سارا شریعتی
دوره 6، شماره 2 ، تیر 1384، ، صفحه 147-155
چکیده
از میان چهره های گوناگون،هانری دروش-کشیش و کارگر ،متخصص مارکسیزم و متاله،جامعه شناس دین و توسعه. و از خلال دورانهای متفاوت زندگی وی تصویر هانری دروش جامعه شناس دین،به یمن آثار بسیار و تحقیقات ارزشمندش ،در "گالری چهره های بنیان گذار"جامعه شناسی ادیان قرار دارد(ارویو له ژه،263:2001). "جامعه شناسی انتظار و امید" با نام وی پیوند خورده است.(پولات،1994) ...
بیشتر
از میان چهره های گوناگون،هانری دروش-کشیش و کارگر ،متخصص مارکسیزم و متاله،جامعه شناس دین و توسعه. و از خلال دورانهای متفاوت زندگی وی تصویر هانری دروش جامعه شناس دین،به یمن آثار بسیار و تحقیقات ارزشمندش ،در "گالری چهره های بنیان گذار"جامعه شناسی ادیان قرار دارد(ارویو له ژه،263:2001). "جامعه شناسی انتظار و امید" با نام وی پیوند خورده است.(پولات،1994) و سهم دروش در "جامعه شناسی تخیل"قابل ملاحظه است.سه شاخصه جامعه شناسی دین هانری دروش را از دیگران متمایز می سازد :تاکید او بر چند مرکزی بودن این رشته.توجه به جنبش ها،فرقه ها و جماعتهای کوچک مذهبی.امید و جلوه های آن در اتوپی،موعود گرایی و هزاره گرایی،به عنوان محور اصلی کتاب شناسی وی.
محمد جواد زاهدی؛ سجاد اجاقلو
دوره 6، شماره 4 ، دی 1384، ، صفحه 92-125
چکیده
تحقیق حاضر به بررسی اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن در بین ساکنان شهر زنجان می پردازد.اعتماد اجتماعی یکی از مهم ترین مولفه های توسعه اجتماعی و گسترش مدرنیتهاست.ویژگیهای تاریخی و اجتماعی جامعه مورد بررسی و نیز وجود خورده فرهنگهای قبیله ای و طایفه ای که از جمله نتایج آن خاص گرایی و کاهش اعتماد اجتماعی به غریبه هاست،مطالعه اعتماد اجتماعی ...
بیشتر
تحقیق حاضر به بررسی اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن در بین ساکنان شهر زنجان می پردازد.اعتماد اجتماعی یکی از مهم ترین مولفه های توسعه اجتماعی و گسترش مدرنیتهاست.ویژگیهای تاریخی و اجتماعی جامعه مورد بررسی و نیز وجود خورده فرهنگهای قبیله ای و طایفه ای که از جمله نتایج آن خاص گرایی و کاهش اعتماد اجتماعی به غریبه هاست،مطالعه اعتماد اجتماعی در این جامعه را به یکی از مهم ترین پیش شرطهای شناخت در این جامعه به منظور فراهم سازی شرایط توسعه اجتماعی آن بدل ساخته است،متغیر وابسته در این تحقیق اعتماد تعمیم یافته است که با شش بعد صراحت،صداقت،سهیم کردن،تمایلات همکاری جویانه،اطمینان و رفتار مبتنی بر اعتماد مورد سنجش قرار گرفته است.متغیرهای مستقل در این تحقیق عبارتند از سنت گرایی،پایگاه اجتماعی و تحصیلات.به منظور بررسی جامع اعتماد اجتماعی علاوه بر سنجش متغیرهای اصلی تحقیق،یک رشته از متغیرها هم تحت عنوان متغیرهای پیشینه ای در این تحقیق دخالت داده شدند.یافته های تحقیق نشان می دهد که بین متغیر سنت گرایی و اعتماد تعمیم یافته رابطه معنا داری وجود ندارد. اما بین سنت گرایی و دو بعد اعتماد یعنی صراحت و صداقت رابطه معنادار مستقیمی وجود دارد.بین متغیر پایگاه اجتماعی و اعتماد تعمیم یافته هم رابطه معناداری مشاهده نشد فقط یک بعد از پایگاه اجتماعی یعنی منطقه سکونت رابطه معنادار مستقیمی را با اعتماد اجتماعی نشان داد.اما بین تحصیلات پاسخگویان و اعتماد اجتماعی رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد.به طوری که هر چه سطح تحصیلات افراد بالا می رفت اعتماد انها هم سیر صعودی پیدا می کرد.نتایج حاصل از آزمون فرضیه های مربوط به متغیرهای فردی هم نشان داد که بین میزان مطالعه و اعتماد اجتماعی رابطه معنادار مستقیمی وجود دارد به طوری که افرادی که در شبانه روز مطالعه بیشتری داشتند اعتماد اجتماعی آنها هم در سطح بالایی قرار داشت.بین محل تولد افارد و اعتماد اجتماعی رابطه معناداری دیده شد.بین متغیرهای سن،جنسیت،وضعیت تاهل،مدت اقامت در شهر،نوع زبان،میزان تماشای تلویزیون،رفتن به سینما با اعتماد اجتماعی رابطه معناداری وجود نداشت.
محمد عبداللهی
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1381، ، صفحه 131-158
چکیده
مرتن در سال 1910 در امریکا متولد شد.پس از گرفتن دکترای جامعه شناسی از دانشگاه هاروارد دعوت به کار دانشگاه کلمبیا را پذیرفت.او در زمینه بینش ها ،روشها و حوزه های جامعه شناسیفبه ویژه جامعه شناسی علم و مسائل و انحرافات اجتماعی صاحب آثار عدیده ای است.مرتن بیشتر به جامعه شناسی نظم دیدگاه کارکرد گرایی ساختاری و روش تحلیل کارکردی علاقمند بوده ...
بیشتر
مرتن در سال 1910 در امریکا متولد شد.پس از گرفتن دکترای جامعه شناسی از دانشگاه هاروارد دعوت به کار دانشگاه کلمبیا را پذیرفت.او در زمینه بینش ها ،روشها و حوزه های جامعه شناسیفبه ویژه جامعه شناسی علم و مسائل و انحرافات اجتماعی صاحب آثار عدیده ای است.مرتن بیشتر به جامعه شناسی نظم دیدگاه کارکرد گرایی ساختاری و روش تحلیل کارکردی علاقمند بوده است.او با بازنگری اصول و قواعد فونکسیونالیسم کلاسیک سعی در تلفیق مبانی نظری و تجربی در قالب نظریه حد متوسط معرفی نمونه هایی از این نوع نظریه در نزد کسانی چون دورکیم و وبر،تلاش در ارایه نظریه های حد متوسط در حوزه جامعه شناسی علم و انحرافات اجتماعی و پیوند جامعه شناسی با مسائل روز نقش عمده ای در توسعه جامعه شناسی ایفا کرده است.مرتن پس از سال‌ها پژوهش آموزش و مدیدریت در حوزه جامعه شناسی و دریافت دکترای افتخاری از 20 دانشگاه و مرکز علمی معتبر در جهان در سال 2003 در 93 سالگی درگذشت.
