
مرضیه موسوی؛ محمدتقی شیخی؛ نجمه عطائی نژاد
دوره 14، شماره 4 ، دی 1392، ، صفحه 153-179
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه کاربری شبکه اجتماعی مجازی فیس بوک و سرمایة اجتماعی میپردازد. گسترش تعاملات اجتماعی درفضاهای مجازی از سوی جوانان و دغدغه کاهش روابط و تعاملات و مشارکت اجتماعی آنان در دنیای واقعی مباحث گستردهای را در زمینه چگونگی تأثیر پذیری سرمایه اجتماعی جوانان از کاربری شبکههای اجتماعی مجازی موجب گردیده است و اثرات ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی رابطه کاربری شبکه اجتماعی مجازی فیس بوک و سرمایة اجتماعی میپردازد. گسترش تعاملات اجتماعی درفضاهای مجازی از سوی جوانان و دغدغه کاهش روابط و تعاملات و مشارکت اجتماعی آنان در دنیای واقعی مباحث گستردهای را در زمینه چگونگی تأثیر پذیری سرمایه اجتماعی جوانان از کاربری شبکههای اجتماعی مجازی موجب گردیده است و اثرات کاهنده و یا فزاینده کاربری این شبکههای اجتماعی برسرمایه اجتماعی در پژوهشهایی متعددی درجهان مورد بررسی قرارگرفته است.
به همین منظور درمقاله حاضر با بررسی و مقایسه سرمایه اجتماعی دانشجویان کاربر و غیرکاربر کم وکیف کاربری فیس بوک و رابطه آن با ابعاد ساختی و شناختی سرمایه اجتماعی و مؤلفههای آن مورد بررسی قرار گرفته است.
این پژوهش با روش پیمایش انجام شده است و جمعیت آماری آن را 336 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران تشکیل میدهند که با روش نمونهگیری خوشهای متناسب با حجم انتخاب شده و سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه، اطلاعات جمعآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
نتایج تحقیق میزان بالاتر سرمایه اجتماعی را در نزد دانشجویان کاربر در مقایسه بادانشجویان غیر کاربر نشان میدهد. هرچند تأثیر کم و کیف کاربری فیس بوک بر ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی یکسان نبوده و بر اساس یافتههای پژوهش، تنوع استفاده از فیس بوک با سرمایه اجتماعی و برخی مؤلفههای آن نظیر اندازه شبکه واقعی، انواع هنجارهای همیاری و آگاهی اجتماعی ارتباط مثبت دارد در حالی که میزان استفاده از فیس بوک با مؤلفه حمایت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در کل ارتباط منفی را نشان داده است.
عالیه شکربیگی؛ رضا مستمع
دوره 15، شماره 2 ، تیر 1393، ، صفحه 153-177
چکیده
خشونت علیه زنان در ابعاد خانگی و اجتماعی آن چه در جوامع توسعه یافته و چه در جوامع درحال توسعه همواره به عنوان یک دغدغه و آسیب مطرح بوده است. تحقیقات زیادی روی این مسئله انجام شده منتها به دلیل داشتن روشهای مختلف برخورد با مسئله و شقوق متعدد نظری، نتوانسته این انبوه نتایج را در یک قالب پژوهشی که نقطه عطفی برای پژوهشهای آتی در این حوزه ...
بیشتر
خشونت علیه زنان در ابعاد خانگی و اجتماعی آن چه در جوامع توسعه یافته و چه در جوامع درحال توسعه همواره به عنوان یک دغدغه و آسیب مطرح بوده است. تحقیقات زیادی روی این مسئله انجام شده منتها به دلیل داشتن روشهای مختلف برخورد با مسئله و شقوق متعدد نظری، نتوانسته این انبوه نتایج را در یک قالب پژوهشی که نقطه عطفی برای پژوهشهای آتی در این حوزه باشد فراهم آورد. در این پژوهش فراتحلیلی با دستهبندی نظریات بهکارگرفته شده در 22 پژوهش کاربردی در حوزه خشونت عیله زنان، تئوریهای پرکاربرد استخراج و سپس با بررسی روشهای تحقیق آنها علاوه بر مشخص کردن حیطه و میدان مطالعاتی، اجزا پژوهشها دستهبندی شده است. در طبقهبندی فرضیات مشخص گردید، ربط نظری با مدل نظری ارائه شده در پژوهشها همخوانی اندکی داشته و تنها سه نظریه "منابع"، "یادگیری" و "فمنیستی" در تبیین مدل فرضی کاربرد اصلی داشته است. در نهایت با استفاده از روشهای قدرتمند آماری نقش این سه نظریه در تبیین و تایید فرضیات سنجش شد. پیشنهادهای پژوهشها نیز براساس اتکا بر پایگاههای اقتصادی، جنسیتی و آموزشی دستهبندی گردید.
