مریم رضایی
چکیده
هدف اصلی این مقاله الگویابی نظری برای خرد جمعی و تلفیق نظریههای مختلف در چارچوبی تحلیلی و منسجم است. خرد جمعی مفهومی محوری و ایدهای نسبتاً نو است که با وجود نظریههای منفرد و متعدد و مفهوم پردازیهای متفاوت در رشتههایی نظیر علوم سیاسی، روانشناسی، اقتصاد و فلسفه و نظایر آنها و بهرغم آنکه جنس آن اجتماعی است، اما ...
بیشتر
هدف اصلی این مقاله الگویابی نظری برای خرد جمعی و تلفیق نظریههای مختلف در چارچوبی تحلیلی و منسجم است. خرد جمعی مفهومی محوری و ایدهای نسبتاً نو است که با وجود نظریههای منفرد و متعدد و مفهوم پردازیهای متفاوت در رشتههایی نظیر علوم سیاسی، روانشناسی، اقتصاد و فلسفه و نظایر آنها و بهرغم آنکه جنس آن اجتماعی است، اما جامعهشناسان کمتر به آن پرداختهاند و بهبررسی شرایط و روند تحقق آن و نیز پیامدهای آن در زندگی اجتماعی توجه چندانی نشان ندادهاند. علاوه بر این، خرد جمعی هم تابع علل گوناگونی است و هم کموکیف آن پیامدهای خاصی را برای دیگر پدیدههای جامعه در برخواهد داشت. لذا این مقاله با تأسی از تفکر سیستمی درصدد ارائه صورت‌بندی جامعی از مفهوم خرد جمعی با نگاه جامعهشناسانه و ارائه الگویی تلفیقی و چارچوبی ترکیبی برای تبیین آن در جامعه است. چنین تحلیلی منجر به در نظرگرفتن خرد جمعی به‌صورت مفهومی پویا شده و برآیی و تقویت آن را در جامعه تبیین می‌کند. این چارچوب قابلیت شناسایی عوامل و سازوکارهای علّی موثر بر خرد جمعی در حوزه‌های چهارگانه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را داشته و خواص این حوزهها را در ارتباط با هم در تقویت خرد جمعی تبیین می‌کند.
علی پایا
چکیده
ماکس وبر و کارل پوپر هر دو باره منطق و روششناسی علوم اجتماعی سخن گفتهاند. شماری از محققان غربی بهمقایسه میان دیدگاههای این دو متفکر در باره روششناسی علوم اجتماعی پرداختهاند. هدف مقاله کنونی ارائه تحلیلی نقادانه از میزان کارآیی دو مدلی است که بهوسیله وبر و پوپر برای بهره گیری از علوم اجتماعی پیشنهاد شده است. شواهدی ...
بیشتر
ماکس وبر و کارل پوپر هر دو باره منطق و روششناسی علوم اجتماعی سخن گفتهاند. شماری از محققان غربی بهمقایسه میان دیدگاههای این دو متفکر در باره روششناسی علوم اجتماعی پرداختهاند. هدف مقاله کنونی ارائه تحلیلی نقادانه از میزان کارآیی دو مدلی است که بهوسیله وبر و پوپر برای بهره گیری از علوم اجتماعی پیشنهاد شده است. شواهدی وجود دارد که نشان میهد پوپر از دیدگاه وبر درباره علوم اجتماعی مطلع بوده است و بنابراین میتوان حدس زد که او مدل خود را با توجه بهکاستیهای مدل وبر به گونه ای تکمیل کرده است که از آن نقایص عاری باشد. استدلال مقاله آن است که مدل پوپر در قیاس با مدل پیشنهادی وبر ابزاری بهمراتب کارآمدتر در اختیار محققان در حوزه علوم اجتماعی قرار میدهد.
علی یعقوبی چوبری؛ زهرا ملازاده گله پردسری
چکیده
قرنطینۀ خانگی امری بغرنج است و به‌مثابۀ موقعیت مرزی بر خانوادهها تحمیل شده که با پدیدۀ ملال گره خورده است. هدف مقاله، مطالعۀ تقارنِ بین موقعیت مرزی، ملال و تجربۀ قرنطینه خانگی در پیک اول کروناست. این مطالعه از رویکرد کیفی، روش تحلیل مضمون و مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته برای گردآوری دادهها استفاده شده است. چارچوب مفهومی مقاله ...
بیشتر
قرنطینۀ خانگی امری بغرنج است و به‌مثابۀ موقعیت مرزی بر خانوادهها تحمیل شده که با پدیدۀ ملال گره خورده است. هدف مقاله، مطالعۀ تقارنِ بین موقعیت مرزی، ملال و تجربۀ قرنطینه خانگی در پیک اول کروناست. این مطالعه از رویکرد کیفی، روش تحلیل مضمون و مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته برای گردآوری دادهها استفاده شده است. چارچوب مفهومی مقاله مبتنیبر دیدگاههای یاسپرس و اسونسن است. نتایج تحقیق، وجود چهار سنخ از موقعیت مرزی(مشکلات، فاصلهمندی، سرپیچی و اضطراب وجودی) و پدیدۀ ملال( خانگی، دلزدگی، فعالانه و پرخاشجویانه) در استان گیلان را نشان میدهد. براساس یافتهها، خانوادههاییکه دارای سرمایه اقتصادی و فرهنگی پایینی بودهاند مقاومت از پروتکلهای بهداشتی، ملال-های منفعل و پرخاشجویانه در بین آنها بیشتر بوده است، اما در خانوادههای بالای جامعه مقاومت از قواعد بهداشتی کمتر، کشمکش محبتورزانه و ملال فعالانۀ بیشتری مشاهده شده است.
سیاوش قلی پور
چکیده
این مقاله به بررسی شرایط ظهور و زوال بازار کرمانشاه و نقش آن در ایالت کرمانشاهان در سدۀ 13 خورشیدی می‌پردازد. رویکرد نظری 400مقاله مبتنی بر آراء «کارل پولانی» است. روش پژوهش تاریخی و فنون گردآوری داده بررسی اسناد و مشاهدۀ کالبدِ بازار است. دادهها نشان می‌دهند که الف) بازار کرمانشاه همزمان با ارادۀ کشورهای اروپایی بر تجارت در ...