سید احمد فیروز آبادی
دوره 6، شماره 2 ، تیر 1384، ، صفحه 156-164
چکیده
عنوان کتاب به معنای یکنفره شدن بازیهای بولینگ در کشور آمریکا است که این امر ناشی از رشد فردی شدن و کاهش سرمایه اجتماعی در کشور آمریکا می باشد.نویسنده در نقل واقعه ای در ایالت میشیگان امریکا که در آن یک پیرمرد 50 ساله باز نشسته و سیاه پوست که در لیست انتظار دریافت کلیه است از فردی دیگر که سفید پوست و در سن 33 سالگی است کلیه ای به صورت ...
بیشتر
عنوان کتاب به معنای یکنفره شدن بازیهای بولینگ در کشور آمریکا است که این امر ناشی از رشد فردی شدن و کاهش سرمایه اجتماعی در کشور آمریکا می باشد.نویسنده در نقل واقعه ای در ایالت میشیگان امریکا که در آن یک پیرمرد 50 ساله باز نشسته و سیاه پوست که در لیست انتظار دریافت کلیه است از فردی دیگر که سفید پوست و در سن 33 سالگی است کلیه ای به صورت هدیه دریافت می کند و ریشه این اهدای کلیه علی رغم تفاوتهای سنی ،شغلی و نژادی ، به سابقه عضویت هر دو در باشگاه بولینگ محل زندگیشان بر می گردد.
یحیی فوزی
دوره 5، شماره 3 ، مهر 1383، ، صفحه 172-190
چکیده
میزان مشروعیت نظامهای سیاسی را بر اساس همگونی بین باورها و ارزشهای اکثریت مردم جامعه با مبانی نظری که بر اساس آنها حاکمان سیاسی سلطه خود را توجیه می کنند مورد ارزیابی قرار می دهند و هر عاملی که بتواند ارزشها و باورهای اجتماعی را دگرگون سازد می تواند مشروعیت نظامهای سیاسی را نیز به چالش کشد.بر این اساس در این مقاله ضمن بررسی تغییرات ...
بیشتر
میزان مشروعیت نظامهای سیاسی را بر اساس همگونی بین باورها و ارزشهای اکثریت مردم جامعه با مبانی نظری که بر اساس آنها حاکمان سیاسی سلطه خود را توجیه می کنند مورد ارزیابی قرار می دهند و هر عاملی که بتواند ارزشها و باورهای اجتماعی را دگرگون سازد می تواند مشروعیت نظامهای سیاسی را نیز به چالش کشد.بر این اساس در این مقاله ضمن بررسی تغییرات کمی و کیفی جمعیتی در سالهای بعد از انقلاب همچون رشد جمعیت باسواد،رشد جمعیت با تحصیلات عالی، رشد جمعیت شهذ نشین و .... تلاش گردیده تا تاثیر این تغییرات بر باورهای دینی جامعه به عنوان مهم ترین مبنای مشروعیت بخش نظام سیاسی جمهوری اسلامی در ایران مورد مطالعه قرار گیردو به این سوال پاسخ دهد که این تغییرات جمعیتی چه تاثیری بر جایگاه دین در جامعه ایران داشته است و این موضوع چه پیامدهایی بر ای مشروعیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی به عنوان حکومت دینی در ایران می تواند داشته باشد.
امیر رستگار خالد
دوره 6، شماره 4 ، دی 1384، ، صفحه 126-165
چکیده
حمایت های شغلی -خانوادگی برای زنان شاغل عامل مهمی در جهت تثبیت نقش های اجتماعی آنها محسوب می شود و بدون آن برای این گروه از زنان بهره مندی از فواید ترکیب نقش و مقابله با فشارهای روانی-اجتماعی ناشی از نظام گسترش یافته نقش ها ،به ندرت میسر است.در این پژوهش سعی شده است تا با پاسخ به چند سوال،سازوکار حمایت اجتماعی در این زمینه توضیح داده ...
بیشتر
حمایت های شغلی -خانوادگی برای زنان شاغل عامل مهمی در جهت تثبیت نقش های اجتماعی آنها محسوب می شود و بدون آن برای این گروه از زنان بهره مندی از فواید ترکیب نقش و مقابله با فشارهای روانی-اجتماعی ناشی از نظام گسترش یافته نقش ها ،به ندرت میسر است.در این پژوهش سعی شده است تا با پاسخ به چند سوال،سازوکار حمایت اجتماعی در این زمینه توضیح داده شود.این سوالات عمدتا معطوف روشن ساختن،میزان،نوع و منبع حمایت های شغلی-خانوادگی احساس شده فرد شاغل و نیز تبیین روابط متغیرهای درگیری خانوادگی و کنترل بر کار با حمایت اجتماعی با توجه به جنسیت فرد بوده است.نتایج تحقیق به طور کلی حاکی از تایید فرضیه ها و انتظارات تحقیق درباره نقش حفاظتی حمایتهای شغلی-خانوادگی در مقابله و سازگاری با فشار و نیز اثر تعدیل کننده جنسیت بر این فرایند است.به طوری که نتایج تحلیل های آماری نشان میدهد رابطه درگیری خانوادگی با احساس حمایت خانوادگی در بین زنان و رابطه کنترل بر کار با حمایت شغلی احساس شده مردان قوی تر است .با افزایش میزان جمایت خانوادگی ار حجم انتظارات نقش خانوادگی فرد کاسته و با کاهش سن زنان بر میزان حمایت ابزاری اعضا خانواده از آنان افزوده می شود.رابطه حمایت خانوادگی با متغیرهایی نظری سن و انتظارات نقش شغلی،تعداد سالهای ازدواج و سطح تحصیلات معنادار است و حمایت شغلی به ویژه حمایت دریافت شده از سرپرست نیز به تبع متغیرهایی نظیر سطح شغل،گروه عمده شغلی و سابقه کار فرد تغییر می پذیرد.
خدیجه سفیری؛ مهناز جزایری
دوره 6، شماره 4 ، دی 1384، ، صفحه 166-184
چکیده
خانواده اولین کانون یادگیری روابط اجتماعی است.جوان تحت تاثیر فضای عاطفی خانواده اولین گامها را به سوی کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته بر می دارد.هدف از این پژوهش بررسی وضعیت عاطفی خانواده ها،در سطح شهر تهران و ببرسی وضعیت کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته در جوانان و رابطه بین این دو میباشد.
رویکرد نظری تحقیق در بخش ...
بیشتر
خانواده اولین کانون یادگیری روابط اجتماعی است.جوان تحت تاثیر فضای عاطفی خانواده اولین گامها را به سوی کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته بر می دارد.هدف از این پژوهش بررسی وضعیت عاطفی خانواده ها،در سطح شهر تهران و ببرسی وضعیت کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته در جوانان و رابطه بین این دو میباشد.