فاطمه باقری حیدری
دوره 15، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 153-172
چکیده
تعاملات و روابط بین دانشجویان و استادان یکی از مهمترین عرصههای ساختار اجتماعی علم به شمار میآید. هدف از این مقاله بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر تعاملات و ارتباطات دانشجویان با استادان میباشد. عرصههای مختلف تعاملاتی با توجه به نظریههای جامعهشناسی علم و با چارچوب نظری بوردیو، مورد بررسی قرار گرفتهاند. در این پژوهش ...
بیشتر
تعاملات و روابط بین دانشجویان و استادان یکی از مهمترین عرصههای ساختار اجتماعی علم به شمار میآید. هدف از این مقاله بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر تعاملات و ارتباطات دانشجویان با استادان میباشد. عرصههای مختلف تعاملاتی با توجه به نظریههای جامعهشناسی علم و با چارچوب نظری بوردیو، مورد بررسی قرار گرفتهاند. در این پژوهش که از نوع تحقیقات پیمایشی بوده، جمع آوری دادهها با استفاده از پرسشنامه و انجام گرفته است. واحد تحلیل فرد و جمعیت آماری دانشجویان دانشگاههای پیام نور، غیر انتفاعی و آزاد شهرستان پلدختر است. یافتههای پژوهـش در راستـای تائید نظـریه بوردیو نشان میدهد موقعیت فرد در قلمرواجتماعی علم با توجه به میزان ترکیب سرمایههای فرهنگی او تعیین می شود .تعاملات استادان و دانشجویان با میزان سرمایههای آنها در بیرون و درون فضای آکادمیک رابطه مثبت و معناداری دارد.
حسین ایمانى جاجرمى؛ سروه فتاحى
دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1390، ، صفحه 154-179
چکیده
این مقاله با فراهم آوردن همه روایتهایى که تاکنون از نظام بهرهبردارى ارضى در کردستان قبل از اصلاحات ارضى سال 1342 ارائه شده، قصد دارد این قرائتها را نقد کرده و نظام بهرهبردارى از زمین در کردستان را خوانش مجدد کند و روایتى جدید را براى فهم بهتر نظام ارضى کردستان عرضه کند. براى عرضه این روایت از روش تحلیل روایت براى تحلیل روایتهاى ...
بیشتر
این مقاله با فراهم آوردن همه روایتهایى که تاکنون از نظام بهرهبردارى ارضى در کردستان قبل از اصلاحات ارضى سال 1342 ارائه شده، قصد دارد این قرائتها را نقد کرده و نظام بهرهبردارى از زمین در کردستان را خوانش مجدد کند و روایتى جدید را براى فهم بهتر نظام ارضى کردستان عرضه کند. براى عرضه این روایت از روش تحلیل روایت براى تحلیل روایتهاى موجود استفاده مىشود و از روشهاى کیفى مصاحبه و تحلیل اسناد و مشاهده میدانى استفاده مىکند تا دادههاى روایت جدید را فراهم آورد و روایت جدید را ساخته و ارائه کند. از مطالعات اسنادى و مصاحبههاى نیمهسازمانیافته به گردآورى دادهها پرداخته شد و روایتهایى از جنس تاریخ شفاهى جمعآورى شد تا دادههاى مورد نیاز روایت جدید ساخته شوند. روایتهاى جمعآورى شده سپس دستهبندى و مورد تحلیل واقع شدند. نتایج بهدست آمده از روایتهاى جمعآورى شده در این پژوهش ضمن تأیید این نکته که بعضى از روایتهاى موجود و مکتوب در مورد نظام بهرهبردارى ارضى در کردستان نادرستاند، نشان مىدهند که نظام بهرهبردارى ارضى در کردستان در دوره قبل از اصلاحات ارضى سال 1342 خورشیدى متفاوت از نظام بهرهبردارى گروهى تحت عناوین مختلف مانند بنه و گاوبندى بوده است.