بیشتر
این مقاله به بررسی شرایط ظهور و زوال بازار کرمانشاه و نقش آن در ایالت کرمانشاهان در سدۀ 13 خورشیدی می‌پردازد. رویکرد نظری 400مقاله مبتنی بر آراء «کارل پولانی» است. روش پژوهش تاریخی و فنون گردآوری داده بررسی اسناد و مشاهدۀ کالبدِ بازار است. دادهها نشان می‌دهند که الف) بازار کرمانشاه همزمان با ارادۀ کشورهای اروپایی بر تجارت در سدۀ 19 میلادی، کمرونق شدن مسیرهای ترابوزان-تبریز و قفقاز-پوتی-تبریز به دلیل بیماری کرم ابریشم، حفر کانال سوئز و استفاده از کشتیهایِ بخار در دجله و فرات، موقعیت استراتژیکی در شبکه مبادلات بازرگانی پیدا کرد که به مدت 100 سال پایدار ماند. ب) بازار از بیرون و با اراده نظام بینالملل تحمیل شد و در مناسبات اقتصادی و اجتماعی منطقه «حک» نشد، همچنین نتوانست زمین، کار و پول را وارد مبادله کند. بدین روی، «بازارِ باراندازی» بود که بیرون از شیوۀ تولید قرار داشت و نقش آن محدود به شهر کرمانشاه بود. ریختشناسیِ شهر را تغییر داد و خیل عظیمی از بازرگانان را به شهر کرمانشاه کشاند. ج) با شروع جنگ جهانی اول بازار از رونق افتاد. «قانون تفتیش اسعار» در سال 1306 ارز ناچیزی را به آن اختصاص داد به طوری که از رمق افتاد و احداث راهآهن سراسری ضربه نهایی را بدان وارد ساخت.
محمدمسعود سعیدی
چکیده
در چند دهۀ اخیر، جامعۀ ایران شاهد شکل‌گیری و رشد گروه‌های معنویت‌گرا بوده است. با توجه به اختلاف عقیدتی و رفتاری آشکاری که اکثر این گروه‌ها با فرهنگ سنتی جامعه دارند، فراوان شدن آنها مسائلی را برای جامعه رقم زده است. حفظ نظم اجتماعی در مواجهه با این واقعیت مبتنی بر شناخت علمی و بی‌طرفانۀ آن است. جهانی‌شدن و وجود شباهت بین معنویت‌ها ...
بیشتر
در چند دهۀ اخیر، جامعۀ ایران شاهد شکل‌گیری و رشد گروه‌های معنویت‌گرا بوده است. با توجه به اختلاف عقیدتی و رفتاری آشکاری که اکثر این گروه‌ها با فرهنگ سنتی جامعه دارند، فراوان شدن آنها مسائلی را برای جامعه رقم زده است. حفظ نظم اجتماعی در مواجهه با این واقعیت مبتنی بر شناخت علمی و بی‌طرفانۀ آن است. جهانی‌شدن و وجود شباهت بین معنویت‌ها و عرفان‌های نوظهور در ایران با تحولات دینی در دیگر نقاط جهان، پژوهشگران را ملزم می‌کند تا شناسایی تحولات دینی را از چشم‌اندازی جهانی پیگیری کنند. یک بُعدِ این شناسایی، شناخت روندهای کلان اجتماعی و عوامل تسهیلکنندهای است که بستر مناسب را برای ظهور این تحولات در جهان و ایران فراهم میکنند. مسألۀ این پژوهش، تبیینِ جامعهشناختی رشد گروه‌های نوپدید دینی از منظری جهانی و با هدف ارزیابی مواجهۀ رایج با آن است. در این پژوهش، با استفاده از تحلیل و استنتاج منطقی از پژوهشها و یافتههای پراکندۀ حوزۀ تخصصی جامعه‌شناسی دین، تبیین‌های مرتبط دسته‌بندی و تشریح می‌شوند. این تبیین‌ها در این جا به سیزده دسته تقسیم شدهاند و در پایان و بر مبنای ماهیت تحولات و روندهای استنباط‌شده از تبیین‌ها، دربارۀ مواجهۀ رایج و مواجهۀ مناسب با گروه‌های معنویت‌گرا اظهار نظر شده است.
محمود نوائی لواسانی؛ محمدجواد زاهدی مازندرانی؛ فرهاد نصرتی نژاد؛ سعید گودرزی
چکیده
عدالت موضوع مهم اجتماعی و عدالت پژوهی کنش ضروری علوم انسانی است. عدالت پژوهی، مطالعه علمی و روشمند عدالت برای تغییر اجتماعی و کاربردی بودن یا تحقیق نظری و غیرکاربردی است که در حوزه‌های مبانی و روششناسی عدالت پژوهی و نظریه پردازی و اجرای عدالت انجام میشود. در این پژوهش، پایان نامه های عدالت پژوهی رشته جامعه‌شناسی ...
بیشتر
عدالت موضوع مهم اجتماعی و عدالت پژوهی کنش ضروری علوم انسانی است. عدالت پژوهی، مطالعه علمی و روشمند عدالت برای تغییر اجتماعی و کاربردی بودن یا تحقیق نظری و غیرکاربردی است که در حوزه‌های مبانی و روششناسی عدالت پژوهی و نظریه پردازی و اجرای عدالت انجام میشود. در این پژوهش، پایان نامه های عدالت پژوهی رشته جامعه‌شناسی دانشگاههای برتر ایران با روش مرور نظاممند تحلیل شده اند. یافتهها بیانگر رتبه ششم علوم اجتماعی و عدالت جامعوی بین رشتهها و موضوعهای علوم انسانی است. کمیت عدالت پژوهی با تدوین نظام مسائل، تحلیل و ارزیابی موقعیت مسئله عدالت پژوهی در جامعه شناسی و نقش دولت ها و گفتمان های عدالت خواهی و کیفیت آن با تقویت ابعاد روش شناختی، توازن راهبردهای پژوهش، تحقیقات کاربردی، توازن ابعاد عدالت پژوهی و هماهنگی هستی شناسی و معرفت شناسی پایان نامه ها بیشتر میشود. مهمترین فرصت عدالت پژوهی برای جامعه شناسی، ساماندهی مفاهیم مربوط به عدالت است اما کمتوجهی جامعه شناسی به عدالت پژوهی تهدیدی است که پژوهش های معناشناختی عدالت و بازگشت نگاه هنجاری جامعه شناسی به عدالت راهحل آن است.
وحید ترابی جهرمی؛ نازنین ملکیان؛ سروناز تربتی؛ نوروز هاشم‌زهی
چکیده
گذر از تاریکی به‌سوی روشنایی تمثیلی زیبایی است که گذشتگان برای توصیفِ توسعۀ ظرفیت‌های انسانی بهکار برده‌اند. ظرفیت‌های بالقوه‌ای که امکان بالفعل شدن نیافته یا اینکه توسط خود آدمی سرکوب شدهاند. تمثیل غار در اندیشه افلاطون مبتنی بر همین گذار از تاریکی به روشنی بوده است و درواقع این تمثیل توصیفی متعالی‌تر از وضعیت انسان را ...