رویکرد نظری تحقیق در بخش عاطفی تئوری لی پلی و در بخش کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته تئوری مونچ می باشد.تعداد 380 آزمودنی شامل دختران و پسران مناطق مختلف آموزش و پرورش در سال سوم دبیرستان و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند.وشعیت عاطفی به وسیله چهار معرف:احترام،احساس لذت،گرمی روابط و انتقال محبت،سنجش و معرف های کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته عبارت بودند از "وفاداری،وابستگی عاطفی و تعهد تعمیم یافته.
نتایج تحقیق نشان داد اکثر جوانان از وضعیت عاطفی خانواده خود راضی بودند.در این میان فضای عاطفی بر ای پسران بیش از دختران بود و از طرفی وضعیت کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته جوانان در حد متوسط بوده و در این میان دختران نسبت به پسران از کنش مبتنی بر دلبستگی عاطفی تعمیم یافته بیشتری برخوردار بودند.
شراره مهدی زاده
دوره 6، شماره 4 ، دی 1384، ، صفحه 185-211
چکیده
در این مقاله تاثیر تلویزیون بر نوگرایی با توجه به نقش مخاطبان آن مورد بررسی قرار گرفته است.در مطالعه مخاطب عواملی مانند میزان در معرض رسانه قرار گرفتن ،محتوای در معرض قرار گرفتن و زمینه های گوناگون اجتماعی-فرهنگی،نقش اساسی را در اثر بخشی پیامهای تلویزیونی به عهده دارند که کمتر در تحقیقات داخل کشور مورد توجه واقع شده است.مسئله اصلی ...
بیشتر
در این مقاله تاثیر تلویزیون بر نوگرایی با توجه به نقش مخاطبان آن مورد بررسی قرار گرفته است.در مطالعه مخاطب عواملی مانند میزان در معرض رسانه قرار گرفتن ،محتوای در معرض قرار گرفتن و زمینه های گوناگون اجتماعی-فرهنگی،نقش اساسی را در اثر بخشی پیامهای تلویزیونی به عهده دارند که کمتر در تحقیقات داخل کشور مورد توجه واقع شده است.مسئله اصلی در این تحقیق شناخت ابعاد فعالیت مخاطب در تاثیر تلئیزیئن بر نگرش نو می باشد.بیدن منظور لازم است رابطه بین تلویزیون با نگرش نو در جمعیت نمونه مشخص گردد و سپس به نقش و جایگاه مخاطب در این فرایند پرداخته شود.این تحقیق،به شیوه پیمایش،با حجمی برابر 1047 نمونه از خانوارهای ساکن در مناطق 22 گانه شهر تهران انجام شده است.نتایج تحقیق نشان میدهد که تاثیر تلویزیون با توجه به تفاوتهای اجتماعی -فرهنگی در گروههای مخاطب متفاوت است.
محمدجواد اسماعیلی
چکیده
این مقاله بهدنبال تدوین بنیانهای معرفتشناختی آرمان «متخصص مسلمان» است. این آرمان در ایران در یک فرایند تاریخیِ درازمدت بهویژه بعد از انقلاب اسلامی بهعنوان آرمان آموزش عالی تکوین یافته و پاسخی است به شکاف بین نظام قدمایی حوزه علمیه و نظام جدید دانشگاه. اما پیگیری این آرمان بیشتر از طریق تصمیمهای دولتی و اداری ...
بیشتر
این مقاله بهدنبال تدوین بنیانهای معرفتشناختی آرمان «متخصص مسلمان» است. این آرمان در ایران در یک فرایند تاریخیِ درازمدت بهویژه بعد از انقلاب اسلامی بهعنوان آرمان آموزش عالی تکوین یافته و پاسخی است به شکاف بین نظام قدمایی حوزه علمیه و نظام جدید دانشگاه. اما پیگیری این آرمان بیشتر از طریق تصمیمهای دولتی و اداری و ابلاغ دستورعملهای اجرایی و تأکید بر «نهادسازی، ایجاد سازمان و معاونت، تشکیل شورا، تولید سند، تهیه آییننامه و برگزاری برنامههای مذهبی» بروز یافته است. این مقاله که با استفاده از روش مطالعه کتابخانهای به تحلیل نظریه دانش و ارزش ماکس وبر پرداخته، مدعی است با درنظرگرفتن تفکیک وبریِ «ربط ارزشی» از «حکم ارزشی» بهعنوان اصل بنیادین آرمان متخصص مسلمان، حضور ارزشهای دینی در فعالیتهای علمی و غیرعلمی متخصص مسلمان بلامانع و مشروع است.
محسن سوهانیان حقیقی؛ مجید فولادیان؛ حسین اکبری
چکیده
براساس آمارها، پژوهش‌ها و نظرسنجی‌های متعدد، در کشور ایران میزان قانون‌شکنی و قانون‌گریزی زیاد است. در این پژوهش در صدد شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر قانون‌شکنی و قانون‌گریزی در بین استان‌های ایران هستیم. چارچوب نظری پژوهش براساس نظریه‌های کج‌رفتاری و توسعة اجتماعی است؛ براین‌اساس، عوامل تبیینکنندة قانون‌گریزی و قانون‌شکنی ...
بیشتر
براساس آمارها، پژوهش‌ها و نظرسنجی‌های متعدد، در کشور ایران میزان قانون‌شکنی و قانون‌گریزی زیاد است. در این پژوهش در صدد شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر قانون‌شکنی و قانون‌گریزی در بین استان‌های ایران هستیم. چارچوب نظری پژوهش براساس نظریه‌های کج‌رفتاری و توسعة اجتماعی است؛ براین‌اساس، عوامل تبیینکنندة قانون‌گریزی و قانون‌شکنی به دو دسته عوامل نگرشی و عوامل ساختاری تقسیمبندی شدند. سپس، از تابع رفتار چلبی برای شناسایی و تبیین ترکیبهایی از عوامل مؤثر بر قانون‌گریزی و قانون‌شکنی در بین استان‌های ایران استفاده شده است؛ بنابراین، رویکرد این پژوهش تحلیل تطبیقی-فازی و تکنیک جمع‌آوری داده‌ها به‌دلیل وسعت موضوعی و نظری پژوهش، تحلیل دادههای موجود (ثانویه) است. براساس نتایج، با بررسی شروط عِلّی مؤثر بر قانون‌گریزی در کل استان‌های کشور، دو مسیر (ترکیب) منجر به قانون‌گریزی مشاهده شد. در مسیر اول، چهار شرط گرایش به نظم کم، سردرگمی اجتماعی، میزان سواد و بیکاری در ترکیب با یکدیگر به قانون‌گریزی منجر شدند، اما مسیر دوم از ترکیب پنج شرط احساس عدالت کم، گرایش به نظم کم، سردرگمی اجتماعی، سواد و شهرنشینی شکل گرفته است. همچنین، ضریب سازگاری کل در این دو مسیر عِلّی برابر با 95/0 بود. این میزان سازگاری همراه با شاخص پوشش برابر با 59/0 بیانگر اهمیت نظری و تجربی این دو مسیر است.