حسین میرزایی؛ مجتبی میرزائی؛ توحید علیزاده
چکیده
انجمنهای علمی به عنوان نهادی که میتواند در تقویت روابط موجود در اجتماع علمی تأثیر قابل توجهی داشته باشد حائز اهمیت است و از اینجهت نیازمند مطالعات متعدد در مورد کارکردها، ساختار و شناسایی عوامل موثر بر ارتقاء کارکردهای آن و دستیابی به اهداف است. امری که تحقیق حاضر به نوبۀ خود در صدد انجام آن است. هدف تحقیق حاضر شناسایی عوامل ...
بیشتر
انجمنهای علمی به عنوان نهادی که میتواند در تقویت روابط موجود در اجتماع علمی تأثیر قابل توجهی داشته باشد حائز اهمیت است و از اینجهت نیازمند مطالعات متعدد در مورد کارکردها، ساختار و شناسایی عوامل موثر بر ارتقاء کارکردهای آن و دستیابی به اهداف است. امری که تحقیق حاضر به نوبۀ خود در صدد انجام آن است. هدف تحقیق حاضر شناسایی عوامل تاثیر گذار بر تقویت مشارکت اجتماعی دانشجویان در فعالیتهای دانشجویی انجمنهای علمی است. امری که بدون شک ادامۀ حیات انجمنهای علمی در سطح دانشگاهها به آن وابسته است و درصورت غفلت باعث تشریفاتی شدن و حتی حذف انجمنهای علمی خواهد شد. در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. جامعۀ آماری تحقیق حاضر را تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی (9977 نفر) در سال تحصیلی 96-97 تشکیل میدهند که از این تعداد 150 نفر با استفاده از نمونهگیری طبقهبندی تصادفی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. نتایج توصیفی نشان از پایین بودن میزان مشارکت اجتماعی دانشجویان (40%) در فعالیتهای انجمنهای علمی است. اما تمام متغیرهای مستقل تحقیق (اعتماد اجتماعی، کارآمدی انجمنهای علمی، مزایای عضویت در انجمنها و ارتباط انجمنها با گروههای آموزشی) برخلاف متغیر مشارکت از میانگین به نسبت مطلوبی (متوسط رو به بالا) در بین دانشجویان نمونه تحقیق برخوردار بودهاند. نتایج مربوط به تحلیلهای استنباطی تحقیق نشان داد که بین متغیرهای مستقل تحقیق و مشارکت اجتماعی دانشجویان همبستگی معناداری وجود دارد. در کنار این یافتهها، نتایج مربوط به تحلیل مسیر تحقیق نیز نشان داد که از بین متغیرهای تحقیق، متغیر کارآمدی انجمنها مجوز ورود به مدل تحلیل مسیر را پیدا نکرده است و متغیرهای دیگر نیز در حدود 20 % از تغییرات مربوط به مشارکت اجتماعی را تبیین نمودهاند. نتیجۀ کلی تحقیق بیانگر اینست که مشارکت دانشجویان در انجمنهای علمی تحت تاثیر منفعتی است که از این مشارکت دریافت می کنند. منفعتی آنی و قابل درک برای دانشجویان میتواند آنها را متقاعد به شرکت در چنین نهادها و انجمنهایی کند. در کنار این امر اعتماد نیز افزایش مشارکت را تقویت میکند.