بیشتر
گذر از تاریکی به‌سوی روشنایی تمثیلی زیبایی است که گذشتگان برای توصیفِ توسعۀ ظرفیت‌های انسانی بهکار برده‌اند. ظرفیت‌های بالقوه‌ای که امکان بالفعل شدن نیافته یا اینکه توسط خود آدمی سرکوب شدهاند. تمثیل غار در اندیشه افلاطون مبتنی بر همین گذار از تاریکی به روشنی بوده است و درواقع این تمثیل توصیفی متعالی‌تر از وضعیت انسان را به نمایش میگذارد. فیلم گاو اثر داریوش مهرجویی نیز نوعی از تحولات انسانی را به تصویر می‌کشد. توصیف آدمی که بر مرز روشنی و تاریکی در حال حرکت است و به ناگاه به درون جهان تاریکیها پرتاب میشود. هدف از انجام این مقاله خوانش دوبارهای بر فیلم گاو بوده و تبیین الگوهای انسان شناسی آن است. روش تحلیل محتوای کیفی تکنیکی بوده که برای کسب این مفاهیم انتخاب شده است. در پایان الگوهای انسانشناسی یافتهشده نشان می‌دهند که گذر به حقیقت متعالی‌تر و جامعهپذیری مطلوب مبتنی بر الگوهای فرهنگی بلندمدت و تدریجی است.
بهمن باینگانی؛ حمیدرضا جلائی‌پور
چکیده
مرزها محصول تاریخ، سیاست و قدرت اند و مرزنشینی اقتصاد و فرهنگ خاص خود را دارد.بر این اساس یکی از مهمترین ویژگیهای مناطق کردنشین که بیش از سایر ابعاد زندگی مرزیدر سال های اخیر به صورت های گوناگونی در رسانه ها بازنمایی شده، اقتصاد مرزی و غیر رسمیو مفاهیم خاص مرتبط بدان یعنی کولبری، بازارچه مرزی، قاچاق و . . . است. فهم این نوعاقتصاد، به ...
بیشتر
مرزها محصول تاریخ، سیاست و قدرت اند و مرزنشینی اقتصاد و فرهنگ خاص خود را دارد.بر این اساس یکی از مهمترین ویژگیهای مناطق کردنشین که بیش از سایر ابعاد زندگی مرزیدر سال های اخیر به صورت های گوناگونی در رسانه ها بازنمایی شده، اقتصاد مرزی و غیر رسمیو مفاهیم خاص مرتبط بدان یعنی کولبری، بازارچه مرزی، قاچاق و . . . است. فهم این نوعاقتصاد، به عنوان یک پدیده نیازمند بررسی دقیق علل، بسترها و مکانیسم هایی است که در نوعیهم افزایی چندوجهی با هم پدیدة اقتصاد غیر رسمی را موجب شدهاند. در این پژوهش از میانعوامل فوق بر بسترهایی تمرکز شده است که زمینه ساز اقتصاد غیر رسمی است. روشپژوهش، کیفی از نوع اتنوگرافی انتقادی، نحوة جمع آوری اطلاعات روشهای ترکیبی (مصاحبه،گفت وگو، فوکوس گروه و اسناد) و بستر مطالعه نیز بازار مرزی بانه بوده است. یافته های پژوهشنشان داد که برایند کشاکش نیروهای سیاسی و موقعیت مرزی بانه نوعی اقتصاد تجاری و مرزیدر طول تاریخ بوده که بعد از سربرآوردن دولت مدرن، صورت غیر رسمی پیدا کرده و با تحولاتمنطقه ای و جهانی تغییرات خاصی به خود میبیند. در عین حال مهمترین بسترهای زمینه سازاین نوع اقتصاد را میتوان در چهار مقولۀ اصلی مشکلات محیطی، محدودیت منابع، قرابتفرهنگی و سنت دینی میانه رو منتزع نمود. در پایان نیز بر اساس یافته های پژوهش حاضر، راه-کارهایی سلبی و ایجابی ارائه شده است.
محسن غلامی
چکیده
در راستای بررسی ارتباط متقابل علم و صنعت (ا.م.ع.ص) یک مدل سیستمی در قالب چارچوب نظامهای چهارگانه پارسونز در سطح کلان ارائه شده است. سپس با استفاده از داده‌های مربوط به 128 کشور، همبستگی و رگرسیون میان عوامل اساسی ارزیابی شده است. در انتها با استفاده از دادهها و پیمایش‌های ملی، ارزیابی موشکافانه‌تری از وضعیت فعلی ایران انجام شده. ...
بیشتر
در راستای بررسی ارتباط متقابل علم و صنعت (ا.م.ع.ص) یک مدل سیستمی در قالب چارچوب نظامهای چهارگانه پارسونز در سطح کلان ارائه شده است. سپس با استفاده از داده‌های مربوط به 128 کشور، همبستگی و رگرسیون میان عوامل اساسی ارزیابی شده است. در انتها با استفاده از دادهها و پیمایش‌های ملی، ارزیابی موشکافانه‌تری از وضعیت فعلی ایران انجام شده. یافته حکایت از اثرگذاری مستقیم و بسیار بالای شرایط اقتصادی و آموزش عالی بر ا.م.ع.ص، و اثرپذیری بسیار بالای شرایط اقتصادی از عملکرد دولت، عملکرد دولت از ساختارهای سیاسی و ساختارهای سیاسی از ساختارهای فرهنگی داشته است. بررسی وضعیت ایران نمایان ساخت که شرایط کلان ایران در رابطه با عوامل اقتصادی و سیاسی برای توسعه ا.م.ع.ص (ارتباط متقابل علم و صنعت ) بههیچوجه مناسب نبوده اما عوامل فرهنگی و اجتماعی وضعیت نسبتاً خوبی برای ا.م.ع.ص دارند.
یعقوب فروتن؛ مینا شجاعی قلعه نی
چکیده
روند فزاینده میزان اشتغال زنان و مشارکت آنان در بازار کار یکی از مهمترین ویژگیهای جوامع معاصر محسوب می‌گردد به‌طوری‌که از آن به‌عنوان یکی از مهمترین جلوه‌های "انقلاب در نقش‌های جنسیتی" یاد میشود. بررسی و تبیین تاریخی روند شتابان اشتغال زنان در جهان نشان میدهد که یکی از مهمترین عوامل مؤثر آن، افزایش نگرش مثبت نسبت به اشتغال ...