محمّدرضا طالبان
چکیده
پژوهش حاضر برای آزمون تجربی نظریة بازار دین سازمان داده شده است. در فرمولبندی اصلی نظریة بازار دین، کاهش تنظیمات دینی حکومت در یک جامعه، تکثر مذهبی را پرورش میدهد، تکثر مذهبی موجب رقابت می‌گردد و رقابت بنگاه‌ها یا مؤسسات مذهبی با یکدیگر موجب عرضة بیشتر و کارآمدتر محصولات مذهبی میشود که برآیند همة اینها بهعنوان نتیجة نهایی، ...
بیشتر
پژوهش حاضر برای آزمون تجربی نظریة بازار دین سازمان داده شده است. در فرمولبندی اصلی نظریة بازار دین، کاهش تنظیمات دینی حکومت در یک جامعه، تکثر مذهبی را پرورش میدهد، تکثر مذهبی موجب رقابت می‌گردد و رقابت بنگاه‌ها یا مؤسسات مذهبی با یکدیگر موجب عرضة بیشتر و کارآمدتر محصولات مذهبی میشود که برآیند همة اینها بهعنوان نتیجة نهایی، افزایش دینداری و سرزندگی مذهبی در کلِ جامعه خواهد بود. این استدلال نظریة بازار دین بهصورت فرضیهای مبنی بر ارتباط منفی تنظیم حکومتی دین با التزام مذهبی فرموله گردید. جهت وارسی اعتبار تجربی این تئوری، فرضیة مذکور با دادههای ثانویه از 179 کشور مقابله شد تا میزان انطباق و تناظر پیشبینی تئوری بازار دین با شواهد تجربی مورد ارزیابی قرار گیرد. در مجموع، یافته‌های این تحقیقِ بین‌کشوری نتوانست حمایت جدی و قابل اعتمادی برای تئوری بازار دین در تبیین واریانس سطوح التزام مذهبی فراهم آورد.
هادی درویشی؛ سارا شریعتی
چکیده
گاه برخی مفاهیم از فرط استفاده در حوزه‌های مختلف، کشسانشده و قدرت توضیحدهندگی خود را از دست می‌دهند و بهجای توضیح واقعیت، خود به حجاب واقعیت تبدیل میشوند. درباره مفهوم بنیادگرایی چه میتوان گفت؟ آیا این مفهوم، توضیحدهنده آنچه که بنیادگرایی خوانده میشود، است یا باید از مفاهیم جایگزین استفاده نمود؟ آیا مفهوم ...
بیشتر
گاه برخی مفاهیم از فرط استفاده در حوزه‌های مختلف، کشسانشده و قدرت توضیحدهندگی خود را از دست می‌دهند و بهجای توضیح واقعیت، خود به حجاب واقعیت تبدیل میشوند. درباره مفهوم بنیادگرایی چه میتوان گفت؟ آیا این مفهوم، توضیحدهنده آنچه که بنیادگرایی خوانده میشود، است یا باید از مفاهیم جایگزین استفاده نمود؟ آیا مفهوم بنیادگرایی را خارج از خاستگاه آن که آمریکای پروتستانِ قرن بیستم است میتوان بهکار برد؟ در پاسخ به این سوالات، دو گروه موافق (قائلان به کفایت مفهوم بنیادگرایی) و مخالف (قائلان به عدم کفایت) وجود دارند. لارنس، ریزبروت، آلتمیر، سامرز، شوارتز و لیندلی جزء دسته اول و از معتقدان به تعریف بنیادگرایی بر اساس تشابهات در ادیان و فرهنگهای مختلف هستند. در مقابل، قائلان به عدم کفایت مانند روتون، هانتر، سعید، بروینسن و فریدمن منتقد استفاده از بنیادگرایی در سایر فرهنگها و ادیان بوده و بهدنبال جعل معادل برای این مفهوم هستند. یکی از این فرهنگها و ادیان، جهان اسلام و دین اسلام است. کاربرد اصطلاح بنیادگرایی در زمینه اسلامی چگونه ارزیابی میشود؟ و چه معادلهایی را برای بنیادگرایی در جهان اسلام میتوان پیشنهاد داد؟ جهت پاسخ به این سوال با 18 متخصص، مصاحبه بهعمل آمده و از خلال تحلیل محتوای این مصاحبهها مفاهیم نصگرایی، افراطگرایی، اصولگرایی، اسلامیسم، رادیکالیسم و جزمگرایی بهعنوان معادلهای بنیادگرایی اسلامی بهدست آمده که پس از نقد و بررسی آنها سه مفهوم «سلفی جهادی»، «نصگرایی جهادی» و «نصگرایی تکفیری» بهعنوان معادلهای کم و بیش نزدیک به بنیادگرایی اسلامی، پیشنهاد گردیدهاند.
محمدسالار کسرایی؛ ریتا اصغرپور
چکیده
این تحقیق در‌صدد است به خوانشِ اندیشۀ "سید فخرالدین شادمان" از تجدد و مسائل برآمده از آن در چارچوب نظریۀ تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه بپردازد، اینکه چه رویکردِ سلبی یا ایجابی نسبت به تجدد، و خاستگاه آن غرب، در گفتمان شادمان شکل‌بندی شده است و چه نظامی از معانی و مفاهیم را در مواجهه با تجدد و شکاف‌های هویتی ناشی از آن برساخته است. ...
بیشتر
این تحقیق در‌صدد است به خوانشِ اندیشۀ "سید فخرالدین شادمان" از تجدد و مسائل برآمده از آن در چارچوب نظریۀ تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه بپردازد، اینکه چه رویکردِ سلبی یا ایجابی نسبت به تجدد، و خاستگاه آن غرب، در گفتمان شادمان شکل‌بندی شده است و چه نظامی از معانی و مفاهیم را در مواجهه با تجدد و شکاف‌های هویتی ناشی از آن برساخته است. او پرسش و پاسخِ خود از چگونگیِ این مواجهه و جذب یا طردِ ملزومات و وقته‌های تمدن غرب را در کتابِ تسخیر تمدن فرنگی در دهۀ 1320 شمسی صورت‌بندی میکند، و با باور به تجددی هدایت شده و برنامه‌ریزی شده در زنجیرۀ گفتمان‌های بومی‌گرا معتقد است جانمایه تجدد و پیشرفت غرب فقط در علم آن محدود می و این علم را باید اخذ کرد پیش از آنکه سایر عناصرِ فرهنگِ مهاجمِ غربی، سوژه‌های مستقر در وضعیتِ فرهنگی-اجتماعی سنتی را مسخر خود سازند و از محتوای هویتی‌شان تهی کنند. شادمان پروژۀ تسخیرِ تمدن غرب را امکان‌پذیر نمی‌داند مگر با خودآگاهی و وحدت ملی که او این هر دو را با مفصلبندی حولِ دال مرکزی زبان فارسی به عنوان بازنمایِ هویت و خِرد ملی ممکن دانسته و تلاش میکند با ایجادِ خصلت تعیّن کنندگی در زبان فارسی، مواضعِ سوژگی پراکنده را از مقامِ خودِ حقیرِ تجدد‌‌زده یا سنت‌زده به موضعِ منسجم و یکپارچۀ خودِ آگاه و اصیل، ارتقا دهد تا سوژه به واسطۀ این خودآگاهی به بومی‌سازی تجدد پرداخته و ایران را از وضعیتِ سلطه و تسخیر غرب برهاند.