خدیجه سفیری؛ افسانه کمالی؛ نرجس خاتون مصلح
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 162-198
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و مشارکت دینی با هویت دینی نوجوان میپردازد. چارچوب نظری تحقیق در زمینه سرمایه اجتماعی خانواده بهطور خاص برمبنای نظریه کلمن و در زمینه مشارکت دینی برمبنای نظریات جنکینز، دورکیم، طالبان و در زمینه هویت دینی نیز برمبنای ترکیبی از نظریات تاجفل، فینی، جنکینز میباشد. روش پژوهش ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و مشارکت دینی با هویت دینی نوجوان میپردازد. چارچوب نظری تحقیق در زمینه سرمایه اجتماعی خانواده بهطور خاص برمبنای نظریه کلمن و در زمینه مشارکت دینی برمبنای نظریات جنکینز، دورکیم، طالبان و در زمینه هویت دینی نیز برمبنای ترکیبی از نظریات تاجفل، فینی، جنکینز میباشد. روش پژوهش از نوع پیمایش بوده و دادههای پرسشنامه از میان یکی از والدین و فرزند نوجوان آنها در پایه سوم دبیرستانهای شهر قم با روش نمونهگیری طبقهبندی با احتمال متناسب با حجم و تعداد نمونه ۳۶۷ نفر نوجوان به همراه ۳۶۷ نفر یکی از والدین آنان جمعآوری شده است. نتایج تحلیل دومتغیره حاکی از آن است که بین سرمایه اجتماعی خانواده (درونی و بیرونی) و مشارکت دینی (والدین و نوجوان) با هویت دینی نوجوانان رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره، تأثیر سرمایه اجتماعی درونی خانواده و مشارکت دینی نوجوان معنادار بوده و متغیر مشارکت دینی نوجوان، مهمترین عامل تبیینکننده هویت دینی نوجوان است.
علی اصغر مقدس؛ زکیه شرفی
دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1388، ، صفحه 162-190
چکیده
جریان مهاجرتهای بین المللی به دلایل مختلفی مثل فروریختن مواضع سیاسی در امر جابه جایی، توسعه سیستمهای ارتباطی، ارزان تر شدن هزینههای حمل و نقل، نابرابری در سطح دستمزدها در کشورهای مختلف و نیاز به نیروی کار و ... براساس آمار و اطلاعات دقیق درحال افزایش است. مطالعه حاضر با استفاده از نظریههای جاذبه و دافعه لی و جهانی شدن به بررسی ...
بیشتر
جریان مهاجرتهای بین المللی به دلایل مختلفی مثل فروریختن مواضع سیاسی در امر جابه جایی، توسعه سیستمهای ارتباطی، ارزان تر شدن هزینههای حمل و نقل، نابرابری در سطح دستمزدها در کشورهای مختلف و نیاز به نیروی کار و ... براساس آمار و اطلاعات دقیق درحال افزایش است. مطالعه حاضر با استفاده از نظریههای جاذبه و دافعه لی و جهانی شدن به بررسی عوامل براگیزنده مهاجرت770 نفر از جوانان 30-18 ساله شهرهای شیراز و ارسنجان پرداختهاست. نتایج پژوهش نشان داد که گرایش به مهاجرت در بین جوانان ایران مانند سایر کشورهای جهان رواج یافته است، به طوریکه تنها 9درصد از افراد نمونه گرایش به مهاجرت داشتهاند. نتیجه بررسی متغیرهای جمعیت شناختی، حاکی از آن است که گرایش به مهاجرت در بین پاسخگویان مرد، مجرد، درآمد پایین، تحصیلات لیسانس، سن25-22 و افراد ساکن در شیراز بیش از گروههای مقابل آنهاست و از بین عوامل زمینه ساز گرایش به مهاجرت؛ نگرش(منفی) افراد نسبت به اوضاع اجتماعی- فرهنگی و آموزشی، اقتصادی و سیاسی کشور، به ترتیب بیشترین تأثیر را داشتهاند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در جامعهای مثل ایران، عوامل اجتماعی_فرهنگی و آموزشی مانند عوامل اقتصادی و شاید بیشتر بر تمایلات و انگیزه های افراد نفوذ دارند.