بیشتر
روند فزاینده میزان اشتغال زنان و مشارکت آنان در بازار کار یکی از مهمترین ویژگیهای جوامع معاصر محسوب می‌گردد به‌طوری‌که از آن به‌عنوان یکی از مهمترین جلوه‌های "انقلاب در نقش‌های جنسیتی" یاد میشود. بررسی و تبیین تاریخی روند شتابان اشتغال زنان در جهان نشان میدهد که یکی از مهمترین عوامل مؤثر آن، افزایش نگرش مثبت نسبت به اشتغال زنان در خارج از خانه بوده است. بر همین اساس، در این تحقیق برخی از مهمترین الگوها و تعیین‌کننده‌های مرتبط با نحوه نگرش به اشتغال زنان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. جمعیت نمونه آماری این پژوهش پیمایشی را مجموعاً تعداد 5200 نفر مردان و زنان 15 ساله و بالاتر ساکن در نقاط شهری و روستایی شهرستان‌های منتخب ایران تشکیل می‌دهند. به‌طورکلی، تجزیه‌وتحلیل‌های تحقیق حاضر نشان داده است که اگرچه جایگاه اشتغال زنان در اولویت‌بندی موضوعات مرتبط با زنان در رتبه سوم یعنی پس از تحصیلات و ازدواج قرار میگیرد، ولیکن اکثریت جمعیت نمونه تحقیق دارای نگرش مثبت نسبت به اشتغال زنان هستند به‌طوری‌که تنها حدود یک‌چهارم افراد مخالف اشتغال زنان می‌باشند. درعین‌حال، این الگوی کلی تحت تأثیر دو دسته متغیرهای تعیین‌کننده شامل متغیرها و تعیین‌کننده جمعیت شناختی (مانند سن، جنس، وضعیت تأهل، محل سکونت و سطح تحصیلات) و متغیرهای مرتبط با مؤلفه‌های دین و دین‌داری است.
مرضیه ابراهیمی؛ شمیم شرافت؛ ابوعلی ودادهیر؛ حسن عینی زیناب
چکیده
در این پژوهش علل ساختاری برخی عادت‌های پزشکان همچون نگاه‌نکردن و کالایی‌دیدن بیمار را با استفاده از نظریۀ زمینهای چندگانه دنبال کردیم. داده‌های پایۀ پژوهش از مصاحبه با پزشکان، بیماران، دانشجویان پزشکی و متخصصان حوزۀ سلامت، برای رسیدن به دیدگاههای همه‌جانبه بدست آمده است. یافتههای ما سه عامل اصلی را نشان می‌دهند: نخست اینکه ...
بیشتر
در این پژوهش علل ساختاری برخی عادت‌های پزشکان همچون نگاه‌نکردن و کالایی‌دیدن بیمار را با استفاده از نظریۀ زمینهای چندگانه دنبال کردیم. داده‌های پایۀ پژوهش از مصاحبه با پزشکان، بیماران، دانشجویان پزشکی و متخصصان حوزۀ سلامت، برای رسیدن به دیدگاههای همه‌جانبه بدست آمده است. یافتههای ما سه عامل اصلی را نشان می‌دهند: نخست اینکه ساختار قدرت در نظام درمان از طریق دو سازوکار ارتباطی-زبانی، یعنی سکوت ممتد و سخنگفتنِ مقطعی با زبان تخصصی، در رابطۀ پزشک با بیمار بروز یافته و به رسوبات فرهنگی و عادتوارۀ پزشکی بدل شده است. دومین عامل به سیاستگذاریهای عرصۀ سلامت برمیگردد که در آن بارِ کاری پزشکان، در عمل کمترین زمان و انرژی ممکن برای تعامل را باقی میگذارد. در نهایت انکشاف منطق سرمایه در این حوزه، به عنوان عاملی شناخته شد که امکانات، تجهیزات و دانشِ درمانی را به نیرویی قدرتمند و مستقل در مقابل بیماران و نیروهای درمان بدل کرده است.
فاطمه بیات؛ سیده هاجر حسینی
چکیده
پژوهش با هدف بررسی فک شدگی و حک شدگی مصرف (نمایشی/غیرنمایشی)، به صورت آمیخته و متوالی تبیینی در سال 1399 انجام شده است. جمعیت موردبررسی، ساکنین دارای تحصیلات عالی20 تا 65ساله شهر زنجان است. نمونه ها در دو مرحله با روش خوشه ای چندمرحله ای (502n=) و هدفمند و اشباع نظری (20n=) انتخاب شدند. ابزارها و روشهای گردآوری داده ها، پرسشنامه ...
بیشتر
پژوهش با هدف بررسی فک شدگی و حک شدگی مصرف (نمایشی/غیرنمایشی)، به صورت آمیخته و متوالی تبیینی در سال 1399 انجام شده است. جمعیت موردبررسی، ساکنین دارای تحصیلات عالی20 تا 65ساله شهر زنجان است. نمونه ها در دو مرحله با روش خوشه ای چندمرحله ای (502n=) و هدفمند و اشباع نظری (20n=) انتخاب شدند. ابزارها و روشهای گردآوری داده ها، پرسشنامه بسته و باز و مصاحبه ساختاریافته و نیمه ساختاریافته است. روایی (محتوایی) و پایایی (ضریب آلفای کرونباخ) پرسشنامه بسته و قابلیت اعتماد پرسشنامه باز (با تکنیک مقایسه تحلیلی و ممیزی)، بررسی شد. داده های کمّی با نرم افزار آماری SPSSV20 و داده های کیفی بر اساس نظریه داده بنیاد (GT) تحلیل شدند. نتایج کمّی، نشان داد که وضعیت مصرف، وابسته به وضعیت اجتماعی- اقتصادی (و مُنفک از جامعه) نیست. نتایج کیفی، حک شدگی فرهنگی و اجتماعیِ مصرف در دو الگوی متقابل شامل «حک شدگی نمایشی» و «حک شدگی معکوس و منفعل غیرنمایشی» را نشان داد.
اعظم خطیبی؛ نیره جاویدانی؛ زهره عربی
چکیده
با تغییر نقش سنتی خانواده، فرهنگ سپردن سالمندان به سراهای سالمندی روبه افزایش است. هدف اصلی پژوهش حاضر نیز مقایسه کیفیت زندگی سالمندان ساکن منزل و ساکن سرای سالمندی است. روش پژوهش پیمایشی- مقایسه ای و جامعه آماری شامل 160 سالمند (۸۰ نفر ساکن منزل و ۸۰ نفر مقیم سرای سالمندان) شهر همدان است که با دو روش تمام شماری (سرای سالمندی) و نمونه ...
بیشتر
با تغییر نقش سنتی خانواده، فرهنگ سپردن سالمندان به سراهای سالمندی روبه افزایش است. هدف اصلی پژوهش حاضر نیز مقایسه کیفیت زندگی سالمندان ساکن منزل و ساکن سرای سالمندی است. روش پژوهش پیمایشی- مقایسه ای و جامعه آماری شامل 160 سالمند (۸۰ نفر ساکن منزل و ۸۰ نفر مقیم سرای سالمندان) شهر همدان است که با دو روش تمام شماری (سرای سالمندی) و نمونه گیری در دسترس (مقیم منزل) انتخاب شدهاند. از پرسشنامه استاندارد برای گردآوری اطلاعات و برای تحلیل از آزمون تی مستقل و رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی سالمندان ساکن در منزل با سالمندان ساکن در سرای سالمندان تفاوت معنی داری وجود دارد (73/2= t و001/0= sig). رگرسیون چند متغیره نشان داد سالمندان ساکن در سرای سالمندی در مقایسه با سالمندان ساکن در منزل از کیفیت زندگی پایینتری برخوردار هستند و متغیرهای سلامت اجتماعی، حمایت اجتماعی و امیدواری به زندگی از پیش بینیکنندههای قوی تغییرات کیفیت زندگی سالمندان هستند. تحلیل مسیر نشان داد حمایت اجتماعی در هر دو گروه بیشترین تاثیر غیرمستقیم برکیفیت زندگی سالمندان را دارد. با توجه به این که زندگی در سرای سالمندی به عنوان سبک زندگی جدید گریز ناپذیر است و چون قفسی آهنین سالمندان را در بر میگیرد، باید خانوادهها و مسئولین در جهت افزایش کیفیت زندگی سالمندان تلاش کنند..