فاطمه جواهری؛ سید حسین سراج زاده؛ سجاد ممبینی
چکیده
پژوهش حاضر قسمی مطالعۀ پساساختارگرایانۀ بیماری و سازوکارهای ادراک آن بوده که در صدد است شکلی از یک جامعه شناسی پزشکیِ نظری و مفهومی را صورت بندی نماید. به این منظور از ظرفیت های نظری آراء فوکو و لکان برای توضیح ادراک بیماری و فرآیندهای شکل گیری آن بهره گرفته شد. نظریۀ فوکویی هرمنوتیک خود (سوژه)، و مفهوم لکانیِ امر نمادین، ...
بیشتر
پژوهش حاضر قسمی مطالعۀ پساساختارگرایانۀ بیماری و سازوکارهای ادراک آن بوده که در صدد است شکلی از یک جامعه شناسی پزشکیِ نظری و مفهومی را صورت بندی نماید. به این منظور از ظرفیت های نظری آراء فوکو و لکان برای توضیح ادراک بیماری و فرآیندهای شکل گیری آن بهره گرفته شد. نظریۀ فوکویی هرمنوتیک خود (سوژه)، و مفهوم لکانیِ امر نمادین، دلالت های متفاوتی بر ادراک بیماری و نحوۀ شکل گیری آن به دست میدهد؛ دلالتهایی که علیرغم تمایزها، بر گزاره های بنیادی مشابهی نیز استوارند. وفق هستی شناسیِ هر دو متفکر، بدن یک ساحتِ نوشتاریست که توسط دال های فرهنگی، کدنویسی و رمزگذاری شده است؛ لذا ادراک بیماری، چیزی جز شناخت تحلیلیِ حاصل از بازخوانی نشانگان مرضی بر متن بدن نیست. خوانشی که بواسطۀ متقاطع کردن متن بدن با گفتمان پزشکی و دانش تخصصی به مثابه اَبر متن دربرگیرندۀ آن صورت می پذیرد. دستاورد نهایی این پژوهش، استنتاج و صورت بندی مکانیسم بینامتنیّت در ادراک بیماری در اندیشه هر دو متفکر است؛ مکانیسمی که به موجب آن متن بدن به واسطۀ مواجهه با گفتمان پزشکی به مثابه متن پیشینی و در برگیرندۀ آن، به تفسیر در میآید.
کرامت الله راسخ
چکیده
سلسله صفویان اوایل قرن شانزدهم (1501م) در ایران مستقر شد. استقرار سلسله صفویه به شکل‌گیری دو حوزه عمومی موازی، همکار و رقیب منجر شد: حوزه عمومی دیوانی و حوزه عمومی روحانیون. علما، مجتهدان و آخوندها با تأسیس حوزه عمومی روحانی در دو عرصه با موفقیت فعال شدند: نهادسازی و تحول نظری. نظریه‌های «حاکم جائر»، «نیابت امام غائب»، «ولایت»، ...
بیشتر
سلسله صفویان اوایل قرن شانزدهم (1501م) در ایران مستقر شد. استقرار سلسله صفویه به شکل‌گیری دو حوزه عمومی موازی، همکار و رقیب منجر شد: حوزه عمومی دیوانی و حوزه عمومی روحانیون. علما، مجتهدان و آخوندها با تأسیس حوزه عمومی روحانی در دو عرصه با موفقیت فعال شدند: نهادسازی و تحول نظری. نظریه‌های «حاکم جائر»، «نیابت امام غائب»، «ولایت»، «اجتهاد»، «تقلید» و درنهایت «مرجعیت» از سوئی زمینه نظری را برای تلاشهای نهادی فراهم کردند و از سوی دیگر سبب افزایش نفوذ علما و مجتهدان در حوزه عمومی جامعهی ایرانی شدند. به این ترتیب زمینه برای طرح نظریه‌های بعدی از قبیل «ولایتفقیه» در قرون بعدی فراهم گردید. روش تحقیق در این پژوهش منبعث از رویکرد مفهومسازی رابرت مرتون و روش کار در جامعهشناسی جدید تاریخی است. یافته‌های پژوهش نشان داد که روحانیون با طرح نظریه‌های مذهبی شیعی و تلاش برای تأسیس نهادها مناسب با این تحول نظری به تدریج بر حوزه عمومی جامعه ایرانی مسلط شدند و به این ترتیب زمینه برای تحول سنت منفعل به سنت بازتابی از طریق بازتولید تهنشستهای تاریخی فراهم و در نهایت موجبات تأسیس نظام جمهوری اسلامی فراهم گردید.
جامعه شناسی
مهین شیخ انصاری
چکیده
فضای مجازی اکنون جزئی از زندگی روزمره بیش از 67 میلیون نفر کاربر ایرانی شده است، این مطالعه بر آن است که فهم بهتری از تاثیر فناوریهای وب2 بر جامعه و کنش کاربران ایرانی در فضای مجازی بدست بیاورد. به لحاظ روشی، این تحقیق از نوع تحلیل ثانویه است، و نمونه مورد مطالعه 732 مقاله منتشرشده علوم اجتماعی در بازه زمانی 1381 تا 1400 است. یافته‌های این ...
بیشتر
فضای مجازی اکنون جزئی از زندگی روزمره بیش از 67 میلیون نفر کاربر ایرانی شده است، این مطالعه بر آن است که فهم بهتری از تاثیر فناوریهای وب2 بر جامعه و کنش کاربران ایرانی در فضای مجازی بدست بیاورد. به لحاظ روشی، این تحقیق از نوع تحلیل ثانویه است، و نمونه مورد مطالعه 732 مقاله منتشرشده علوم اجتماعی در بازه زمانی 1381 تا 1400 است. یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که فناوریهای وب2 هویت دینی و ملی، و ارزشهای خانوادگی کاربران ایرانی را تضعیف میکنند. همچنین این فناوری ها روابط اجتماعی، سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی کاربران ایرانی را افزایش می‌دهند. از طرف دیگر «مسائل و پدیدههای نوظهور اجتماعی» مانند اعتیاد اینترنتی، جرائم اینترنتی، سوگواری مجازی، زیارت مجازی و ...در فضای مجازی پدید آمده است.
علی محمد جوادی؛ امیر ملکی؛ محمدجواد زاهدی مازندرانی؛ یعقوب احمدی
چکیده
شناسایی ساختار طبقات اجتماعی و چگونگی تغییر آن می‌تواند در تببین بسیاری از مسایل اجتماعی و اقتصادی راهگشا باشد. مطالعه حاضر به مقایسه ساختار طبقات اجتماعی در ایران طی سالهای 1335 تا 1395 می‌پردازد. در این تحقیق از روش تحلیل ثانویه استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که طبقه بالا در این سال‌ها تقریبا ثابت بوده و طبقه متوسط سنتی تقریبا ...