مهدی ابراهیمی
دوره 10، شماره 4 ، دی 1388، ، صفحه 1-10
چکیده
تحولات اجتماعی گستردۀ جهان در دوران کنونی (جهانیشدن، تکنولوژیهای نوین ارتباطی، صنعتیشدن جنگ و تروریسم، چیرگی ارزشهای مصرفگرا و...)، علاوه بر ایجاد تغییرات عمده در شیوۀ زندگی شخصی و اجتماعی انسانها، وظایف و کارکردهای علوم اجتماعی بهطورعام و جامعهشناسی بهطورخاص را نیز کاملاً تحت تأثیر قرار دادهاند. شیوۀ اثرگذاریِ ...
بیشتر
تحولات اجتماعی گستردۀ جهان در دوران کنونی (جهانیشدن، تکنولوژیهای نوین ارتباطی، صنعتیشدن جنگ و تروریسم، چیرگی ارزشهای مصرفگرا و...)، علاوه بر ایجاد تغییرات عمده در شیوۀ زندگی شخصی و اجتماعی انسانها، وظایف و کارکردهای علوم اجتماعی بهطورعام و جامعهشناسی بهطورخاص را نیز کاملاً تحت تأثیر قرار دادهاند. شیوۀ اثرگذاریِ تحولات نهادی جهانی بر موضوعات و دغدغههای علم جامعهشناسی و اینکه این علم، عمیقاً با مباحث عملی و اخلاقیِ زندگی روزمره در ارتباط است، از مهمترین دلایل شکلگیری کتاب حاضر بهشمار میآید. هدف این کتاب بهطورکلی، تأملی در جامعهشناسی مخاطره[1] و نیز بررسی انتقادی راههایی است که مطالعۀ مخاطره ازطریق آنها، وجهی انضباطی به ماهیت جامعهشناسی میبخشد. نویسنده بدین منظور، به مقدمات مفهومی، گرایشات اخلاقی و جهتگیریهای سیاسیِ انواع جامعهشناسی که این درونمایه در آنها وجود دارد، نظر کرده است. از دیدگاه وی، ارزش جامعهشناسیِ بازاندیشانه در تلاشی است که برای روشن ساختن محدودیتهای دعاویِ دانشیِ خود و نیز امکانپذیریِ رویههای اجتماعیِ مؤثر در ایجادِ این محدودیتها صورت میدهد. ارزیابیِ بازاندیشانۀ مباحث نظری و سیاسیِ مهمی که با عطف نظر به موضوع مخاطره در جامعهشناسی به انجام رسیدهاند، بازنمایندۀ اهمیت نظریههای اجتماعیِ کلاسیک و معاصر در تحلیل این مقوله است.
[1] Risk
مسعود چلبی؛ صمد رسول زاده اقدم
دوره 4، شماره 3 ، مهر 1381، ، صفحه 26-54
چکیده
به نظر می رسد تحقیقاتی که در زمینه خشونت علیه کودکان انجام گرفتند ،به خصوص در ایران، به نظریه هایی که خشونت را نتیجه تعاملات آشفته و مشکل ساز می دانند کمتر توجه نموده اند.پژوهش حاضر سعی دارد با توجه به سایر عوامل،تاکید اصلی خود را بر عوامل رابطه ای درون خانوادگی(نظو و تضاد) معطوف کند.این مطالعه تحقیقی پیمایشی است که روس 300 خانواده تهرانی ...
بیشتر
به نظر می رسد تحقیقاتی که در زمینه خشونت علیه کودکان انجام گرفتند ،به خصوص در ایران، به نظریه هایی که خشونت را نتیجه تعاملات آشفته و مشکل ساز می دانند کمتر توجه نموده اند.پژوهش حاضر سعی دارد با توجه به سایر عوامل،تاکید اصلی خود را بر عوامل رابطه ای درون خانوادگی(نظو و تضاد) معطوف کند.این مطالعه تحقیقی پیمایشی است که روس 300 خانواده تهرانی انجام گرفته است.برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره و مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده است،یافته ها نشان می دهند که متغیر نظم و تضاد در خانواده به ترتیب اهمیت ،اثرات موثر و معنی داری بر خشونت علیه کودکان در خانواده ها دارند.