محمد امین محمدپور؛ علی اصغر بابا صفری؛ غلامرضا ستوده
چکیده
ترانه‌ها به دور از پیچیدگی برای درک پیام‌ها، با استفاده از زمینه جذب کننده موسیقی توانسته‌اند پیام‌‌رسان هنری موثری برای عامه مردم باشند. پژوهش در ترانه‌ها به علت خاستگاه مردمی آن شیوه‌ای کارآمد برای فهم فرهنگ جامعه است، در این جستار به روش تحلیل محتوا، مقوله‌های سیاسی در ترانه‌های دوره پهلوی (1320– 1357) بررسی و طبقه‌بندی شدهاند ...
بیشتر
ترانه‌ها به دور از پیچیدگی برای درک پیام‌ها، با استفاده از زمینه جذب کننده موسیقی توانسته‌اند پیام‌‌رسان هنری موثری برای عامه مردم باشند. پژوهش در ترانه‌ها به علت خاستگاه مردمی آن شیوه‌ای کارآمد برای فهم فرهنگ جامعه است، در این جستار به روش تحلیل محتوا، مقوله‌های سیاسی در ترانه‌های دوره پهلوی (1320– 1357) بررسی و طبقه‌بندی شدهاند و به نمونه‌های آنها پرداخته‌ایم. ترانه، اصطلاحی عام است که به انواع قالب‌های شعری آهنگین یا همراه موسیقی به ویژه به تصنیف گفته میشود. یافتههای پژوهش نشان می‌دهند که ترانه‌های سیاسی بخش قابل توجهی از ترانه‌ها را در برگرفته‌اند و بیشترین بسامد سیاسی در ترانه‌ها نیز در دهه چهل و پنجاه شمسی پدید می‌آید. این ترانه‌ها به بخش‌های ترانه‌های سیاسی معاصر و سرودهای سازمان‌های سیاسی تقسیم‌بندی می‌شوند. در این ترانه‌ها که با زندگی جامعه ارتباط دارند، تصاویری از بافت جامعه و سیاست با گفتمان اختناق و نارضایتی ارائه شدهاند. پیام‌های اعتراضی نیز در این ترانه‌ها و تصنیف‌ها، به شکل یک شِکوه یا افشای همراه با ناامیدی از تغییر وضعیت موجود و گاه همچون دعوتی به یک مبارزه و فعالیت علیه وضع موجود بیان شدهاند. مقولاتی که در این ترانه‌ها به کار رفته‌اند شامل انتقاد اجتماعی، میهن دوستی و پیوستگی ملی، اختناق و اعتراض، انقلاب و امید هستند.
نیما شجاعی
چکیده
روش تحلیل تطبیقی‌ـ‌تاریخی یا (CHA) یکی از مهمترین و کارآمدترین روشهای تحقیق در علوم اجتماعی معاصر است که به‌نظر می‌رسد، امکان بسط و گسترش آن‌چه سی. رایت میلز از «تخیل جامعهشناختی» مراد می‌نمود را مهیا می‌کند. تدا اسکاچپول نیز با الهام از روششناسی سی. رایت میلز در تحلیل مسائل اجتماعی، از مفهوم «تخیل تاریخی جامعهشناختی» ...
بیشتر
روش تحلیل تطبیقی‌ـ‌تاریخی یا (CHA) یکی از مهمترین و کارآمدترین روشهای تحقیق در علوم اجتماعی معاصر است که به‌نظر می‌رسد، امکان بسط و گسترش آن‌چه سی. رایت میلز از «تخیل جامعهشناختی» مراد می‌نمود را مهیا می‌کند. تدا اسکاچپول نیز با الهام از روششناسی سی. رایت میلز در تحلیل مسائل اجتماعی، از مفهوم «تخیل تاریخی جامعهشناختی» نام میبرد و بیان می‌کند که سه مسیر در جامعه‌شناسی تاریخی وجود دارد: 1) جامعه‌شناسی تاریخی کلاننگر؛ 2) جامعه‌شناسی تاریخی تفسیری؛ و 3) جامعه‌شناسی تاریخی تحلیلی. تحلیل تطبیقی‌ـ‌تاریخی (CHA) فرزند خلف نوع سوم است. در این مقاله، مبانی و مبادی روش‌شناختی این روش تبیین شده است. سپس، با استفاده از همین روششناسی، به چگونگی کاربست این روش در رابطه با مسائل ایران خواهم پرداخت و در نهایت با اتکا به استدلالهای برآمده از تبیین مزبور، به برخی از امکانات و محدودیتهای این روش اشاره خواهد شد.
جامعه شناسی
شعبان محمدی؛ احمد رضایی؛ نادر رازقی
چکیده
قومیت گرایی در آذربایجان خود را در دو برهه زمانی نشان داده است: اول در سال 1324 به شکل فرقه دموکرات آذربایجان که کشور را تا مرز تجزیه پیش برد، و دوم در فعالیتهای حزب خلق مسلمان در اوایل انقلاب اسلامی. بررسی علل شکل گیری چنین رخ دادهایی، برای مدیریت صحیح آنها و همچنین برای حفظ انسجام اجتماعی و وحدت ملی ضروری است. هدف این مقاله مطالعه ...
بیشتر
قومیت گرایی در آذربایجان خود را در دو برهه زمانی نشان داده است: اول در سال 1324 به شکل فرقه دموکرات آذربایجان که کشور را تا مرز تجزیه پیش برد، و دوم در فعالیتهای حزب خلق مسلمان در اوایل انقلاب اسلامی. بررسی علل شکل گیری چنین رخ دادهایی، برای مدیریت صحیح آنها و همچنین برای حفظ انسجام اجتماعی و وحدت ملی ضروری است. هدف این مقاله مطالعه عوامل موثر بر گرایش به پان ترکیسم در آذربایجان است. بدین منظور، با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای چند مرحله ای، 400 نفر به عنوان نمونه از چهار استان آذزی نشین آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان برای مصاحبه انتخاب شدند. تحلیل رگرسیون دادهها نشان داد متغیرهای مطالب نامناسب مطبوعات، محرومیت نسبی، رسانههای خارجی، فعالیت نخبگان قومی، ممنوعیت تدریس زبان ترکی و برخورد با فعالان قومی با متغیر وابسته (پان ترکیسم) رابطه معنادار مستقیمی دارند. توجه صدا وسیما و مطبوعات به حساسیتهای قومی و تولید نکردن برنامه و مطالب توهین آمیز، توجه به مسائل قومی مطرح در قانون اساسی و کاهش محرومیت نسبی می‌تواند به کاهش این نوع قومیت گرایی در کشور کمک کند.