بیشتر
شناسایی ساختار طبقات اجتماعی و چگونگی تغییر آن می‌تواند در تببین بسیاری از مسایل اجتماعی و اقتصادی راهگشا باشد. مطالعه حاضر به مقایسه ساختار طبقات اجتماعی در ایران طی سالهای 1335 تا 1395 می‌پردازد. در این تحقیق از روش تحلیل ثانویه استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که طبقه بالا در این سال‌ها تقریبا ثابت بوده و طبقه متوسط سنتی تقریبا از سهم بیشتری نسبت بهسایر طبقات برخوردار بوده است. طبقات متوسط جدید و پایین بیشترین نوسانها را در سالهای مورد مطالعه به خود اختصاص دادهاند. مشاهده روند ساختار طبقاتی در دورههای مختلف تاریخی در ایران نشان از این دارد که عوامل سیاسی، اقتصادی و بینالمللی از تعیین کنندههای تغییرات و نوسانات ساختار طبقات اجتماعی در ایران است و این تاثیر بیشتر مربوط به طبقه متوسط و پایین است
حامد طاهری کیا
چکیده
هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی مسئلۀ بیگانگی با قوانین در فرهنگ ایران است. برای این منظور، وضعیت قانون در دانشگاه، بهمثابه یکی از مهم‌ترین نهادهای تربیتی شهروند قانون‌مدار، مطالعه میشود. برای نیل به این هدف، دو سلسله پژوهش توسط نگارنده پیرامون فرهنگ دانشگاه انجام‌شده است. در پژوهش اول، تخلف‌های دانشجویی در سه حوزۀ سیاسی، اخلاقی، ...
بیشتر
هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی مسئلۀ بیگانگی با قوانین در فرهنگ ایران است. برای این منظور، وضعیت قانون در دانشگاه، بهمثابه یکی از مهم‌ترین نهادهای تربیتی شهروند قانون‌مدار، مطالعه میشود. برای نیل به این هدف، دو سلسله پژوهش توسط نگارنده پیرامون فرهنگ دانشگاه انجام‌شده است. در پژوهش اول، تخلف‌های دانشجویی در سه حوزۀ سیاسی، اخلاقی، و آموزشی بررسیشده است. در پژوهش دوم، رویارویی اساتید دانشگاه با قوانین نظارتی بر کیفیت علمی آنان مطالعه شد. هر دو پژوهش به شیوۀ کیفی و داده‌ها به روش مصاحبۀ عمیق به دست آمد. بر اساس نتیجهگیری، دانشگاه بهمثابه یکی از مهم‌ترین نهادهای تربیت سوژه‌های متخصص و شهروندان قانون‌مدار دچار تولید ایجاد ازخودبیگانگی در دانشجویان و اساتید نسبت به قوانین دانشگاه است. بنابراین، اگر در فرهنگ مدرن غرب- بر اساس فرهنگ مصرفگرایی –قانون حافظ فردگرایی است، در ایران گریز از قانون برای مدیریت موقعیت خود به فردگرایی معکوس منجر شده است.
مهربان پارسامهر؛ حسین امامعلی‌زاده
چکیده
بروز وضعیت‌های نامطلوب در مقاطع مختلف، در هر جامعه‌ای محتمل است. اما آنچه مهم بوده، کیفیت مواجۀ جامعه با این وضعیت‌های بغرنج است؛ از جمله این قبیل موارد میتوان از وضعیت امید در جامعه نام برد: اینکه آیا در بین شهروندان، امیدی به بهبود اوضاع وجود دارد یا خیر. دیدگاه شهروندان درخصوص مقایسۀ حال با گذشته، ارزیابی حال و میزان امید به ...
بیشتر
بروز وضعیت‌های نامطلوب در مقاطع مختلف، در هر جامعه‌ای محتمل است. اما آنچه مهم بوده، کیفیت مواجۀ جامعه با این وضعیت‌های بغرنج است؛ از جمله این قبیل موارد میتوان از وضعیت امید در جامعه نام برد: اینکه آیا در بین شهروندان، امیدی به بهبود اوضاع وجود دارد یا خیر. دیدگاه شهروندان درخصوص مقایسۀ حال با گذشته، ارزیابی حال و میزان امید به آینده در حوزه‌های مختلف به دلیل اثرات و پیامدهای متعدد آن، بسیار مهم است. براین اساس، هدف مقالۀ حاضر، ارائه تصویری از وضعیت امید و نگرش نسبت به حال و آینده در جامعۀ ایران و روند تغییرات آن براساس دیدگاه پاسخگویان در پیمایش‌های ملّی است. در این راستا، با استفاده از روش تحلیل ثانویه به گزارش‌های پیمایش‌های ملیِ سنجش «ارزشها و نگرش‌های ایرانیان» که تاکنون سه موج آن در سالهای 1379، 1382 و 1394 اجرا شده، و پیمایش‌های ملیِ «سنجش سرمایة اجتماعی کشور» (موج‌های 1384، 1393 و 1397) که درآنها گویه‌ای برای سنجش امید یا نگرش به حال و ارزیابی از آینده وجود داشت، مراجعه شد. یافته‌ها نشان داد که به صورت کلی، در خصوص ارزیابی وضعیت حال، همواره بیش از 85 درصد پاسخگویان از وضع موجود رضایت نداشته و به ضرورت اصلاح اشاره کرده‌اند. همچنین، بررسی روند تغییر امید یعنی شاخص‌های مقایسۀ وضعیت فعلی جامعه با گذشته و همچنین نگرش نسبت به آیندۀ جامعه و شاخص‌های آنها (همچون شکاف طبقاتی، وضعیت اقتصادی و وضعیت رفاهی، نشاط، میزان رواج ویژگیهای اخلاقی مثبت) بیانگر آن بود که ارزیابی از وضعیت فعلی و آتی جامعه در شاخص‌های مورد بررسی مطلوب نبود زیرا همواره درصد قابل توجهی از پاسخگویان در گزینه‌های ناامیدانه (بدترشدن وضعیت) جای گرفته‌اند و رهگیری روند تغییرات نشان داد با مرور زمان در برخی شاخص‌ها روند فرسایشی و در برخی دیگر بهبود نسبی رخ داده است.
فرهنگ ارشاد
چکیده
منظور از تدوین این نوشتار، فراهم نمودن بستری است برای بهرهگیری از آموزههای ماکس وبر در مطالعات بومی جامعهشناسی تاریخی- تطبیقی جامعه ایرانی. موضوع اصلی مقاله، بهکارگیری برخی مفاهیم و رهنمودهای جامعهشناختی وبر در تحقیقات جامعهشناسی تاریخی ایران است. در این نوشتار، نخست بهبازاندیشی گزینشی و گذرا در دستگاه نظری ماکس ...