محمد میرزایی؛ حسن چاوشیان تبریزی؛ حمید عباداللهی چنذانق؛ آرش حیدری
چکیده
پرابلماتیک نوشتار حاضر چرخش ماتریالیستی وضعیت در فرایندهای پساجنگ و برآمدن رژیمی سراسر جدید از حقیقت است که منطق معنایی آن برتمام وضعیت حاکم است. دراین میان هرآنچه هستی متعینی یافته است درحکم دادهای ثانوی و همچون متافوری است که در پس آن و به گونهای بسگانه میتوان رد و اثرهای صامت و خاکستری این چرخش معنایی– فضایی ...
بیشتر
پرابلماتیک نوشتار حاضر چرخش ماتریالیستی وضعیت در فرایندهای پساجنگ و برآمدن رژیمی سراسر جدید از حقیقت است که منطق معنایی آن برتمام وضعیت حاکم است. دراین میان هرآنچه هستی متعینی یافته است درحکم دادهای ثانوی و همچون متافوری است که در پس آن و به گونهای بسگانه میتوان رد و اثرهای صامت و خاکستری این چرخش معنایی– فضایی را رویت پذیر ساخت. این نوشتار میکوشد به طرزی تبارشناسانه و با اتکا به تحلیل رو به پس، ضمن ترسیم مسیرهای روبه زوال سامانه های معناساز پیشین از خلال استلزامات همنشینی زنجیرهای از عناصر ناهمگون نظیر جنگ، تحریم، کردارهای سیاسی و اجتماعی، مطالبات زنان و منازعات معرفت شناسانه، شرایط امکان این رژیم جدید حقیقت را در ابژهی بدن و ایجابیت آن بازسازی کند. این بازسازی به برهمکنش انبوه های از رویدادهای تاریخی حاضر در فضا و بالاخص فاکتورهای تغییردهندهی الگوی بار بیماریها درفضای پساجنگ مرکزیت میبخشد که با فراهم سازی شرایط اتصال کردارهای سیاسی و گفتارهای پزشکی درگرهگاه ایجاد شهر سالم و مدیریت بر آن و به میانجی ابداع قسمی جدید از سوژهمندی و حقیقت، سوژه های پساانقلابی را با راندن بههزارتوی آپاراتوسهای دولتی، منقاد و مطیع میسازند
صادق جهانبخش گنجه؛ فاطمه جواهری؛ صادق صالحی
چکیده
در ایران مانند سایر جوامع همراهی با فرایند جهانی‌شدن و همچنین روند توسعه کشور، ضریب بهره‌گیری از طبیعت و احتمال آسیب رساندن به آن را شدت بخشیده است. انتظار می‌رود نهاد تعلیم و تربیت و به‌ویژه آموزش عالی در راستای فرهنگ‌سازی برای استفاده بهینه از طبیعت و تحقق محیط‌زیست سالم و پایدار فعالیت کند. به این دلیل متن حاضر بر این هدف متمرکز ...
بیشتر
در ایران مانند سایر جوامع همراهی با فرایند جهانی‌شدن و همچنین روند توسعه کشور، ضریب بهره‌گیری از طبیعت و احتمال آسیب رساندن به آن را شدت بخشیده است. انتظار می‌رود نهاد تعلیم و تربیت و به‌ویژه آموزش عالی در راستای فرهنگ‌سازی برای استفاده بهینه از طبیعت و تحقق محیط‌زیست سالم و پایدار فعالیت کند. به این دلیل متن حاضر بر این هدف متمرکز است که نشان دهد آموزش عالی ایران چگونه به مقوله محیط‌زیست پرداخته است. این مطالعه از حیث نظری بر آراء جان هانیگن و از جهت اسلوب تحقیق بر روش تحلیل مضمون استوار است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش شامل ده تن از مدیران وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین کارگزاران سازمان حفاظت از محیط‌زیست هستند که به‌صورت نمونهگیری نظری و هدفمند انتخاب شدند و مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. در وهله اول پاسخگویان به این واقعیت اشاره داشتند که اگر الگوی هانیگن مبنای داوری باشد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مورد پایداری محیط‌زیست فعالیت خاصی انجام نداده است. در مرحله دوم در پاسخ به این پرسش که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این زمینه اساساً چه نوع فعالیتی می‌تواند انجام دهد نکته و نظرهایی پیشنهاد شد. دادهها با استفاده از نرم‌افزار مک کیودا تجزیه‌وتحلیل شد. در وهله اول از یافتههای به‌دست‌آمده 99 کد استخراج شد، سپس با طبقه‌بندی کدها 13 مقوله شامل مداخله برنامه‌ریزی‌شده حاکمیت، توجه به اصل پیوستگی فرهنگی، آمایش سرزمینی، آگاهی بخشی و آموزش عمومی، گفتمان سازی در دانشگاه‌ها، تقویت تشکلهای مدنی، اولویت بخشیدن به پژوهش درباره محیط‌زیست پایدار، تدوین برنامه های آموزشی محیط‌زیست محور، تقویت همکاری بین بخشی در راستای محیط‌زیست پایدار، بهره گیری از نقش متخصصان، ظرفیت سازی از طریق رسانه ها و مدیریت سبز شناسایی و برجسته سازی شد.
امیر اکبری قمصری؛ حسین مهدی‌زاده مقدم
چکیده
فرایند مدرنیته در ایران، تأثیرات مهمی ازجمله بر تغییر ساختار خانواده و ازدواج گذاشته است. بررسی داده‌های طولی نشان از «افزایش سن ازدواج»، «افزایش درصد زنان و مردان هرگز ازدواج‌نکرده در سن ازدواج»، «کاهش میزان ازدواج»، «کاهش میزان باروری» و «افزایش میزان طلاق» دارد. فرایند مذکور در میان جوانان تحصیل ...
بیشتر
فرایند مدرنیته در ایران، تأثیرات مهمی ازجمله بر تغییر ساختار خانواده و ازدواج گذاشته است. بررسی داده‌های طولی نشان از «افزایش سن ازدواج»، «افزایش درصد زنان و مردان هرگز ازدواج‌نکرده در سن ازدواج»، «کاهش میزان ازدواج»، «کاهش میزان باروری» و «افزایش میزان طلاق» دارد. فرایند مذکور در میان جوانان تحصیل کرده نمود بیشتری دارد. در این تحقیق با استفاده از تکنیک پیمایش به بررسی و مقایسه تطبیقی گرایش به ازدواج دانشجویان و طلاب به عنوان قشر تحصیل کرده پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد درصد گرایش به ازدواج در گروه دانشجویان 64% و در گروه طلاب 92% بوده است. از میان عوامل مؤثر بر متغیر وابسته (گرایش به ازدواج)، موانع درونی، فواید ازدواج، موانع بیرونی بیشترین تأثیر را در تبیین داشتهاند. با توجه به رگرسیونهای اجراشده در گروه دانشجویان (دختر 75.9%، پسر 78%) و در گروه طلاب (دختر 77.2% و طلاب پسر 58.8%) از متغیر وابسته تبیین شده است.
مجید فولادیان
چکیده
در این پژوهش سعی شده است شکاف‌های مفهومی و نظری تئوری رهبری کاریزمای وبر مشخص شود و سپس، براساس روش تیپ ایده‌آل وبری به برساخت تیپ ایده‌آلی از رهبری کاریزمایی اقدام شود که در حوزة جامعه‌شناسی بوده و قابلیت آزمون تجربی-تاریخی داشته باشد. براین‌اساس، ابتدا به بررسی چرایی وجود ابهامهای نظری در تئوری کاریزمای وبر پرداخته شده است. ...
بیشتر
در این پژوهش سعی شده است شکاف‌های مفهومی و نظری تئوری رهبری کاریزمای وبر مشخص شود و سپس، براساس روش تیپ ایده‌آل وبری به برساخت تیپ ایده‌آلی از رهبری کاریزمایی اقدام شود که در حوزة جامعه‌شناسی بوده و قابلیت آزمون تجربی-تاریخی داشته باشد. براین‌اساس، ابتدا به بررسی چرایی وجود ابهامهای نظری در تئوری کاریزمای وبر پرداخته شده است. سپس، براساس آرای وبر و شارحان اصلی او سعی شده است دو رویکرد اصلی به مسئلة کاریزما به‌صورتی منسجم سنخبندی و برساخت شود: رویکرد اول مطالعاتی هستند که بیشتر به صفات و ویژگیهای فردی پرداختهاند و سعی کردهاند دلایل ظهور کاریزما را در فرد صاحب‌کاریزما بجویند؛ رویکرد دوم مطالعاتی هستند که بیشتر به دریافتهای پیروان و پاسخ نگرشی و رفتاری آنها به کاریزما و همچنین، شرایط عینی و ذهنی شکل‌گیری کاریزما پرداختهاند. در انتها استدلال شده است که رویکرد پیرومحور، رویکردی جامعهشناختی است و به لحاظ تجربی قابل‌بررسی است. در این رویکرد اساس بحث بر تلقی پیروان از رهبر کاریزمایی قرار دارد و اعتبار کاریزما از تأیید و قبول پیروان نشأت میگیرد. افزون بر این، پیروان در شرایط خاصی از نظر روحی و روانی به‌دنبال منجی و کاریزما هستند و وضعیت روانی خود را ناشی از شرایط بحرانی اجتماعی می‌دانند؛ بنابراین، تغییرات، بحران‌های اجتماعی و تحولات ساختاریِ اجتماعی و نهادهای ناشی از آن، زمینه و علت اصلی ظهور رهبران کاریزماتیک قلمداد می‌شوند.
تقی آزاد ارمکی؛ علی محمد حاضری؛ علی ساعی؛ فرهاد نصرتی نژاد
چکیده
این پژوهش به چرایی اهمیت یافتن هویت ملی در دولت پهلوی، برجسته شدن عناصر باستانی هویت ایران و به حاشیه راندن عناصر اسلامی هویت ایرانی در دوره پهلوی اول با رویکردی تاریخی پرداخته است. نتایج نشان میدهد که ادغام ایران در نظام جهانی و ضرورت دولتسازی به شیوه مدرن و در نتیجه اهمیت یافتن هویت ملی در این شکل از دولت، موجب توجه کانونی به ...
بیشتر
این پژوهش به چرایی اهمیت یافتن هویت ملی در دولت پهلوی، برجسته شدن عناصر باستانی هویت ایران و به حاشیه راندن عناصر اسلامی هویت ایرانی در دوره پهلوی اول با رویکردی تاریخی پرداخته است. نتایج نشان میدهد که ادغام ایران در نظام جهانی و ضرورت دولتسازی به شیوه مدرن و در نتیجه اهمیت یافتن هویت ملی در این شکل از دولت، موجب توجه کانونی به مقوله هویت ملی در این دوره شد. اما از آنجا که نیروهای اجتماعی مهمی قدرت دولت را در این برهه تاریخی به چالش میکشیدند، سیاست‌های هویتی دولت به گونهای سامان یافت تا در برساخت هویت ملی عناصری از هویت سراسری تاریخی ایرانی که نشانگر هویتی نیروهای اجتماعی یاد شده بود، کنارگذاشته و عناصری انتخاب شود که به نوعی در تضاد با نشانگان هویتی نیروهای یاد شده بود. از این رو، سیاست‌های هویتی دولت در این دوره بیشتر از آن که منطق ایدئولوژیک داشته و ناشی از ایدئولوژی دولت باشد، در راستای منافع دولت و به ضرر نیروهای اجتماعی رقیب، خصوصاً روحانیت و سران ایلات و عشایر، تدوین شده است.
سید ابوالحسن تنهایی
چکیده
این مقاله کوتاه در شرح این مطلب میکوشد که مهمترین اصطلاح تخصصی وبر در جستار روششناسی، یعنی سنخ آرمانی، در شرح و تفصیل شارحین دچار ابهامهای فراوانی گردیده است، بهگونهای که نه فقط سنخهای آرمانی وبر تنها به دو سنخ آرمانی محدود شده (سنخ آرمانی تاریخی و جامعهشناختی)، به استثنای دست کم سه منبع،بلکه نام یا عنوان هر ...
بیشتر
این مقاله کوتاه در شرح این مطلب میکوشد که مهمترین اصطلاح تخصصی وبر در جستار روششناسی، یعنی سنخ آرمانی، در شرح و تفصیل شارحین دچار ابهامهای فراوانی گردیده است، بهگونهای که نه فقط سنخهای آرمانی وبر تنها به دو سنخ آرمانی محدود شده (سنخ آرمانی تاریخی و جامعهشناختی)، به استثنای دست کم سه منبع،بلکه نام یا عنوان هر دو یا سه سنخ، برخلاف متن کتاب روششناسی وبر و زیر تاثیرات معرفتشناختی شارحین متن وبر برسازی دو اصطلاح یاد شد] سنخهای آرمانی تاریخی و جامعهشناختی دچار سلیقه سازی شارحین شده است.