بیشتر
منظور از تدوین این نوشتار، فراهم نمودن بستری است برای بهرهگیری از آموزههای ماکس وبر در مطالعات بومی جامعهشناسی تاریخی- تطبیقی جامعه ایرانی. موضوع اصلی مقاله، بهکارگیری برخی مفاهیم و رهنمودهای جامعهشناختی وبر در تحقیقات جامعهشناسی تاریخی ایران است. در این نوشتار، نخست بهبازاندیشی گزینشی و گذرا در دستگاه نظری ماکس وبر پرداخته شده است. هرچند کوشش در معرفتشناسی مدرنیته و عقلانیت بهمثابه بستر اصلی جامعهشناسی وبر شناخته شده است، اما در نظام فکری او موضوعهایی مانند سنخبندی کنشهای اجتماعی، فهم تفسیری کنش و واقعیات اجتماعی در چارچوب نمونههای مثالی و توسعه جامعهشناسی تفسیری بهحوزه جامعهشناسی تاریخی از محورهای اصلی جامعهشناسی وبر شناسایی شده است. روش پژوهش در این موضوع، مطالعه انتقادی آثار وبر و مقایسه دستاوردهای این تلاش با آگاهیهای قبلی نویسنده در زمینه تاریخ تحولات اجتماعی در ایران است که بیش از دو دهه موضوع تدریس پژوهشگر در دانشگاه بوده است. در مطالعه حاضر کوشش شده با تمرکز بیشتر بر آموزه مشهور وبر با عنوان نمونههای مثالی و رهنمودهای او در تحلیل و تفسیر مباحث جامعهشناسی تاریخی، راهی متناسب با مقتضیات جامعه ایرانی در محمل تاریخ کشورمان و انجام مطالعهای نظاممند دراین باره بیابیم.
سولماز آوریده؛ حمید عباداللهی چنذانق؛ حسین آقاجانی مرساء؛ محمدصادق فربد
چکیده
پژوهش حاضر نحوة برساخت روایتها از جنبش جنگل در بین بازماندگاِنِ افراد درگیر در این جنبش را بررسی م یکند. مبانی نظری، نظریات «حال گراِیِ» هابسباوم، «کادرهای اجتماعیِ» هالبواکس و نظریات شاومن، لارسون و لیزاردو است. روش این پژوهش، روشِ «پژوهِشِ روایت» است. جمعیت مورد مطالعه ، شامل بازماندگاِنِ کسانی است که به نوعی ...
بیشتر
پژوهش حاضر نحوة برساخت روایتها از جنبش جنگل در بین بازماندگاِنِ افراد درگیر در این جنبش را بررسی م یکند. مبانی نظری، نظریات «حال گراِیِ» هابسباوم، «کادرهای اجتماعیِ» هالبواکس و نظریات شاومن، لارسون و لیزاردو است. روش این پژوهش، روشِ «پژوهِشِ روایت» است. جمعیت مورد مطالعه ، شامل بازماندگاِنِ کسانی است که به نوعی در جنبش جنگل مشارکت داشتند. تعداد 62 نفر از افراد فوق به عنوان نمونه انتخاب و با آنان مصاحبه شد، متن مصاحبه ها با روش تحلیلِ محتوای مضمونی بررسی شد. یافته ها بیانگر «قومی شدن روایتها از جنبش جنگل» و غیریت سازی در جریان روایتگری از این واقعه در بین قومیت گیلک بود. گیلک ها روایتی واحد و قومیتی و در مقابل، تالش ها روایتی غیرقومیتی و متکثر از جنبش جنگل داشتند. تأثیرگذاری تحصیلات بر شکل گیرِیِ شکاف درو ننسلی در امر یادآورِیِ جنبش جنگل از دیگر یافته ها بود. افرادِ با تحصیلات بالا در بستری «ملی- بین المللی»با رویکردی «جامع و تاریخی»، و افرادِ با تحصیلات پایینتر در بستری «محلی – قومی»با رویکردی «مذهبی» این جنبش را به خاطر می آوردند. روایتهای دستۀ نخست بر ماهیت روشنفکرانه و متجددانۀ جنبش و روایت دستۀ دوم بر ماهیت مذهبی آن تأکید داشت. همچنین افراد با تحصیلات پایین تر در چارچوب سیاست حافظۀ رسمی و افراد با تحصیلات بالاتر در قالب حافظۀ جمعیِ مقاومت، جنبش جنگل را به خاطر می آوردند.
هیرش قادرزاده؛ احمد غیاثوند
چکیده
پژوهش حاضر در نظر دارد تا به میانجی توصیف میدان کولبری به واکاوی سازوکارهای حفظ سرمایه از سوی بازیگران فرادست غیرنهادی و نحوه مواجهه با کولبری بپردازد. به منظور صورت‌بندی مفاهیم از نظریه ساختیابی آنتونی گیدنز استفاده شد. روش پژوهش، اتنوگرافی انتقادی با رویکرد کارسپیکن و میدان مورد مطالعه منطقه مرزی بانه است که با نمونهگیری ...
بیشتر
پژوهش حاضر در نظر دارد تا به میانجی توصیف میدان کولبری به واکاوی سازوکارهای حفظ سرمایه از سوی بازیگران فرادست غیرنهادی و نحوه مواجهه با کولبری بپردازد. به منظور صورت‌بندی مفاهیم از نظریه ساختیابی آنتونی گیدنز استفاده شد. روش پژوهش، اتنوگرافی انتقادی با رویکرد کارسپیکن و میدان مورد مطالعه منطقه مرزی بانه است که با نمونهگیری هدفمند و به شیوه گلوله برفی تعداد 25 نفر از افراد مطلع و درگیر برای مصاحبه نیمهساختیافته انتخاب شدند. برمبنای نتایج، مشخصههای میدان کولبری، مناسبات اقتدارگرایانه – استثمارگرایانه، طرحریزی یک سویه فرایند کولبری، غیاب عاملیت جمعی، توزیع ناعادلانه سود و خطر و تقدم کول بر کولبر است. همچنین بازیگران فرادست غیرنهادی از مجاری شایستهنمایی و طبیعینمایی موقعیت، رویت ناپذیری، شکستن استتار؛ پیشروی خزنده سعی در تثبیت موقعیت و تداوم کولبری دارند. فرودستان نیز به میانجی کولبری، بعنوان اصلیترین تاکتیک بقا، به انحاء مختلف با بازسازی نوعی حیات اخلاقی و بواسطه سازوکارهایی نظیر پذیرش سازشکارانه، تحمل پذیرساختن خطرات کولبری، موجه سازی و مبارزه منفی در تکمیل چرخه مناسبات میدان تجارت مرزی کولبری را پذیرفته و استمرار میبخشند. در پایان باید نابرابریهای موجود در میدان تجارت مرزی میان گروههای فرودست با سایر گروهها را در ضعف آنها در بسیج منابع و عدم مشارکت در دیالکتیک کنترل و به سخن دیگر فقدان عاملیت ارزیابی نمود.
یونس اکبری
چکیده
تحقیق حاضر با استفاده از دادههای پیمایش ملی خانواده قصد دارد عوامل مرتبط با بروز تعارض بین زوجین را از نظرگاهی اجتماعی و در مقیاس کلان و کشوری مورد توجه قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از این است که هر چه میزان حق طلبی، سرمایه فرهنگی، متغیر نگرش به ازدواج، تحصیلات زوجین، نگرش جنسیتی، فشار شغلی، نگرش به اعتماد خانوادگی در جامعه و متغیر ...
بیشتر
تحقیق حاضر با استفاده از دادههای پیمایش ملی خانواده قصد دارد عوامل مرتبط با بروز تعارض بین زوجین را از نظرگاهی اجتماعی و در مقیاس کلان و کشوری مورد توجه قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از این است که هر چه میزان حق طلبی، سرمایه فرهنگی، متغیر نگرش به ازدواج، تحصیلات زوجین، نگرش جنسیتی، فشار شغلی، نگرش به اعتماد خانوادگی در جامعه و متغیر مشاهده خشونت بین والدین زیادتر شود، تعارض بین زوجین نیز افزایش مییاید و برعکس. علاوه بر این هر چه متغیرهای مستقل رضایت از زندگی، رضایت جنسی، تعداد سالهای ازدواج و سن افراد افزایش یابد، میزان تعارض آنها با همسرشان کاهش مییابد و بالعکس. از بین متغیرهای مستقل پژوهش به ترتیب حقطلبی با بتای (202/0) و مشاهده خشونت بین والدین با بتای (145/0) بیشترین تاثیر مستقیم را بر تغییرات متغیر تعارض بین زوجین دارند. نکته قابل توجه در مورد عوامل مرتبط با بروز تعارض بین زوجین این است که برخلاف تصور غالب که عموماً بر عوامل اقتصادی در بروز تعارض بین زوجین تاکید دارد، این عوامل فرهنگی و ارزشی و غیر اقتصادی هستند که بر تعارض زوجین در جامعه امروز تاثیرگذاری معنیدار و بیشتری دارند.
خّیام عبّاسی
چکیده
فرض اصلی این پژوهش بر بنیان وجود مؤلفه های مشترک میان اهداف قرۃالعین در چارچوب جنبش بابیه با اهداف فمینیسم غربی استوار است. پرسش های اساسی عبارتند از اینکه: آیا کنشهای قرۃالعین با هدف ایجاد موقعیت های برابر میان زنان و مردان، احقاق حقوق زنان و تلاش برای مرتفع کردن تبعیض های ساختاری علیه آنان، واجد مؤلفه های اولیه ...
بیشتر
فرض اصلی این پژوهش بر بنیان وجود مؤلفه های مشترک میان اهداف قرۃالعین در چارچوب جنبش بابیه با اهداف فمینیسم غربی استوار است. پرسش های اساسی عبارتند از اینکه: آیا کنشهای قرۃالعین با هدف ایجاد موقعیت های برابر میان زنان و مردان، احقاق حقوق زنان و تلاش برای مرتفع کردن تبعیض های ساختاری علیه آنان، واجد مؤلفه های اولیه ای از جنبش فمینیسم غربی بوده است یا خیر؟ و در صورت همسویی این جنبش با همتاهای خارجی، چه عناصر مشترکی در نگرش زنِ معترض ایرانی با فمینیسم غربی دیده میشود؟. این موضوع در پارادایم کیفی، با روش اسنادی و با انتخاب نمونۀ هدفمند در مقطع کوتاهی از عهد قاجاریه، و با تمرکز بر جنبش بابیه به عنوان فرامتن مطالعه شده است. هم چنین مروری کوتاه بر ره یافت کلان فمینیسم و دیدگاه فوکویی در تبارشناسی تجربۀ پلِبِیَنی، تحلیل تئوریکی آن را پوشش می دهند. نتایج گواهی می کنند که پاسخ ِ هر دو پرسشِ پژوهش مثبت است؛ با تأکید پژوهشگر بر این رویکرد که هیچ نشانه ای دالِّ بر وجود ارتباطِ بدون واسطه میان نمونۀ انتخابی با فمینیسم غربی و نگرش معطوف به تئوری ِتوطئه مفروض نیست و نگاه پژوهشگر به این جنبش، به سان پدیدهای طبیعی، معلولِ شرایط، علل تاریخی و جامعوی مختص جامعۀ ایران است.
غلامرضا جمشیدیها؛ زینب نادی
چکیده
مقوله عقلانیت به همراه موضوعات فراورده آن، از فراخ‌ترین چالشگاه فکری عصر مدرن است. بنا به قول نظریهپردازان، تمامیِ همِ عقلانیت که از ویژگیهای برجسته دنیای نوین است یر حسن تدبیر حیات استوار است. آنچه مسلم است بر سر بحث عقلانیت اتفاق آرا وجود نداشته و هر متفکری از ظن خود نوع یا انواعی از آن را یار بی مثل و مانند و تدبیر برای حسن ...
بیشتر
مقوله عقلانیت به همراه موضوعات فراورده آن، از فراخ‌ترین چالشگاه فکری عصر مدرن است. بنا به قول نظریهپردازان، تمامیِ همِ عقلانیت که از ویژگیهای برجسته دنیای نوین است یر حسن تدبیر حیات استوار است. آنچه مسلم است بر سر بحث عقلانیت اتفاق آرا وجود نداشته و هر متفکری از ظن خود نوع یا انواعی از آن را یار بی مثل و مانند و تدبیر برای حسن جریان حیات آدمی میپندارد. از جمله متفکرانی که در مبحث عقلانیت نظریهپردازی کرده است ماکس وبر است که بیش از از پیش با مبحث عقلانیت ابزاری شناخته شده، در حالی که وبر به حق یکی از جمله نظریهپردازان معرفی عقلانیت ارزششناختی است. مقاله حاضر با استفاده از روش پژوهش اسنادی به بررسی دیدگاه وبر در خصوص عقل و ارتباط آن با ارزش یا همان عقلانیت ارزششناختی پرداخته و چگونگی حصول آن را مورد واکاوی قرار داده. نتایج حکایت از آن دارد که از نظر وبر هنگامی که جهتگیریهای ارزشی درون یک عقلانیت ذاتی خواه در قلمرو اخلاقی باشد و خواه در قلمروهای دیگر، شانیت عقلانیت نظری را پیدا میکند و جامعیت و یکپارچگی درونیشان افزایش مییابد. در نهایت عقلانی شده و به تدریج ارتباطی منسجم با یکدیگر مییابند و به طور سلسله مراتبی در ذیل ارزشی نهایی قرار گرفته و تبدیل به جهانبینی‌های عرفی یا دینی میشوند. در چنین شرایطی عقلانیت ارزششناختی محقق شده و عمل و کنش بر این مبنا صورت میگیرد، از نظر وبر، در حقیقت تنش میان قلمروهای مختلف تحت الشعاع تضاد و ستیزه بین دو نوع عقلانیت ابزاری و ارزششناختی و در نهایت تقابل میان دین و دنیاست.