محمد عباس زاده؛ فرهاد شمسی متنق
چکیده
انجام مطالعات اجتماعی تجربی به روش کیفی و فضای تکوینی و درحال جافتادن این روشها بحث ارزیابی این تحقیقات و اعتبار و دقتمندی یافتههای این پژوهشها را مطرح کرده است. بهخصوص این مسئله در کشور ما با حجم پایین مقالات چاپشده در این زمینه، بسیار نمایان بوده و جستوجوی منابع و مقالات مرتبط با بررسی استاندارهای ارزیابی تحقیق ...
بیشتر
انجام مطالعات اجتماعی تجربی به روش کیفی و فضای تکوینی و درحال جافتادن این روشها بحث ارزیابی این تحقیقات و اعتبار و دقتمندی یافتههای این پژوهشها را مطرح کرده است. بهخصوص این مسئله در کشور ما با حجم پایین مقالات چاپشده در این زمینه، بسیار نمایان بوده و جستوجوی منابع و مقالات مرتبط با بررسی استاندارهای ارزیابی تحقیق کیفی و انگشتشمار بودن آنها گواهی بر مسئلهمند بودن این موضوع است. کنکاش در این موضوع، دغدغۀ نویسندگان این نوشتار است. در این کار پژوهشی سه بخش مولفههای تحقیق، معیار تحقیق و استراتژیهای تحقیق از هم تفکیک گردیدهاند. با بررسی مولفههایی همچون ویژگیهای محقق، چهارچوب مفهومی، عوامل زمینهای، اهداف و سئوالات تحقیق، رویههای جمعآوری داده، مدیریت و تحلیل دادهها، بر اهمیت رعایت معیارهای دقتمندی در هر یک از این مولفهها تاکید میشود. این مقاله به تفکیک معیارهای دقتمندی از استراتژیهای دقتمندی و البته ارتباط بین این دو اصرار دارد. برای حصول دقتمندی، معیارهای متنوعی توسط اندیشمندان ارائه شده است که برخی از آنها عبارتند از: قابلقبول بودن، قابلیت انتقال، قابلیت اتکاء، قابلیتتاییدپذیری، انسجام، کفایت نمونهگیری، اعتبار کاربرپذیری و اعتبار اخلاقی. این معیارهای با شدت و ضعف هر یک با استراتژیهایی همچون تفحص همتا، بازتابپذیری، توصیف فربه، کنترل عضوها، مشاهدهکنندهبیرونی، پیچیدگی تحلیل و کفایت مرجع در ارتباطند.
روح‌الله گلمرادی
چکیده
اجتماعی را بررسی و نقد کند. از دو منظر کلی به این نقد پرداخته میشود. نقد روش‌شناختی که مباحث روششناسی و فلسفۀ علوم اجتماعی با تأکید بر رویکرد رئالیسم انتقادی را پیش می‌کشد و نقدی با رویکرد جامعه‌شناسی مردم‌مدار. از این‌رو میتوان این دو پرسش را مطرح کرد: نخست اینکه آیا آینده‌پژوهی در مقام یک شاخه یا رویکرد علمی قادر است علم ...
بیشتر
اجتماعی را بررسی و نقد کند. از دو منظر کلی به این نقد پرداخته میشود. نقد روش‌شناختی که مباحث روششناسی و فلسفۀ علوم اجتماعی با تأکید بر رویکرد رئالیسم انتقادی را پیش می‌کشد و نقدی با رویکرد جامعه‌شناسی مردم‌مدار. از این‌رو میتوان این دو پرسش را مطرح کرد: نخست اینکه آیا آینده‌پژوهی در مقام یک شاخه یا رویکرد علمی قادر است علم معتبر به دست دهد؟ دوم اینکه از رویکرد جامعه‌شناسی مردم‌مدار چه نقدی بر آینده‌پژوهی وارد است؟ خلاصۀ یافته های مقاله این است که در پاسخ به پرسش اول باید گفت آینده پژوهی در علوم اجتماعی که موضوعش سیستمهای باز و کلان، ساختارهای پیچیده و کنشگران نیت مند و بااراده است کارایی اندکی دارد و در نقد جامعه شناسی مردم مدار بر آینده پژوهی باید گفت به رغم ادعای آشکار آینده پژوهی و آینده پژوهان برای ساخت جهانی بهتر و عادلانه تر، آنها همواره در خدمت دولت و بازاری بوده اند که وضع کنونی را به وجود آوردهاند.
فرامرز معتمددزفولی؛ حسن محدثی گیلوایی؛ علی زاهد
چکیده
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی چگونگی گذار جامعه ایران از اندیشه‌های اتوپیایی هزاره‌ای بابیه به سوی اندیشه های اتوپیایی آزادی خواهانه است. اندیشه‌هایی که به شکل گیری مقدمات جامعه شناختی و معرفتی جنبش مشروطیت کمک نمودند. برای پیگیری این هدف با کمک از ایده آل تایپ های چهارگانه کارل مانهایم که پیرامون شکل گیری اتوپیای ...
بیشتر
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی چگونگی گذار جامعه ایران از اندیشه‌های اتوپیایی هزاره‌ای بابیه به سوی اندیشه های اتوپیایی آزادی خواهانه است. اندیشه‌هایی که به شکل گیری مقدمات جامعه شناختی و معرفتی جنبش مشروطیت کمک نمودند. برای پیگیری این هدف با کمک از ایده آل تایپ های چهارگانه کارل مانهایم که پیرامون شکل گیری اتوپیای جدید در انتهای قرون وسطی به عصر جدید و مدرن است، به این تحول می‌پردازیم. داده‌های این پژوهش برگرفته از سفرنامه‌های فرنگ ایرانیان به کشورهای اروپایی است. یافتههای پژوهش با رویکرد پدیدارشناسانه در سنخبندی خود، نشان دهنده این است که سفرنامه‌های ایرانی دوره قاجاریه به فرنگ، واجد عناصر اتوپیایی از سنخ اتوپیای جدید و آزادی خواهانه بودند و در مخالفت ایدئولوژیک با ساختارهای اجتماعی آن دوره نقشی بس مهم ایفا کردند. این اندیشه‌ها و آثار توانستند با کنار زدن و مستحیل نمودن اتوپیای هزاره‌ای بابیه که در نارضایتی و سرخوردگی مردم از شرایط موجود مورد توجه و استقبال واقع شده بود، باعث افق گشایی جدیدی شوندس. این افق و اتوپیای نو به واسطه اتوپیاسازی فرنگ در اندیشه و ذهنیت مخاطبان ایرانی آن عصر به خوبی شکل گرفت. این اتوپیا برسازندۀ درک جدید و مدرن جامعه ایرانی از مفهوم پیشرفت و گفتمان ترقی شد و آماده کنندۀ معرفتی و جامعه شناختی ایرانیان برای شکل گیری عصر مشروطیت شد.
